Almatyda asyqtan at jasaǵan sheberler dúıim jurtty qaıran qaldyryp otyr. Qazaqstannyń túkpir-túkpirinen 8500 asyq jınap, alty aı boıy kóz maıyn taýysyp, Eýrazııa atty aqbozat músinin ómirge ákelgen Nurlan Ábishev, Nurlan Ádilhan, Qýanysh Mátenov esimdi azamattardyń eńbegi eren. Osy bir erekshe týyndylaryn avtorlar Qazaqstan Táýelsizdiginiń 20 jyldyǵyna tartý retinde jasaǵan.
Babalarymyz jahanda eń alǵash bolyp jylqy malyn qolǵa úıretkendigin túrki halyqtarynyń kıeli besigi Altaıdan altyn at-ábzelderimen qosa jerlengen on úsh qylquryqtyń tabylǵandyǵy aıǵaqtaıdy. Osynaý jylqy maly jaz jaılaý, qys qystaýǵa kóship-qonǵan qazaqtyń «baıyrǵy serigi» bolsa, burynǵylardan balalyqtyń bal shaǵyn ulttyq asyq oıynymen baılanystyrmaıtyndar kemde-kem edi.
Qazaqtyń ónerge janashyr azamaty Nurlan Ádilhannyń at pen asyq astasqan ıdeıasyn birden ilip áketip, iske asyrǵan sheber músinshi Qýanysh Mátenov pen talantty sýretshi Nurlan Ábishev týyndyǵa ózimiz ómir súrip otyrǵan qurlyqtyń ataýyn bekerden-beker qoımaǵanyn jetkizdi. Qas sýretshi Nurlan Ábishevtiń aıtýynsha, ár asyqtyń óz tarıhy bar. Eýrazııanyń kindigindegi, qazaq jerindegi qanshama qoldan ótken asyqtar bir jerge shoǵyrlanyp, músin retinde boı kótergen.
Esterińizde bolsa, qashanda qazaqtyń ulttyq qundylyqtary men týǵan jer tabıǵatyn qylqalamyna arqaý etetin keskindemeshi, grafık, ıllıýstrator, kıno sýretshisi Nurlan Ábishevtiń AQSh-ta ótken jahandyq kórkemóner baıqaýynda jeńimpaz bolǵandyǵyna «Alash aınasy» gazeti Alash jurtynan súıinshi suraǵan edi. Endi, mine, taǵy da asyqpen kómkerilgen tulpardy tartý etip, óziniń shynaıy ónerpazdyǵyn dáleldep otyr.
Alǵashynda Almatydaǵy «Mega» oıyn-saýyq otaýyna qoıylǵan naǵyz sheberlerdiń qolynan shyqqan «er qanaty» qazir «Praım plaza» oıyn-saýyq keshenine kóshirilipti. Budan keıin ol Dýbaıda ótetin álemdik kórkemóner kórmesine jol tartpaq. Jylqy dese ishken asyn jerge qoıatyn arab elderinde mundaı shyǵarmashylyq jumystar teńdessiz baǵalanatyn kórinedi. Osyndaıda «ulttyq tól ónerimiz ben taza qandy qazanattarymyzdy qanshalyqty baǵalap otyrmyz?» degen saýal ózdiginen týyndaıdy. Laıym ómirin ónerge arnaǵan jas órenderimiz jemisti eńbekterimen Alash elin qýanta bersin…
Nurlan ÁBIShEV, sýretshi:
– Shyǵarmashylyq jumysymyz el Táýelsizdiginiń 20 jyldyǵyna arnalady. Táýelsiz Qazaqstannyń qalyptasýyna, onyń damyp, kórkeıýine ózindik zor úlesin qosyp júrgen azamattar kóp. Azattyqtyń 20 jyly da erkin, ashyq, batyl, qonaqjaı talaı urpaqty tárbıelep shyǵardy. Egemendigimizdi alǵan jyldary asyq oınaǵan balaqaılar qazir el qorǵany bolar azamatqa aınaldy. Solardyń kóbi, múmkin, bala kúnde dál osy asyqtarmen oınaǵan shyǵar. Búginde el tutqasyna aınalǵan azamattardyń kóbiniń bul asyqtarda bala kúngi taby, ystyǵy saqtalǵan. Al búginde bul asyqtar qazaq halqynyń asyl da aınymas serigi – arǵymaqqa aınalyp, kóz súısindirip tur. «Asyǵyń alshysynan tússin» degen de jaqsy sóz bar qazaqta. Mine, bizdiń jylqy músinin jasaýda dál asyqty tańdaýymyzdyń syry – osy. Asyqtan turǵyzylǵan janýardy Dýbaıda ótetin búkilálemdik kórmege alyp barmaq oıymyz bar.
Qýanysh MÁTENOV, qolóner sheberi:
– Bárimiz aýyldan shyqtyq. Sondyqtan at músini búge-shigesine deıin qandaı bolatynyn jaqsy bilemiz. Áýeli tup-týra attyń syzba-jobasyn saldyq. Sosyn týra sol ólshemmen temirden qańqasyn jasadyq. Tek qana asyq jınaýymyzdyń ózine úsh aı ýaqytymyz jumsaldy. Asyqtar tiginen jáne kóldeneńinen tesilip, odan temirler ótkizildi. Sonymen qatar attyń jaly, qulaǵy, tuıaǵy tat baspaıtyn sapaly temirden jasalsa, kózi men jalpaq tuǵyry úndi mármár tasynan daıyndaldy. Nurlan dánekerleý jumysy kezinde kózin jaraqattap alyp, aýrýhanaǵa jatyp shyqty. Men de tórt ret betimdi kúıdirip aldym. Óte úlken uqyptylyq pen dáldikti qajet etetin bolǵandyqtan, betqalqa kııý múmkin emes. Qazir barys músinin ázirlep jatyrmyz. Ýaqyty kelgende ony da jalpaq jurtqa jarııa etemiz.
Arman ÁÝBÁKIR
