«Baryp qait, balam, auylǧa» syndy jürek terber tamaşa änderımen halqynyŋ janyn terbetken qazaqtyŋ talantty kompozitory alpysty alqymdaǧan Temırälı Baqtygereev tıldei ǧana hatta özınıŋ jan syryn aqtaryp, el ışınde jürse de, eleusız ǧūmyr keşıp jatqanyna nalyp, mūŋyn şaǧypty.
Taǧdyrymen betpe-bet qalǧan önerpaz aǧamyzdyŋ hatyn qyzy Äliia qaǧazǧa tüsırıp joldaǧan eken. Oqyrman qauym nazaryna hattyŋ tolyq tüpnūsqasyn ūsynyp otyrmyz:
«Osy hatty jazyp otyrǧan kompozitor, jurnalist, I toptyŋ mügedegı Temırälı Baqtygereev aǧaŋyz. 1989 jyldan behterev degen aurumen I toptyŋ mügedegı bolǧanym azdai, 2002 jyldyŋ qaraşa aiynda köldeneŋ kelgen qasıret – köşede qasietsız bıreudıŋ avtokölıgı soqqannan ölım auzynan qalyp, qazırgı uaqytta jürıp-tūru da qiyn, jeŋgeŋnıŋ jetelegen kömegımen kün körudemın.
Menıŋ şyǧarmaşylyǧym halyqtyŋ jüregınde dep bılemın. 250-ge tarta änder şyǧardym, olardyŋ köbısı halyqqa taralyp kettı. Äsırese «Baryp qait, balam, auylǧa», «Ǧaşyqtar senımı», «Taŋǧy tılek», «Saǧynyş», «Keşır menı», «Mädina», «Qazaq elım», «Er Mahambet» t.b. keŋ taraǧan änderımdı özıŋızge ataq-daŋqtary öte tanys kompozitor E.Hasanǧaliev, N.Üsembaeva, T.Jamanqūlov, Ǧ.Esimov, N.Önerbaev pen «Muzart» toby, S.Jūmaǧaliev, G.Siqymbaeva, L.Töleşeva, R.Mūsabaev, J.Qūjymanov, S.Nūrbergenov siiaqty maitalmandar oryndauda.
«Baryp qait, balam, auylǧa» atty änım bükıl düniejüzı qazaqtaryna tanyldy. Äigılı taekvondo şeberı Mūstafa öz Türık osy än boiynşa jeke film tüsırıp, özıne boitūmar ettı.
Alpystan asqan şaǧymda ne ataq, ne bır arnaiy syilyqpen marapattalmappyn. Şyǧarmaşylyq soŋyna tüsken qyryq jyldyŋ ışınde eşqandai şaharda jeke üi-jaiym bolmapty».Şynynda da, önerdı örge süiretıp, ändı baǧalaityn qazaq qoǧamy bügınde Temırälıdei talantyn ūmyt qaldyrǧany qalai? Qarap otyrsaq, soŋǧy 10-15 jyl bederınde Temırälı aǧamyz ne bır ülken konsertterge, ne bır mereitoilar men sän-saltanaty kelısken keşterge şaqyrylmapty. Qazaǧyn än-keudesımen qūşuǧa qūmartyp-aq tūratyn talantty kompozitorymyzǧa ne bır ataq-däreje, ne bır marapat qaǧaz da būiyrmapty. Densaulyǧynyŋ auyrlyǧymen qosa baspana zaryn da körıp keledı. Keiıngı kezde tıptı jüruden de qalyp, söileuı de qiyn bolyp ketıptı. Osynşama belgılı adamnyŋ laiyqty därejede baǧalanbauynyŋ astaryna üŋılgımız kelıp, bız bıraz jerlerge telefon şalyp, habarlastyq. Jarylqasyn Däulet, kompozitor: – Temırälı aǧamyzdyŋ talantty kompozitor ekenıne dau joq. Ol kısınıŋ bır ǧana «Baryp qait, balam, auylǧa» degen änınıŋ özı nege tūrady? Bıraq, ökınışke orai, bız osyndai daryndy adamdardy der kezınde baǧalai almai jatamyz. Temırälı aǧamyzdyŋ barlyq marapat pen syilyqtardan qaǧylyp qala beruı, mülde eskerusız qaluy Kompozitorlar odaǧyna müşe emestıgınen boluy kerek. Bızde kompozitor retınde resmi moiyndalu üşın arnaiy diplomyŋ boluy şart. Osyndai qatyp qalǧan talaptar qanşama jaisaŋdarymyzdyŋ baǧyn bailap otyr. Diplomnan būryn adamnyŋ talanty tarazyǧa tüsu kerek emes pe? Temırälıdei aǧalarymyzdyŋ eleusız qalǧanyna menıŋ de janym auyrady. Öner salasynda jürgen jandar mūndai jaǧdaiǧa beijai qaramauǧa tiıs dep oilaimyn. Būdan soŋ Kompozitorlar odaǧynyŋ töraiymy Balnūr Qydyrbek apaiymyzǧa telefon şaldyq: – Allo, sälemetsız be, Temırälı Baqtygereev degen kompozitor aǧamyz bar ǧoi, bılesız… – Ondai kompozitor joq «voobşe», tek äuesqoi bır adam bolǧan… – Endı, qalai bolǧanda da ol kısı el bıletın adam ǧoi… Sol aǧamyzdyŋ densaulyǧy da auyr halde. Osy uaqytqa deiın baǧalanbadym dep hat joldapty… Sonda būl kısı Kompozitorlar odaǧynyŋ müşesı emes pe? – Joq, müşesı emes. – Aǧamyzdyŋ osyndai halın eskerıp, qabyldauǧa bolmai ma? – Bolmaidy! – Sonda aǧamyz eleusız-eskerusız qala bermek pe? – Kezınde oqyp, bılım almaǧan öz obaly özıne. Endı bız qaitemız? Bızdıŋ jarǧymyz boiynşa solai! Ol üşın arnaiy muzykalyq, konservatoriialyq bılım kerek. Ol kısıde ondai joq. Düniede äu demeitın qazaq joq. Eldıŋ bärı än şyǧarady. Endı onyŋ bärın odaqqa men qalai qabyldaimyn? – Jaraidy, raqmet, tüsınıktı boldy. Äliia Baqtygereeva, kompozitordyŋ qyzy: – Äkemız būryn Kompozitorlar odaǧynyŋ müşesı bolǧan. Bıraq keiın belgısız bır sebeptermen şyǧarylǧan. Eŋ qiyny – äkemızdı būryn aralasqan bırde-bır ärıptesı ızdemeitın boldy. Özı tösek tartyp qaldy. Tılı kürmelıp söilei de almaidy. Keibıreuler tıptı «Temırälı Baqtygereev qaitys bop ketken» dep oilaidy eken… Qazır bırqatar tanymal kompozitor aǧalarymyzǧa ötınışpen şyǧyp jatyrmyn. Nätijesı qandai bolaryn bılmeimın. Äkemnıŋ muzykalyq bılımı de bar. Änderı efirlerden şyrqalǧan saiyn köŋılımız tolqyp otyrady. Qazırgıdei aqparattar tasqyny mol zamannyŋ jetıstıkterıne süienıp, būl kısı turaly özge de tyŋ mälımetter tauyp qalamyz ba dep ǧalamtor arqyly «google» saitynda da ızdeu salyp körgenımızde tek jalǧyz ǧana qysqa mälımetke tap boldyq. Onda tek «Temırälı Baqtygereev Batys Qazaqstan oblysy Kaztalov audany Berezin auylynda tuǧan. Almaty muzykalyq uchilişesın, QazŪU-dyŋ jurnalistikasyn bıtırgen» dep qana jazylǧan. Al basqa kompozitorlar turaly, äsırese jas änşı-sazgerler jaiynda internetten myŋdaǧan mälımetter aldyŋnan qaptap şyǧa keledı. Qalai desek te, tösekke taŋylǧan taǧy bır talantymyzdyŋ tasada qalyp bara jatqany ökınıştı-aq.
Almat İSÄDIL
