39 qairatker bır tünde atylǧan qaraly kün. 13 nauryzǧa deiın 631 adam atyldy

2290
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2025/02/0b624ce7-d8eb-4578-bc80-6d32bb0f301b.jpeg

Bügın, 25 aqpan - qazaq halqy üşın ūmytylmas data. Öitkenı, 1938 jyly 25 aqpanǧa qaraǧan tünı NKVD qazaq qairatkerlerın qyryp saldy.

Olar qamaudaǧy 39 adamdy bır demde atty. Olardyŋ 14-ı – sovettık Qazaqstan ükımetınıŋ müşelerı edı…

1937 jyldyŋ tamyzynan 1938 jyldyŋ 25 aqpanyna deiın NKVD türmesınde otyrǧan qazaqtyŋ alǧaşqy joǧary bılımdı äskeri därıgerlerınıŋ jäne Qazaqstandaǧy tarih ǧylymynyŋ negızın qalauşylardyŋ bırı Sanjar Asfendiiarov ta būl qatarda atyldy.

Naqaq jalamen 1937 jyldyŋ 24 qyrküiegı künı qamauǧa alynǧan Säken Seifullinge «ūltşyl burjua» degen aiyp taǧylyp, 1938 jyly 25 aqpanda Almaty NKVD-synyŋ qabyrǧasynda atyldy. Keiın Stalin qaitys bolǧannan keiın 1957 jyly aqtalǧan. 

Qūdaibergen Jūbanov atyşuly 58-baptyŋ 2, 8, 9, jäne 11-tarmaqtary boiynşa aiyptalǧan. Eŋ aldymen bırınşı bap (58-2) boiynşa «japon jansyzy» retınde kınä taqqan. Ondaǧysy ǧalymnyŋ japon tılıne qyzyǧuşylyǧynan bölek, 10-nan astam tıldı bıletındıgı sebep. Alaida 58-8 bap (terrorlyq) aiyptalyp, ölım jazasyna kesılgen ükım şyǧarylyp, 1938 jyldyŋ 25 aqpanynda atylǧan. 1957 jyly 3 qazanda SSRO Joǧarǧy Soty Äskeri alqasynyŋ şeşımımen aqtaldy.

25 aqpanda atylǧan 39 adam qatarynda joǧaryda atalǧandardan bölek, azattyq küreskerlerı, sovet­ ökımetınıŋ memleket, ǧylym, mädeniet, ädebiet qairatkerlerı  Ǧabdolhakım Bökeihanov, Şäkır Diveev, Süleimen Esqaraev, Tel Jamanmūrynov, Temırbek Jürgenov, Ūzaqbai Qūlymbetov, Izmūhan Qūramysov, Seiıtqali Meŋdeşev, Iliias Moldajanov, Hasen Nūrmūhamedov, Qabylbek Sarymoldaev, Janaidar Saduaqasov, Jaǧypar Sūltanbekov, Nyǧmetolla Syrǧabekov, Qaisar Täştitov, Ǧabbas Toǧjanov, Mirasbek Tölepov, Zeinolla Töreǧojin şeiıt boldy.

Toptap atu nauqany tek 25 aqpanda ǧana bolǧan joq. 25 aqpanda joǧaryda atalǧan 39 adam atylsa, 26 aqpanda 37 adamdy atty. Onyŋ ışınde I.Jansügırov, J.Şanin jäne t.b. qoǧam qairatkerlerı bar. 27 aqpanda - 41 adam, 28 aqpanda - 40 adam jäne t.b. Būl tızım osylai 14 nauryzǧa deiın jalǧasqan.

26 aqpanda atylǧandardyŋ arasynda Beiımbet Mailin de bar. Ol 1937 jyly jazyqsyz tūtqyndalyp, qyzyl qyrǧyn saiasi repressiianyŋ kesırınen 1938 jyldyŋ 26 aqpanynda sūrausyz atyldy. Beiımbettıŋ ömırı men şyǧarmaşylyǧyn jan-jaqty zerttegen Toqtar Beiısqūlovtyŋ körsetuınşe, äigılı jazuşyny aiyptaityn sot otyrysy 26 aqpanda 12.30-da bastalyp, 12.45-te aiaqtalǧan. Ūlttyq ädebiet klassigınıŋ ömırın jalǧyz oqqa bailaǧan üş-aq adamnyŋ şeşımıne nebary 15 minut uaqyt ketken.

Pıkırler