Abai Qūnanbaiūlynyŋ 180 jyldyq mereitoiyna arnau retınde aqynnyŋ qara sözderı illiustrasiialyq nūsqada jaryq körmek. Osy jūmystyŋ būrynǧy jūmystardan aiyrmaşylyǧy qandai, avtordyŋ közdegenı ne – özınen sūrap kördık.
Būl ideiany ıske asyryp, kıtap retınde basyp şyǧarudy qolǧa alǧan – jas suretşı, dizainer Şalqar Ahanov. Bastamanyŋ basqalardan erekşelıgı turaly avtordan sūrap bıldık.
— Estuımızşe, Abai Qūnanbaiūlynyŋ 180 jyldyq mereitoiyna arnap qara sözderın suret älemıne engızıp, kıtap jazyp jatyrsyz. Osy ekı janrdy bırıktıru ideiasy qalai paida boldy?
— Men suret önerıne bala künımnen ǧaşyqpyn. Onyŋ üstıne oqyǧan mamandyqtarym da osy suret önerınıŋ ainalasynda. Al Abaidyŋ qara sözderın suret älemıne engızu ideiasy, ärine Abai ılımderın oqyp, odan özıme keregın alǧannan keiın ǧana keldı. Abaidy oqyǧan adam Qūdaiyn tanidy. Qūdaidy tanu ol – özıŋdı tanu jäne tabu. Men ömırden özımdı “suretşı” retınde tauyp, tanyǧannan keiın būl ekı janrdy qosu men üşın qarapaiym şyǧarmaşylyq jūmys qana.
“ŞYǦARMAŞYLYQ QOLDAU KEREK”
— Bıluımşe, kıtaptyŋ qarjysyna halyqtyŋ qoldauy qajet. Şyǧaruǧa kömektesetın investorlar tabylmady ma?
— Äzırge investor tabylǧan joq. Onyŋ üstıne men däl qazır kıtaptyŋ qanşa bet bolatynyn jäne ony baspadan basyp şyǧaruǧa qanşa qarjy kerek bolatynyn da naqty bılmeimın. Bıletınım, investor tabylsa da, tabylmasa da kıtapty jaryqqa şyǧaratynym ǧana. İä, äleumettık jelılerde “kıtapqa qoldau kerek” dep jazyp jatqanym ras. Būl jerdegı “qoldau” sözı tek “qarjylai qoldau” ǧana emes. Şyǧarmaşylyq üstındegı öner adamyna bır auyz qanatty söz aitudyŋ özı de ülken qoldau ǧoi.
— Kıtapty şyǧaru üşın Abaidyŋ belgılı bır qara sözı äser etken bolar.
— Ärine, eŋ köp äser etkenı Abai atamyzdyŋ būrynǧyşa 38-şı qara sözı. Būrynǧyşa deuım, bız 38-şı söz dep oqyp kelgen qara söz – şyn mänınde Abaidyŋ eŋ soŋǧy jazǧan jeke şyǧarmasy. Būǧan avtordyŋ özı “Kıtap tasdiq” degen atau bergen. Mıne, osy “Tasdiq” atty traktat maǧan barlyq jaǧynan öte kürdelı äser alyp keldı. Öitkenı, Abai qara sözderdı qazaq halqynyŋ el bolyp qalyptasuy üşın jazsa, «Tasdiqty» barşa adamzat balasy üşın jazǧan. Būl taqyryp sözdı ūzartady... Sondyqtan, būny kıtaptyŋ şyǧuyna jäne bolaşaq oqyrmandardyŋ özderınıŋ oqyp bıluıne qaldyrǧanymyz jön bolar.
— Kıtaptyŋ şyǧuyn asyǧa kütemız, sūhbattasqanyŋyzǧa köp rahmet!
ABAI ÄLEMI MEN TALAPTY OQYRMAN
— Kıtapty şyǧarudaǧy maqsatyŋyz qandai? — Şäkärım atamyz “Qūry bılgen ne kerek, bılgendı qylǧan sol kerek” deidı. Maqsatym – boiymdaǧy Qūdaidyŋ bergen kışıgırım önerı arqyly bır jannyŋ bolsyn jürek közınıŋ aşyluyna tamşydai bolsyn öz ülesımdı qossam deimın. Abai älemı öte kürdelı. Ony bır oqyǧan adamnyŋ tüsınuı ekıtalai. Sondyqtan Abai älemı men talapty oqyrman arasyna osy kıtap arqyly kışıgırım köpır salsam deimın. Basqa eşqandai maqsatym joq. — Abai atamyzdyŋ qara sözderı būǧan deiın de bırneşe ret basylyp şyqty. Būl kıtaptyŋ özgelerden erekşelıgı qandai? — Ökınışke qarai, qazırgı qoǧamnyŋ basym bölıgı köp oqyp köp oi jügırtkısı kelmeidı… Köbınese, bır qarap öte şyqqanǧa jaqyn. Qara sözderdı tek qarıptermen ǧana bermei qasyna suretımen qosa beinelep otyrsa, jaŋaǧy bır qarap ötkennıŋ özınen köp närsenı oiyna tüiıp qalady dep oilaimyn. Būl kıtaptyŋ erekşelıgı de mıne osy, iaǧni aitylatyn oidyŋ suret arqyly jetkızıluınde. Özgeşelıgı - suretı köp, jazuy az bolmaq. — Kıtap öz qūnyn aqtaidy dep oilaisyz ba? — İä, basylyp şyqqan soŋ, kıtap bırden satylymǧa şyǧady. Ol jaǧyn äleumettık jelıde bölısıp otyramyn. Kıtap özın aqtai ma, joq pa, naqty bılmeimın. Eŋ bastysy, oiymdaǧy kıtapty şyǧaryp, Abai atamyz aitqandai qoǧamnyŋ damuyna bır kırpış bolyp, qalansam, deimın. — Sız kıtaptyŋ dizainymen ainalyssaŋyz, basqa da jūmystaryn atqaratyn komandaŋyz bar ma? — Qazır kıtaptyŋ jazba jūmystary tügeldei jüielenıp öz märesıne jetıp tūr. Paiyzǧa şaqsaq, şamamen, qyryq paiyzy daiyn. Tek mätınderdıŋ orfografiialyq qatelerın tüzeudı jas filolog Iŋkär Amangeldı degen dosym atqaruda. Odan basqa komandam joq.
“ŞYǦARMAŞYLYQ QOLDAU KEREK”
— Bıluımşe, kıtaptyŋ qarjysyna halyqtyŋ qoldauy qajet. Şyǧaruǧa kömektesetın investorlar tabylmady ma?
— Äzırge investor tabylǧan joq. Onyŋ üstıne men däl qazır kıtaptyŋ qanşa bet bolatynyn jäne ony baspadan basyp şyǧaruǧa qanşa qarjy kerek bolatynyn da naqty bılmeimın. Bıletınım, investor tabylsa da, tabylmasa da kıtapty jaryqqa şyǧaratynym ǧana. İä, äleumettık jelılerde “kıtapqa qoldau kerek” dep jazyp jatqanym ras. Būl jerdegı “qoldau” sözı tek “qarjylai qoldau” ǧana emes. Şyǧarmaşylyq üstındegı öner adamyna bır auyz qanatty söz aitudyŋ özı de ülken qoldau ǧoi.
— Kıtapty şyǧaru üşın Abaidyŋ belgılı bır qara sözı äser etken bolar.
— Ärine, eŋ köp äser etkenı Abai atamyzdyŋ būrynǧyşa 38-şı qara sözı. Būrynǧyşa deuım, bız 38-şı söz dep oqyp kelgen qara söz – şyn mänınde Abaidyŋ eŋ soŋǧy jazǧan jeke şyǧarmasy. Būǧan avtordyŋ özı “Kıtap tasdiq” degen atau bergen. Mıne, osy “Tasdiq” atty traktat maǧan barlyq jaǧynan öte kürdelı äser alyp keldı. Öitkenı, Abai qara sözderdı qazaq halqynyŋ el bolyp qalyptasuy üşın jazsa, «Tasdiqty» barşa adamzat balasy üşın jazǧan. Būl taqyryp sözdı ūzartady... Sondyqtan, būny kıtaptyŋ şyǧuyna jäne bolaşaq oqyrmandardyŋ özderınıŋ oqyp bıluıne qaldyrǧanymyz jön bolar.
— Kıtaptyŋ şyǧuyn asyǧa kütemız, sūhbattasqanyŋyzǧa köp rahmet!Ūqsas jaŋalyqtar
