Ózbekstanda prezıdent Shavkat Mırzııaev ýáde etken reformalardan úmit kútken jurt jaqynda ótken parlament saılaýyna erekshe nazar aýdardy. Saılaý qorytyndysy boıynsha, parlamenttiń tómengi palatasy "jasaryp", áıel depýtat sany kóbeıdi. Alaıda ózgeris shamaly bolǵanǵa uqsaıdy.
2016 jyldyń sońynda Shavkat Mırzııaev prezıdenttikke kelgeli beri Ózbekstan uzaq jylǵy avtorıtarlyq rejım bıliginen soń eleýli ózgeristerdi júzege asyrýǵa kirisken el retinde kórinýge tyrysady.
Mırzııaevtiń úkimeti jaıly sóz bolǵan kezde eldiń resmı tulǵalary da, syrt jaqtaǵylar da "reforma" degen sózdi jıi qaıtalaıdy.
Qańtardyń 5-i kúni Ózbekstan azamattary parlamenttiń tómengi palatasy – Olıı Majlıs saılaýynyń ekinshi kezeńine daýys berdi. Kelesi kúni jarııalanǵan saılaýdyń túpkilikti qorytyndysy boıynsha, 150 oryndyq palataǵa ózara básekege túsken bılikshil bes partııanyń ókilderi saılandy.
Bul saılaý tipti jańa úkimetti qaltyqsyz qolpashtaıtyndardyń ózin aıtarlyqtaı ózgeris joǵyn moıyndatqyzǵandaı boldy.
BÁZ-BAIaǴYDAI
Bes partııanyń barlyǵy bul joly da prezıdent saıasatyna qoldaý bildirdi. Oppozıııalyq partııalar men qoǵamdyq uıymdardan túspek bolǵan táýelsiz kandıdattardy saılaýǵa taǵy da qatystyrmady.
Alaıda budan da mańyzdysy sol, Ózbekstannyń saıası júıesinde burynǵydaı atqarýshy bılik ústemdik quryp otyr. Prezıdent kóp jyldan beri zań shyǵarý bıligin nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan zań jobalaryn usynyp kele jatsa da, parlament bolmashy ókiletke ıe.
Sońǵy saılaýdyń resmı qorytyndysy boıynsha bes partııaǵa tıgen oryn sanyna qarasańyz, munyń aldynda, 2014 jyly ótken saılaýdyń qorytyndysynan qatty ózgeshelikti baıqamaısyz. Osydan bes jyl buryn 53 oryn alǵan Lıberal-demokratııalyq partııa bul joly 52 mandatqa ıe bolsa, "Mıllı tıklanısh" partııasy sol kezdegi sııaqty qazir de 36 oryn ıemdendi. "Adolat" partııasyna 24 mandat (buryn 22), Halyq-demokratııalyq partııasyna – 22 mandat (buryn 27) tıdi. Al bıylǵa saılaýǵa alǵash ret partııa retinde túsken "Ózbekstan ekologııalyq partııasynan" 15 adam depýtat bolyp saılandy. Buǵan deıin 2009 jáne 2014 jylǵy saılaýlarda Ekologııalyq qozǵalys retinde qatysqan bul uıymǵa, ulttyq zańda qarastyrylǵan kvota boıynsha, parlamentten 15 oryn berilgen bolatyn.
PARLAMENTKE KIMDER KELDI?
Olıı Majlıske jańadan saılanǵan depýtattardyń kóbi parlamentke alǵash ret enip otyr.
Saılaýdyń alǵashqy týrynyń qorytyndysy boıynsha parlamentke ótken 125 adam men Ortalyq saılaý komıssııasy daýys berýdiń ekinshi kezeńinen keıin jarııalaǵan 25 adamnyń arasynan tek 38 depýtattyń ǵana aty-jóni resmı saıttaǵy ókileti aıaqtalatyn quramda bolǵan adamdardyń tiziminde kezdesedi.
Belgisiz sebepterge baılanysty, parlament saıtynda bıyl ókileti aıaqtalatyn quramda bolǵan 113 depýtattyń ǵana aty-jóni kórsetilgen. Alaıda jańa quramdaǵy depýtattardyń jartysynan astamy jańa adamdar ekeni, onyń ústine burynǵylardan jasy kishi ekeni anyq.
Ózbekstan ortalyq saılaý komıssııasynyń derekteri boıynsha, jańadan saılanǵan depýtattardyń 64,7 paıyzy – 30-50 jas aralyǵynda bolsa, 6 paıyzynyń jasy áli otyzǵa tolmaǵan.
Parlament saıtynda kórsetilgen, ókileti bıyl aıaqtalatyn 113 depýtattyń 48-iniń jasy 50-den asqan.
"Ýzbekıston ovozı - Golos Ýzbekıstana" basylymynyń bas redaktory ári Lıberal-demokratııalyq partııanyń múshesi 71 jastaǵy Safar Ostonov – jańa quramdaǵy jasy eń úlken depýtat. Al parlamenttiń eń jas múshesi Sherzod Rahmonov 26 jasta.
ÁIEL DEPÝTAT SANY KÓBEIDI
Parlamentke jańadan saılanǵan depýtattardyń 30 paıyzǵa jýyǵy – áıel. Ózbekstan Konstıtýııasy boıynsha, parlamenttegi oryndardyń 30 paıyzy áıelderge tıesili bolýy tıis. Bıliktiń genderlik teńdikti saqtaýǵa ýáde berip kele jatqanyna kóp jyl bolǵanymen, Negizgi zańdaǵy bul talap iske aspaı kelgen.
Ókileti aıaqtalyp jatqan parlamentte 24 áıel depýtat bolsa, jańa quramda olardyń sany 48-ge jetti. Iaǵnı burynǵydan eki ese kóbeıgen.
Sońǵy bolǵan jańalyqtardyń biri – daýys berýge qatysqan saılaýshy sany.
Resmı málimet boıynsha, 1994 jyly parlament saılaýyna daýys berý quqyǵyna ıe azamattardyń 93,6 paıyzy qatysqan. 1999 jyly bul kórsetkish 93,46 paıyz, 2004 jyly – 85,1 paıyz; 2009 jyly alǵashqy týrda 87,8 paıyz, ekinshi kezeńde 79,7 paıyz, 2014 jyly birinshi týrda 88,94 paıyz, ekinshisinde 76,93 paıyz bolǵan.
Al osy joly parlament saılaýynyń alǵashqy týrynda saılaýshylardyń 74,3 paıyzy, ekinshi kezeńinde - 62,6 paıyzy daýys bergen. Bul Mırzııaevke deıin avtorıtarly prezıdent Islam Karımov bılik bolǵan kezdegimen salystyrǵanda shynaıy jaǵdaıǵa jaqynyraq kórsetkish.
Joǵarǵy zań shyǵarý organyna jańa adamdardyń saılanýy, tipti burynǵymen salystyrǵanda parlamenttiń "jasaryp", áıel depýtat kóbeıgenine qaramastan muny eleýli ózgeriske jatqyzý qıyn bolatyn sııaqty. Áıtkenmen, aqyr sońynda genderlik kvota saqtalyp, Ortalyq saılaý komıssııasynyń qorytyndysy boıynsha, depýtattyń ortasha jasy 46,4 bolǵanyn kórýdiń ózi qyzyq. Bul qazirgi "ortasha" jastaǵy depýtat SSSR ydyraǵan tusta jasóspirim bolǵanyn bildiredi.
"Azattyq" radıosy
