Kelesi jyldan bastap elimizde memlekettik qyzmetkerler sanyn qysqartý bastalady. «2024 jylǵa qaraı memlekettik qyzmetkerler men ulttyq kompanııalardyń qyzmetkerlerin 25 paıyzǵa, ıaǵnı tórtten bir bóligine qysqartý kerek», - dedi Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Parlament palatalarynyń birlesken otyrysynda.
Bir jyl burynǵy jaǵdaıdy eske túsirip kóreıik. Resmı statıstıka 2018 jyly memlekettik qyzmetke, buryn ketkender ornyna jáne jańa ashylǵan oryndarǵa barlyǵy 12 myń 274 adam jumysqa qabyldanǵanyn aıtady. Olardyń úshten ekisi nemese 67 paıyzy – eń tómengi qyzmetterge tursa, qalǵany basshy bolyp kelgen.
Sarapshylar qysqartý týraly jańalyqqa qarap, bári birden ózgeredi dep úmittený áli erte ekenin aıtyp otyr. Sebebi qazaq Úkimeti buǵan deıin de talaı qysqartýlardy bastan keshirgen. Qysqartýdyń talaıyn kórgender buǵan qam jeýge bolmaıtynyn alǵa tartyp, arqany keńge salyp kelgen. Nege desek, onyń ózindik sebebi bar eken. Biraq álgi qysqarǵandar Fenıks qustaı qaıta «tirilip» shyǵa kelip, az ǵana ýaqyttan keıin aınalasyna shýaq shashqan memlekettik basqarý organdarynyń birinen «jyly ornyn» taýyp, esh ýaıym-qaıǵysyz qyzmetin jalǵastyra beredi.
Buǵan bir kezderi Qarjy mınıstrligin basqarǵan Bolat Jámishevtiń ózi osy «ǵajap» erekshelikti bóle-jara atap ótip: «Sońǵy on jyl ishinde memlekettik qyzmetkerler sany 50 paıyzǵa ósti. Munyń jumys kóleminiń ulǵaıýymen esh baılanysy joq. Memlekettik qyzmetkerler sanyn qysqartý týraly saıası sheshim sol sebepti qabyldandy. Atalǵan shara memlekettik qyzmetkerler sanynyń tolassyz ósýine tosqaýyl qoıý maqsatyn kózdeıdi», - dep aǵynan aqtarylǵan bolatyn.
Sarapshylar bul jolǵy qysqartýǵa da osy faktorlar sebep bolǵanyn aıtyp jatyr. Sebep – qazaqtardyń memlekettik qyzmetke degen ala-bóten yqylasy ǵana.
Bárin basynan bastasaq, 2001 jyly elde 65 myń memlekettik qyzmetker bar bolsa, bul kórsetkish 29 myńǵa ósip ketken. Memlekettik qyzmetker sanynyń eń rektordttyq kórsetkishi 2015 jyly tirkelipti. Osy jyly Qazaqstannyń 15 mıllıonǵa jetpeıtin turǵynynyń 102747 memlekettik qyzmetker sanatynda júripti.
2019 jylǵy kórsetkish te eshkimdi ókpeletpeı tur: 14 tamyzǵa deıin Qazaqstanda tirkelgen memlekettik qyzmetkerdiń sany 98 726. Ázirge bul tizimdi 14 441 adammen Nur-Sultan qalasy bastap, 2090 qyzmetkeri bar Shymkent qalasy tuıyqtap tur. Bul derekterdi Memlekettik qyzmet isteri agenttigi jýrnalıstermen kezdesken kezinde aıtty.
Sarapshylar bizdegi kadr tapshylyǵy degen syltaý kadrlardy irikteý agenttikteri úshin tamyr-tanystaryn jumysqa qabyldaýǵa jol beretin tetik qana ekenin aıtady.
Jalpy, mundaı qysqartýlar tek bizde ǵana emes, biraz elder bizben bir mezgilde bastan keshirip jatyr. Mysaly, apta basynda Reseı Premer mınıstri Medvedev aldaǵy ýaqytta birqatar mınıstrlikterdiń quziretteri biriktiriletinin aıtypty.
Reseılik saıasattanýshy Alekseı Vlasov «mınıstrlikterdiń sany qysqarady, quziretteri biriktirilýi múmkin» degen sheshimin dınazavrlar dáýirine teńeıdi. «Qazir saıasatta ta, ekonomıkada da «mega» degen sóz sánge aınalyp barady. Mega-joba, mega-qor, endi mega-mınıstrlik. Mundaı gıgantomanııa tájirıbesi memleketshil sheneýnik pen bıýrokratttardyń bet-perdesin aıqyndap berýi eki talaı» ,- deıdi.
Shveıarııada mınıstrler kabıneti jeti adamnan turady. Al Kanadada 27 mınıstr, Japonııada -17. Bul úsh memleket halqyna «qoı ústine boz torǵaı jumyrtqalatqan 20 memlekettiń ishinde alǵashqy úshtikte tur. Osydan birneshe jyl buryn Japonııa memlekettik qyzmetkerler sanyn maksımaldy deńgeıge túsirý úshin úıde otyryp jumys isteý týraly sheshim shyǵarǵan bolatyn. «Aıttym-bitti, kestim-úzildi» degen ustanymmen ómir súretin Japonııada qazir memlekettik qyzmetkerlerdiń 25-30 paıyzy úıde otyryp jumys isteıtin kórinedi. Bir qyzyǵy dál osyndaı usynys bizdiń Parlamentte de aıtylǵanmen, Úkimettiń qalyń qabyrǵalarynan ári asa almady.
Jalpy, bolashaqta Prezıdent bekitken kvotadaǵy 25 paıyz qysqarýǵa ilikkenderdiń jaǵdaıy ne bolmaq? Olar qysqartýdyń quryǵyna ilinip, jumyssyzdardyń qataryn toltyra ma, álde mınıstrlikterdiń arasyndaǵy aıaq dopqa aınalyp dóńgelenip júre bere me?
Ázirge «áliptiń artyn baqqannan ózge jol joq-aý» dep oılaısyz.
Raýan ILIIaSOV,
«Adyrna» ulttyq portaly
