«Qazaqstan- bızdıŋ ortaq üiımız». 130 ūlt pen ūlystyŋ basyn qosqan memleket retınde jahanǧa jariia boldyq, bıraq bügıngı mäsele bölek. Qazaq jerı būrynnan ūlttar laboratoriiasyna ainalǧany jasyryn emes. Azamattyq turasynda aitylmaǧan aiǧaq qalmaǧany taǧy şyn. Jalpaqşeşeilık tanytuda bız nege ozyp tūrmyz?
Azamat atanudyŋ alǧyşarty «Qazaqstan Respublikasynyŋ azamattyǧy turaly» Zaŋynda jazylǧan. Äŋgımenıŋ auanyn sol jaqtan bastaiyq. 1991 jyly jariialanǧan qūjatta: «Qazaqstan Respublikasynyŋ aumaǧynda zaŋdy negızde kemınde bes jyl tūraqty tūratyn ne Qazaqstan Respublikasynyŋ azamattarymen kemınde üş jyl nekede tūratyn adamdar qabyldanatyn bolady» dep taiǧa taŋba basqandai anyq jazyldy. Būl taqyryp aiasynda osydan özge şartty tappaisyz. Demek, memlekettıŋ zaŋdy tūrǧyny ol eldıŋ tarihy men tılın bıluge tiıs emes. Būl rette qazaq tılınıŋ märtebesı turaly söz qozǧaudyŋ özı artyq siiaqty.
Bız qūşaq aşyp, dostyq tanytqanda, özge eldıŋ jaiy qandai? Mysaly, Oŋtüstık Koreia Konstitusiiasy azamattyq alu jönınde ötınış bergen azamattarǧa korei tılın bazalyq deŋgeide bıludı, mädenietı men dästürın qūrmetteudı, är aimaqtyŋ jergılıktı zaŋdaryna baǧynudy mındetteidı. Atalǧan memleketpen qatar Türkiiada da tūraqty tabys közın rastau qajet. Azamattyq alu qūqyǧyna ie bolu üşın Türkiiada 500 myŋ dollar kölemınde qarjy qoryŋyz boluy tiıs. Odan bölek, kemınde bes jyl elde tūruyŋyz, türık tılınde erkın söileuıŋız jäne densaulyq jaǧdaiyŋyz tekserıledı.
Bırıkken Arab Ämırlıgı el territoriiasynda tūru merzımın 30 jyl dep körsetedı. Ärı arab jıgıtıne tūrmysqa şyqqan qyz zaŋdy nekege 3 jyl tolǧanda ǧana azamatşa atana alsa, arab qyzyna üilengen özge ūlt ökılıne BAÄ-nıŋ azamattyǧy mülde berılmeidı. Al bızde şe? Bız keŋdıgımızdı küieuge de, jienge de tanytyp jürmız. Mäselenıŋ şetın türtseŋ, jıbı ydyrap, osydan keiın qazaq qyzdary şetke kettı dep dabyl qaǧamyz. Sözge tūzdyq bolsyn, Türık azamatyna tūrmysqa şyqqan Aisana Iyldyrym mäsele jaiynda büi deidı:
«Şeteldıkke tūrmysqa şyqtyŋ dep äleumettık jelıde älı de tabalap jatyr. Bıraq, qazaq jıgıtı bır balammen dalaǧa tastap ketkende eşkım eşteŋe dep dabyl qaqpady. Ekınşı ret ana atandym, şükır baqyttymyn. Türkiiada oqyǧan joqpyn, tūrmysqa şyqqanǧa deiın tıl bılmedım. Mūndaǧy azamattyq aludyŋ är türlı aspektılerı bar. Mysaly, neke jolymen azamattyq alu üşın kemınde 3 jyl türık azamatymen zaŋdy jūbai bolyp, keleşekte de otbasynyŋ saqtalatynyna senımdı boluyŋ kerek. Airyqşa aita keterlıgı, otbasynyŋ berıktıgıne ziian keletın qyzmet türımen ainalysuǧa tyiym salynady. Men älı Türkiia Respublikasynyŋ azamattyǧyn alǧan joqpyn. Qazır qosazamattyq turaly Zaŋ qaralyp jatyr».
Saiyp kelgende, tıl men tarihqa degen qūrmet eŋ äuelı osy azamattyq turaly Zaŋda mındetteluı tiıs. Konstitusiiamyzda Azamattyq alu jönındegı halyqaralyq şarttardyŋ alynyp tastalǧanyna da bırşama uaqyt öttı. Sau basymyzǧa saqina tılep alǧandai körınedı keide...
Mädina OQAS,
"Adyrna" ūlttyq portaly
