«Halyqty auyzsumen qamtamasyz etu jäne su qoryn keleşek ūrpaqqa saqtau üşın jan-jaqty şaralar qabyldau – bızdıŋ tıkelei mındetımız», – dedı Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev.
2024 jyly 3100 şaqyrym sumen jabdyqtau jelısı salynyp, qaita jaŋartyldy. Byltyrǧy jyl qorytyndysy boiynşa qazaqstandyqtardyŋ 98,9%-y sumen jabdyqtau qyzmetterımen qamtamasyz etılgen: qala tūrǧyndarynyŋ 99,4%-y jäne auyl tūrǧyndarynyŋ 97,8%-yna sapaly auyzsu qoljetımdı.
(Anyqtama üşın: 2020 jyly auyz sumen 93,8% azamat qamtyldy, 2021 jyly – 95,6% , 2022 jyly – 96,5% , 2023 jyly – 97,8%).
Memleket basşysynyŋ tapsyrmalaryn ıske asyru şeŋberınde 2024 jyly elımızdıŋ 6 öŋırınde: Aqmola, Almaty, Qyzylorda, Soltüstık Qazaqstan, Maŋǧystau jäne Ūlytau oblystarynda toptyq su qūbyrlaryn salu jäne rekonstruksiialau boiynşa 8 joba aiaqtaldy. Būl 208 myŋ tūrǧyny bar 49 eldı mekendı sumen qamtu sapasyn jaqsartty.
Elımızdıŋ 9 oblysy: Aqmola, Atyrau, Almaty, Qyzylorda, Maŋǧystau, Türkıstan, Batys Qazaqstan, Soltüstık Qazaqstan jäne Ūlytau oblystarynda toptyq su qūbyrlaryn salu jäne rekonstruksiialau boiynşa 23 jobany ıske asyru bastaldy.
Barlyq jobalardy jüzege asyru nätijesınde 420 eldı mekendı sumen qamtu sapasyn jaqsartu üşın 2100 şaqyrymnan astam su qūbyry salynady. 162 myŋ tūrǧyny bar 67 eldı meken ortalyqtandyrylǧan su jüiesıne qosylady.
2024 jyly auyzsudyŋ sapasyna sanitarlyq-epidemiologiialyq qadaǧalaudy qamtamasyz etu üşın 241 su qūbyry tekserıldı. Onyŋ 209-y auyldyq jerde, 24-ı qalalarda, 8–ı toptyq su qūbyrlary. Anyqtalǧan zaŋ būzuşylyqtardy joiu turaly 44 nūsqama berıldı. Jalpy alǧanda, elımızdıŋ su qūbyrlarynan alynǧan 66 myŋnan astam synama zertteldı.
«Bızge jalpy memlekettık baǧdarlama qajet. Bau-baqşany suaru üşın auyzsudy paidalanuǧa bolmaidy. Onyŋ ornyna su ünemdeu tehnologiiasyn qoldanysqa engızıp, jer astynan jaŋa su közderın ızdeu qajet»,- dep atap öttı Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa 2024 jyly «Qazgidrogeologiia» ūlttyq gidrogeologiialyq qyzmetı qūryldy. Mekeme elımızdegı su tapşylyǧy bar öŋırlerde jerasty su resurstaryn igeru jäne paidalanu üşın ızdeu-barlau jūmystaryn jüzege asyrady. Respublikanyŋ batysyndaǧy eldı mekenderdı jerasty közderınen auyzsumen qamtamasyz etuge erekşe nazar audaryldy.
Boljam boiynşa, Qazaqstandaǧy jerasty sularynyŋ qory şamamen 40 mlrd tekşe metr, onyŋ 15 mlrd tekşe metrı paidalanuǧa daiyn. Elımızde jyl saiyn auyzsu qajettılıgı üşın 1,2 mlrd tekşe metr su jūmsalatynyn aita ketken jön.
Jerüstı sularynyŋ kölemın ūlǧaitu üşın 2030 jylǧa qarai jalpy kölemı 2,6 mlrd tekşe metr su jinai alatyn 42 jaŋa su qoimasyn salu josparlanyp otyr.
«Bız qoǧamda resurstardy ünemdep paidalanu mädenietın qalyptastyru maŋyzdy ekenın talai jyldan berı aityp kelemız. Bıraq azamattarǧa ündeu tastau jetkılıksız. Būdan bölek, resurstardy tūtynudyŋ äleumettık normalaryn engızu qajet. Ülgı etuge bolatyn jaqsy mysaldar bar»,- dedı Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev.
Su resurstaryn tiımdı paidalanu maqsatynda su salasyn sifrlandyru, zamanaui su ünemdeu tehnologiialaryn engızudı yntalandyru jäne qūrǧaqşylyqqa tözımdı auyl şaruaşylyǧy daqyldaryna köşu, sondai-aq ırı eldı mekenderde tazartylǧan sarqyndy sudy qaita paidalanu boiynşa keşendı jūmys jürgızılude. Sonymen qatar tūrmystyq jaǧdaida su ünemdeu boiynşa ädıstemelık nūsqaulyq bekıtıldı.
Su ünemdeu ozyq tehnologiialaryn engızudı jedeldetu aiasynda käsıporyndardy önerkäsıpte sudy qaita paidalanu jüielerıne köşuge yntalandyru boiynşa ıs-şaralar äzırlendı.
Su kodeksınıŋ jaŋa redaksiiasynda käsıporyndarda bes jyl merzım ışınde sudy ainalymdy jäne (nemese) qaita paidalanu jüielerıne köşu josparynyŋ boluy jönındegı talap qarastyrylǧan. Är oblystaǧy önerkäsıp oryndarynda sudy qaita paidalanudy ūlǧaitu boiynşa 2030 jylǧa deiın modeldık jospar äzırlendı jäne bekıtıldı.
2030 jyldyŋ soŋyna deiın ekonomika salalaryndaǧy sudy qaita paidalanu ülesın 17%-dan 28%-ǧa deiın ūlǧaitu josparlanyp otyr.
Sonymen qatar, tūrmystyq jaǧdaida su ünemdeu boiynşa Ädıstemelık nūsqaulyq bekıtıldı, qūjat krandardaǧy aqaudy uaqytyly joiu, aerasiialyq krandy paidalanu, ekı tüimelı su aǧyzu sisternalaryn qoldanu, avtomatty sensorlyq su aralastyrǧyştardy ornatu, kır juatyn maşinany tolyq jükteme kezınde ǧana qosu jäne t.b. ıs-şaralardy qamtidy.
2024 jyly elımızdıŋ 6 öŋırınde jeke tūlǧalar üşın auyzsudy tarifteu tärtıbı qaita qaraldy. Tūtynudyŋ äleumettık normalary engızıldı(aiyna 3 m3 artyq su tūtynǧan jaǧdaida, normadan asyp ketken su kölemı üşın tarif joǧarylaidy).
Būl şara 6 öŋırde: Aqmola, Aqtöbe, Türkıstan, Ūlytau oblystary men Almaty jäne Şymkent qalalarynda aiyna orta eseppen 1,65 mln tekşe metr su ünemdeuge mümkındık berdı. Tūtynudyŋ äleumettık normalary engızılgenge deiın barlyq 6 öŋır boiynşa auyzsudy tūtynudyŋ ortaşa kölemı 21,1 mln tekşe metr edı, bügıngı taŋda būl körsetkış 19,5 mln tekşe metrge deiın tömendedı.
Su şaruaşylyǧy infraqūrylymyn tolyq jaŋǧyrtu, sudy ünemdeitın ozyq tehnologiialardy engızu, sudy esepke alu jüiesın sifrlandyru, halyq pen käsıporyndar arasynda sudy ünemdeu mädenietın damytu Qazaqstan halqyn joǧary sapaly sumen qamtamasyz etuge mümkındık beredı.
Ūqsas jaŋalyqtar
