(Ataqty ánshi Hamıt Ysqaquly jaıynda)
Taǵdyr syılaǵan tamasha shyǵandy daýysqa tańǵajaıyp talanty qosylyp, bir-birine tıtteı de jýyqtyǵy joq án sahnasy men sport maıdanyndaǵy erekshe eńbekteri arqyly daralyǵyn tanytyp, álemniń ár túkpirin aralap, áserli de ásem án oryndaý óneri talaıdy tamsandyrǵan Hamıt aǵa jaıly áńgimeniń jóni bólek.
Al, qazaqtyń áıgili aqyny Qadyr Myrzalıevtiń bergen baǵasy boıynsha aıtsaq: «Ónerde top jarǵan, sportta dop jarǵan, aýyzyn ashsa aq júregi kórinetin...» ardaqty da aıaýly aǵamyz Hamıt Ysqaqulynyń keshegi keshirmeleri adamdy tabyndyrady da tańdandyrady.
Sondyqtan elden erek talant ıesiniń ershimdi ǵumyryn birneshe taqyryptarǵa bólip sóıleýdi jón kórdim.
Týǵan jer topyraǵynda
1940 jyly 10-shy qazanda dúnıege kelgen Hamıt Ysqaquly balalyq balǵyn kúnderiniń bazaryn kindik qany tamǵan topyraǵy – Tarbaǵataı aımaǵynyń Sháýeshek qalasyndaǵy «Báıgetóbe» degen jerinde ótkizedi.
Keıinirek Hamıtty eseıip qalǵan shaǵynda uly ákesi Ysqaq baýyryna salyp alady. Aıaýly anasy Bıǵaısha kishkentaı ulyn qanshalyqty qıǵysy kelmegenimen kóneniń jolyna kóldeneń tura almaı, ıbaly da ınabatty qazaq kelinderiniń qasıetin saqtap qala beredi.
Mine, mundaı jas ata-ananyń birinshi, ıá, ekinshi balasyn úlken shańyraqtyń baýyryna salyp berýi – áriden jalǵasqan ata dástúr, ata-anaǵa degen syı-qurmet, «Meniń balam – seniń balań! Esimiń máńgi óshpeıdi. Ǵumyryń urpaqtan-urpaqqa jalǵasyp jatady. Ári men ózim bólek shańyraq kóterip, sizderge qaraılasa almadym. Osy bala sizderdiń jumysqa qolǵabys etip, septigin tıgizsin» degen sııaqty úlken qurmetten týǵan halyq salty. Bundaı ister qazaq shańyraǵynyń árqaısysynyń basynda bar desek artyq aıtqandyq emes. Ondaı bolsa, Ábilqasym da áne sondaı baba dástúrine bas ıgen shaǵyraq ıeleriniń biri bolatyn.
«Jetige kelgenshe jerden taıaq jeıdi» degendeı jyǵylyp-súrinip, asyq atyp ,aqsúıek oınap, birde talǵa, birde taıǵa minip taırańdap júrgeninde oqý jasyna tolǵan Hamıtty ákesi oryssha mekteptiń tabaldyryǵyn attatady. Sonymen ol oryssha úshinshi klassty taýysqan shaǵynda málim sebeptermen bul mektepten qol úzip, endi «Ǵumyrııa» atty tatarsha oqytatyn mektepke keledi. Orta mektep qushaǵyna kirerde óz ana tilinde dáris beretin «Tarbaǵataı gımnazııasyna» túsip, oqýyn jalǵastyrady. Ol qaı mektepte, qaı tilde oqysyn, jaqsy nátıje jaratýdan tys sabaqtan syrtqy sport, oıyn-saýyq sharalaryna belsene aralasady. Ásirese, án aıtý men fýtbol salasynda ájeptáýir kózge túsedi.
Sol bir balalyq shaqtaǵy qyzyǵý men áýestiń áseri bolar, sabaqtastary arasynda jeltaban júırik atanǵan Hamıt 1960-1961 jyldary Shınjııań boıynsha júz metrlik jaqyn aralyqqa júgirýdiń rekordyn on bir sekýndtyq nátıjemen jańalaıdy.
Adam shirkinniń taǵdyry qyzyq-aq qoı, sol tustaǵy sport alańynda júrgen ony eshkim de bir eldiń esinen ketpes ataqty ánshisi bolady dep oılamaǵn bolar. Iá, tyrbyńy mol tirshilikte qaısy bir isiń óziń oılaǵandaı bola qoısyn. Qaısy bir maqsatyń birden jolyn taýyp ońyna basa qoısyn. Bul ómir sondyqtan da qyzyqty ári qyrsyqty shyǵar...
Qos maıdan qushańynda
1958 jyly qańtarda «Ysqaq shańyraǵynan bir adam áskerge barady» degen shaqyrtý kelip, Hamıttyń Qalmet atty jalǵyz aǵasy tizimge ilinedi. Qalmet ári ıkemsiz, qoı aýyzynan shóp almas momyn, sonymen qosa úılengenine úsh aı ǵana bolǵan eken. Sol tusta onynshy synyp oqyp júrgen Hamıt óziniń áskerge barýǵa yqylasty ekenin ákesine aıtyp, Qalmettiń ornyna ketedi.
Ol áýeli Altaı aımaǵy Kóktoǵaı aýdany «derbes úshinshi batalıony» úshinshi skadronynda bolady. Sol tustaǵy jalpy el jaǵdaıy boıynsha aıtqanda onynshy synyp bitirgen adamdar negizinen qabiletti, bilimdi, zııaly sanalaty. Onyń ústine burynnan sportqa áýes, qol-aıaǵy jeńil, pysyq azamat qosynǵa kele sala kózge túsip, túrli áskerı jattyǵýlardy jyldam ıgerip ketkendikten áskerı bólim ony Ile aımaǵyndaǵy «Erekshe jattyǵý» kýrsyna jiberip, jan-jaqtyly jetile túsýine sebin tıgizedi. Hamıt ol araǵa barǵannan keıin de boıynda bar qasıetin tolyqtaı kórsetip, áskerı mekteptiń fýtbol komandasyna qabyldanyp, basqa saptastarynan kóp ilgeri ekenin kórsetedi. Erekshe áskerı daıyndyq alańynda da, fýtbol maıdanynda da qatarlastarynan alda bolyp, kýrsty úzdik nátıjemen támámdaıdy.
Sodan Altaıǵa qaıtyp baryp, sahara sardaryndaı at minip, myltyq asynyp, memlekettik shekara qaraýyldarynda kúzette júredi. Sol jyly qytaı memlekettik qurama komandasyna armııa ishinen úzdik fýtbolshylardy taldaýǵa kelgen bapkerlerdiń synynan ótip, 1959 jyly naýryzda Úrimjidegi jattyǵý maıdanyna keledi. Bul araǵa kelgennen keıin taldanyp alynǵan jigitterdi dene qýatyna, tábıǵı beıimdiligine qarap sport túrlerine bólgen kezde ol balýandyqqa da, at ústi oıyndaryna da, fýtbolǵa da qatar qabyldanyp, tótenshe qyzyǵýshylyqpen jalpy túrde mashyq jasaıdy da sońynda fýtbol bapkeriniń talaby boıynsha teńbil dop komandasynyń aldyńǵy qatarly oıynshysyna aınalady.
Iá, halyq danalyǵynyń tamyry tereń tujyrymdarynda «sútpen bitken súıekpen ketedi», «Bar bolsa eger boıda daryn, túbinde bir baıqalar...» degen meńzeýler bolýshy edi ǵoı. Endeshe, týǵan jerdiń tunyq tabıǵaty men anasynyń aq súti arqyly júrekke jol alyp, aq besiktiń áldı áýenimen ulasyp ketken Hamıt boıyndaǵy ánge degen áýestik bul shaqtarda ózindik órege kóterilip, mereke-meıramdarda, aptalyq saýyq keshterde ony sahnalarǵa shyǵaryp, shyrqap salar asqaq áýeni óz ortasynda «ánshi jigit» atandyra bastaǵan. Alaıda ol shaqta án óneri kórnekti bir komandanyń beldi múshesi úshin jaı ǵana qyzyǵýshylyq sııaqty bolatyn. Aqyry sol jyldyń sońynda Beıjińge jol alǵan Hamań qytaı memlekettik «halyq azattyq armııasynyń» jastar fýtbol komandasynda úsh jyl dop tebedi.
1961 jyly Aýǵanstan, Pakistan elderine baryp fýtbol jarystaryna qatyspaqshy bolǵan «Shınjııań áskerı raıon fýtbol komandasynyń» arnaıy shaqyrýymen Úrimjige aýysyp kelip, shetelderdegi jarystarǵa qatysady. Sol jolǵy básekege baryp kelgen olar 1961 jyldyń sońynda «Shınjııań áskerı raıon fýtbol komandasy» bolmaıtyn sebeptermen taratylady da qatarlastary arasynda «ánshi» atanyp júrgen Hamıt «Shınjııań áskerı raıon án-bı úıirmesine» qyzmetke turady.
Bastabynda ol ózi súıetin kásibi – fýtbol salasynan aıyrylǵanyna ashýlanyp, Beıjińdegi komandasyna qaıtpaqshy bolady. Biraq, qytaıdaǵy áskerı oryndardyń birden-bir ereksheligi esepteletin «buıryqqa sózsiz baǵyný, basshylyq neni buıyrsa sony isteý» degen qatal áskerı túzimniń aıasynda aqyry ánshilik jolǵa qadam tastaıdy. Ózi jan-tánimen súıip oınaıtyn fýtbol komandasynan qol úzgenine Hamań qatty ókinedi. Neshe jylǵy jasaǵan jattyǵýlardaǵy taban et, mańdaı teri tekke ketkendeı keıip, kúızeliste qalady.
Alaıda, eli úshin sińirgen eńbekti jurt qashanda esinen shyǵarmaıdy ǵoı. Hamań Beıjińdegi sport maıdanyndaǵy kezderinde fýtboldy sondaı keremet sheberlikpen, asqan talantpen úzdik oınaǵandyqtan talaı retki jarystarda memlekettik sport komıtetiniń tizimdiginen bir kisilik oryn alǵan bolatyn. Keıin onyń erekshe eńbegi eskerilip, memlekettik sport komıteti tarapynan «Fýtbol chempıony» degen ataq berip, dańq kýáligin usynady.
Nátıjesinde ardaqty aǵa, aıaýly óner ıesi Hamıt Ysqaquly áskerı maıdan jáne sport alańy sııaqty qos maıdanda júrip, óziniń alǵashqy qoǵamdyq qyzmetke tastaǵan qadamdaryn tabysty, abyroımen basty. Kúrdeli jastyq ómirdiń kúdirlerinen súrńnbeı ótip, naǵyz azamatqa tán alymdylyǵyn, aryndylyǵyn ańǵartty. Bir basyna bitken birqansha óner órkenin babymen ósirip, tynbaı izdenip, alǵa tartyp, jalyndy jastyq jalaýyn birden jelbiretip jiberdi.
Sahna tórinde
«Shınjııań áskerı raıon án-bı úıirmesine» aýysyp kelgennen keıin endigi jerde el aldyna shyǵyp, sahnada án salatyn názik te aýyr mindetti arqalap, onyń shyńyna shyǵýdy oılaıdy. Hamań áýeli án aıtýdyń, dybys shyǵarýdyń ǵylymılyǵyn ıgermese bolmaıtynyn eskerip, 1963-1964 jyldary qytaı memlekettik «azattyq armııanyń bas saıası basqarmasy án-bı úıirmesinde» turyp, bir jaǵynan án aıtyp, bir jaǵynan ortalyq mýzyka ınstıtýtynyń muǵalimderinen án sabaǵyn alyp, ǵylymı júıege túsken saıyn daýysynyń daralyǵy kórinip, aldyńǵy qatardaǵy ánshilerge aınalady. Sonymen qatar ol keıingi kezde de Shańhaı mýzyka ınstıtýtyna baryp oqyp, ol aradaǵy sonaý 1995 jyly jyly Máskeýde ótkizilgen dúnıejúzilik jastar festıvalynyń altyn juldyzyn jeńip alǵan qytaıdyń áıgili ánshisi, frofessor Ýyń Kyjyńnan sabaq alyp, memleket kólemindegi birden-bir joǵary daýysty ánshilerdiń biri bolyp tanylady.
1962 jylǵy «Ile-Tarbaǵataı oqıǵasynda» Sháýeshektegi úı-ishi Qazaqstanǵa ótip ketedi. Sol kezde el ishindegi kóne-jańa ánderdi jınaý tapsyrmasymen Quljanyń Kúnes aýdanynda júrgen edi. Onda úsh aı turyp, Úrimjige kelgennen keıin baryp, «Shınjııań áskerı raıon án-bı úıirmesine» kelgen áke-sheshesi men týys-týǵandarynyń hatyn tapsyryp alyp, istiń mán-jaıyn sonda bir-aq uǵyp, kóńil kúıigin kóz jasymen basyp qala beredi...
Bul tosyn jaǵdaı – óner men qoǵam tabaldyryǵyn endi attap, jańa salada jumys isteı bastaǵan jas azamatqa ońaı soqqy bolmaǵan edi.
Búginderi esimi álemge tanys ánshimiz Hamıt Ysqaquly Shveıarııa, Franııa, Túrkııa, Iordanııa, Marokko, Pakstan sııaqty otyz eki memlekettiń sahnasynda qazaq, qytaı, uıǵyr qatarly ulttardyń ánderin árlendire shyrqaýdan tys, barǵan memleketterdiń de ánin óz mánerinde oryndap, syı-qurmetter men marapattarǵa bólendi. «Kóre-kóre kósem, sóıleı-sóıleı sheshen bolarsyń» degendeı, aýyzeki keńeste aldyna jan salmaıtyn aǵamyz óziniń tuńǵysh ret shetel sahnasyna kóterilý barysyn bylaı eske alady:
«1964 jyly «Shınjııań áskerı raıon án-bı úıirmesiniń» quramynda tuńǵysh ret shetelge shyǵyp, Vetnamda boldym. Ol araǵa baryp alǵash konert qoıǵan kúni qyzýymyz báseıip, sálde bolsa olqylyq sezilgendeı boldy. Buǵan sebep – ol jaqtyń halqy, kórermenderi artısterdi shapalaq soǵyp jelpindirmeıdi eken. Al erekshe jaqsy kórgen ánshilerine tek únsiz otyryp, tańdaılaryn qaǵyp, shyqylyqtaı beredi eken. Bul olardyń qyzý qarsy alǵany. Sonymen qatar, bizden án oryndaýda ketken túsinbestik – vetnamdyq ánshiler ándi muryn dybysynan paıdalanyp, beıne «pushyq adamsha» oryndaıdy eken. Sondyqtan bolar, biz salǵan ánder olarǵa tym jaqsy áser etpegen kórinedi.
Oıyn bastalǵan kúnniń ertesi jergilikti oryndaǵy qytaılyqtardan joǵarydaǵy jaǵdaıdy uǵysqannan keıin men dereý bir qansha ret daıyndaldym da, kelesi kezekti konert keshinde Vetnamnyń ulttyq kósemi «Jý Jymınge arnaý» degen ándi jergilikti orynnyń stılimen eliktep aıtqanymda kórermender bastaryn shaıqap, tebirene shyqylyqtap ketti. Án oryndalyp bolǵanda klýbtyń aldyńǵy qatarynda otyrǵan kósemniń ózi sahnaǵa shyǵyp, gúl usynyp, betimnen súıdi. Sosyn kórermender talaby boıynsha qazaqtyń bir ánin vetnamdyq stılmen oryndap, qarsy alýǵa bólendim.
Ánshi bolý úshin ádebıetten, bilimnen kende bolsań, saf ónerdiń shyńyna shyǵý múmkin emes. Óz ultyńnyń keshegi ótken-ketkeninen, jalpy halyq arasyndaǵy taraǵan án-kúılerden saýatty bolý – ánshi úshin eń maǵyzdy dúnıe. Mysaly, halyq arasynda «Pushyqtyń áni» degen án bar. Ol ánniń aıtylýy joǵaryda aıtqanymdaı dál Vetnam ánderiniń aıtylýyna uqsaıdy. Baıaǵyda murny pushyq, ózi dimkas bir shal bolypty. Sol kisiniń shyǵarǵan áni eken. El ony «Pushyqtyń áni» atap ketken. Ándi aıtqan kezde de sol pushyqtyń ózi qusap aıtaıtyn. Men sol ándi biletinmin ári kóp aıtyp, dos-joldastarymdy kúldirip júretinmin. Sondyqtan da Ventam saparynda solardyń ánin ózderine uqsatyp oryndaı aldym.
Odan keıin án oryndaýdaǵy mendegi bir ádet – árqandaı bir jańa shyǵarmany úırengenimde mýzykasyn birer ret estip qana uǵyp alamyn. Sózin qaǵazǵa qaıta-qaıta kóshirip jazý arqyly túsinip otyryp jattaımyn. Sondyqtan ol árqashan esimnen shyqpaıdy. Maqtanǵanym emes, alpysynshy jyldary aıtqan ánderimniń sózin kúni búginge deıin jaqsy bilemin. Qazirgi bizdiń ánshilerdiń arasynda saqtalyp júrgen bir jaman ádet, án sózin durys jattamaıdy. Túsinbeıdi. Sosyn da ony tym erkin turyp, mazmunyna qaraı berilip, shyrqap kete almaıdy. Onyń ústine qazir bir ándi sahnada aıtýdyń aldynda mýzykasyna ere alsa boldy. Sózin jattamaı-aq qarap turyp aıtyp, taspaǵa dybysyn aldyryp alady da, sahnada aýyzdaryn jybyrlata salady. Naǵyz óner adamdary úshin bul ózin de, ózgeni de aldaý jáne moıynyndaǵy mindetin durys túsinbeý bolmaq. Bizdegi bir ana súti arqyly qalyptasqan tıimdi jaǵdaı tilimiz ıkemdi, oramdy, árqandaı bir ulttardyń tilin beıneleýge qolaıly. Osy bir qasıetti ana tildiń arqasynda men de kóptegen elderge shyǵyp, solardyń ánderin úırený barysynda shynymdy aıtsam, eshbir qınalyp kórgemin joq...»
Qytaı memlekettik «Birinshi dárejeli artıst», armııada «Óner genaral-maıory» ataǵyn alǵan, qytaı memleketi boıynsha ótkizilgen án básekesiniń bas báıgesin jeti ret jeńip alǵan ardaqty aǵa, bir týar daryn ıesi Hamıt Ysqaquly óz kezderinde Maý Zyduń, Lıý Shııaýchı, Hy Luń sııaqty aldyńǵy býyn qytaı memlekettik basshylarynyń san márte qabyldaýynda bolýdan tys, sol kezdegi premer-mınıstr Joý Ynlaımen de birneshe ret kezdesip, birlikte án salǵan. Hamań keıinderi sol bir qýanyshty da sátti shaqtaryn saǵyna eske alatyn.
1965 jyly Joý Ynlaı Shınjııańdy aralaýǵa kelgende, Ian-An qonaq úıinde premer-mınıstrdiń kelgenin qarsy alý saýyq keshi ótedi. Osy keshte Hamań án salyp bolǵannan keıin Joý Ynlaı sahnaǵa shyǵyp: «Men qazaq halqynyń jaýynger ánshisi Hamıtty qaıtalaı sahnaǵa shaqyramyn. Bizdiń qazaqta * «at pen án qazaqtyń qos qanaty» degen maqal bar eken. Endeshe, sol qazaqtyń ánshi uly Hamıttyń tamyljyǵan qazaq ánderin oryndap berýin suraımyn!», – deıdi.
(*«Bizdiń qazaqta» degen sózine qatty rıza boldym deıdi Hamıt aǵa – avtor)
Joý Ynlaıdyń ótinishinen keıin Hamıt «Qaratorǵaı» ánin shyrqaǵanda ol qatty áserlenip, sahnaǵa qaıta shyǵyp, Hamıtty qushaqtap, qolyn alyp turyp: «Ekeýimiz qos daýyspen bir án oryndasaq», – deıdi jaıdary júzinen kúlki esip. Hamań men Joý Ynlaı sol arada «Biz kelemiz dańǵyl jolda», «Tóńkerisshilder máńgi jasyl qaraǵaıdaı» degen eki ándi oryndap, sahnadan túsedi.
Iá, qazaq ónerine degen qandaı ǵajap qurmet edi bul!
Osynshama qýanyshty sátteri bolǵan Hamıt aǵa qandaı baqytty jan, osyndaı urpaǵy bolǵan qazaq qandaı qasıetti edi. Qarap otyrsaq Hamıttyń ánshilik óneri shynynda ózgeshe bir oryndaýshylyq sheberlikpen jáne erekshe tabıǵı da kórkem sahnalyq kórinispen ushtasyp, daralyq tanytyp turady.
Máselen, án aıtyp turǵandaǵy bet-beınesiniń ózinen úlken bir qubylysty baıqaýǵa bolady. Ol meılń halyq ánin, meıli, qazirgi avtorlyq ánderdi oryndasyn, týyndynyń tulǵasymen, qurylysymen birge qubylyp, tabıǵatymen tabysyp ketedi. Erkin de erke áýenmen áýeletip salǵanda ánniń tıptik boıaý mánerin taýyp jáne ony ózindik sahnalyq mımıkasymen qaýyshtyryp, qasıettendirip jiberedi. Qulaq quryshyńdy qandyra salǵan ásem ánderdi tyńdaǵan saıyn tyńdaı bergiń keledi. Etı otyryp esiń shyǵa eligip, shalyqtap, sharyqtap ketesiń. Birde majaýrasań, birde masaırap mańǵazdanyp qalasyń. Áne, sóıte otyryp alǵysyńdy aıtqyń keledi, maqtaǵyń keledi, maqtanǵyń keledi...
Men qazaqsha án aıtamyn
Meıli qaı memleket, qaı ólke, qandaı oryn sahnasyna kóterilgende eń keminde bir ándi qazaqsha oryndamaı ketpeıtin Hamıt «óz-ózińdi syılasań, jat janynan túńiler», «óz aǵasyn aǵalaı almaǵan, kisi aǵasyn jaǵalaı almas», «áýeli ózin túsinbegen adam, ózgeni ár kez túsine almaıdy» dep keletin ata sózin júrekte saqtap, jańylmaı jattap keledi.
Qytaı memleketi qurylǵandyǵynyń 35 jyldyǵyn toılaý boıynsha ótkizilgen saýyq keshke 35 ulttyń ókilderi shaqyrylyp, qazaq ulty atynan Hamań Beıjińge jol alady. Ortalyqqa barǵannan keıin basqa da saptastarymen jolyǵyp, kelesi saýyq keshtiń daıyndyq jumystarymen júrgende kesh uıymdastyrýshylar ár ulttan kelgen 35 ánshige qytaısha án oryndaý talabyn qoıyp, ózderinshe syrttaı sheship tastaıdy. Sodan saýyq keshke bir kún qalǵan túni bul sharany uıymdastyryp otyrǵan ulttyq ister mınıstrligi, mádenıet mınıstrligi, memleket qorǵanys mınıstrligi, radıo-televıdenııa mınıstrligi qatarly jeti orynnyń mınıstr basshylary artıstermen jolyǵyp, olarǵa keshki qonaǵasy beredi. Dál osy keshte «deıtin jerime endi kelgen shyǵarmyn» dep sybaǵaly sózderin saılap alǵan Hamıt tostyn kóterip mınıstrler aldyna baryp, áýeli sóz sóıleý ruqsatyn alyp, sóz bastaıdy.
«Qurmetti mınıstr myrzalar! Men óz aldyna tili bar, dini bar, neshe myń jyldyq mádenıet tarıhy bar, álemge tanys asqaqtata salar áni bar qazaq ultynyń ulymyn. Partııanyń ulttyq saıasatynyń arqasynda osynda shaqyrylyp, óner kórsetkeli kelip otyrmyn. Eger bul joly biz árqaısymyz óz ana tilimizde án shyrqap qaıtsaq, onda memleketimizdiń ulttyq saıasaty tipti de kórnekilene túspes pe edi. Osy astananyń ózinde san myńdaǵan qytaı ánshiler bar. Bul joly bizge qytaısha án oryndaý talabyn qoıyp áýre bolǵansha, solarǵa nege oryndata salmadyńyzdar?», – dep taza da jatyq qytaı tilimen óz oıyn ortaǵa tastaıdy. Sonda ne derin bilmeı ańtarylyp qalǵan mınıstrler jaǵy: «Oı, biz ol jaǵynan habarsyz ekenbiz», – dep bir-birlerine qarasady.
– «Endeshe, sizder bilmegen bolsańyzdar – dep sózin qaıta jalǵaǵan Hamań, – men bul joly sózsiz qazaqsha án aıtamyn. Óıtkeni, bul saparda bir ulttyń ókili atynan astanaǵa kelip otyrmyn. Eger talabymdy oryndamasańyzdar, qazir-aq qaıtyp ketýime bolady», – deıdi.
Basshylar aqyry Hamıttyń talabyn oryndaıdy. Sonymen Hamań «Qarǵash», «Bıpil» qatarly halyq ánderin shyǵandata shyrqap, Shınjııańǵa oralady.
Sirgejııar
Birlesken ulttar uıymynyń bas hatshysy K. Valdheım qytaıda saparda bolǵan kezinde qytaı memlekettik azattyq armııa bas saıası basqarmasynyń án-bı úıirmesi qoıǵan konertti tamashalap otyryp, sol úıirmeniń quramyndaǵy úzdik ánshilerden án aıtýdyń ǵylymı qaǵıdasy týrasynda bilim alyp, endi bir jaǵynan úıirmege ánshi bolyp qyzmet istep jatqan Hamıttyń ánin tyńdaǵan soń: «Men barǵan elderdegi men estigen ánshilerdiń ánderiniń ishindegi oryndaý sheberligi men sahnalyq kóriniste, daýystyń asqaqtyǵy men tabıǵı táttiligi jaǵynan án patshasy eken», – dep baǵa bergenindeı, Hamıt shynynda kúli qazaqtyń maqtanyshy edi.
Eger ár sala, ár kásiptegi Hamıt tektes úzdik óreli, ónerli dara týǵan daryn ıeleri bolmasa, onda biz tektes qıyr qonyp, shet jaılaǵan azǵantaı halyqty basqalar bilmegen de, tanymaǵan da bolar edi-aý.
Illahı, isimiz ilgeri basyp, mine osyndaı tuǵyry bıik túlketer týa bersin dep tileısiz.
Ultymyzda «Bas ekeý bolmaı, mal tórteý bolmaıdy» deıtin támsil bar. Endeshe, aıaýly ata-anasynan tirideı aıyrylsa da týǵan elinen aıyrylmaǵan Hamań qasıetti halqynyń tileýlestiginde, qazirgi kezde uıǵyr ultynyń bulbuly atanyp, memlekettik «Birinshi dárejeli artıst» ataǵyn alǵan Jámıla Qurbanqyzymen 1968 jyldyń tamyz aıynda bas qurap, basyna úı tigip, baýyryna qazan asyp, shańyraq kóteredi.
Áne sodan bastap, otbasyna baqyt ornap, kishkentaı otaýynan súıkimdi sábı úni kóterilip, balaly úı bazar bolyp qut uıalaǵan Hamıt otbasy – ásem ánniń besigine aınalyp ketti. Teńin taýyp, teńdessiz qýanyshqa shomyp, juby jarasqan jubaılar dombyraǵa taǵylǵan qos ishekteı úndesip, halqynyń úmitin aqtap, eliniń erkesi bolyp, qushaqtary gúlge tolyp, aryndaı alǵa tartty.
Tarıhta bólek seniń tuǵyryń,
Ulylyǵy umytylmas ulynyń.
Urpaqtardyń júreginde jattalyp,
Ǵasyrlarmen jalǵasady ǵumyryń.
Sahnanyń sáni bolǵan, jan aǵa,
Saharanyń áni bolǵan, jan aǵa.
Izgiligiń izet bolsa babaǵa,
Izdenisiń úlgi bolar balaǵa.
Soqpaqtaryń oı salady sanaǵa,
Aıaýlym-aı, ardyqtym-aı, jan aǵa!
Jan aǵa!
Serik Ábiluly.
Aqyn, dıktor, sazger
