Búgin – qazaqtyń talantty jazýshysy, qazaq jazýshylary ishinde eń kóp roman jazǵan qalamger Ilııas Esenberlınniń týǵanyna 110 jyl toldy.
Ilııas Esenberlın 1915 jyly qańtardyń 10-y kúni qazirgi Aqmola oblysy, Atbasar qalasynda týǵan. Balalar úıinde tárbıelengen Ilııas jastaıynan ádebıetke qumartyp ósken.
1940 jyly Qazaq taýken ınstıtýtyn bitirip, Uly Otan soǵysyna qatysqan. 1942 jyly qatta jaraqattanyp, gospıtalge túsip, bir jyldan soń múgedek bolyp elge oraldy.1947 jylǵa deıin Qazaqstan Kompartııasynyń Ortalyq komıtetiniń apparatynda ınstrýktor bolyp jumys istedi.Soǵys aıaqtalarda, 1937 jyly atylyp ketken ádilet halyq komıssary Hamza Júsipbekovtyń qyzyna úılenip, qaınyenesin ALJIR-den aldyrǵany úshin NKVD-nyń nazaryna iligip, 1949 jyly 10 jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy. Jazasyn Qaraqum kanaly qurylysynda jarylys jumystary jóninen taý ınjeneri bolyp bes jyl jumys istep ótedi.Aıdaýdan kelgen soń Qazaq KSR-nyń Geologııa mınıstriliginde, keıin shahtada basqarma basshysy bolyp qyzmet atqarady.Ustalǵansha ol óleń azsa («Aısha» (1945 jyl) jáne «Sultan» (1949 jyl) poemalary, «Alǵys óleńder jınaǵy» (1949 jyl), jazasyn ótep kelgen soń prozaǵa kóshti («Adam týraly povest» (1954 jyl), «Ózen jaǵasynda» (1960 jyl).1958 jyldan «Qazaqfılm» kınostýdııasynda redaktor, 1962 jyldan «Qazgoslıtızdat» mekemesinde redaktor, 1967 jyldan «Jazýshy» baspasynda dırektor, sodan Qazaqstan jazýshylar odaǵynyń hatshysy (1971-1975 jyldary) bolyp qyzmet atqardy.1975 jyldan bastap tolyq shyǵarmashylyq jumysqa kóship, 16 jylda 15 roman dúnıege ákeledi. 1962 jyly dramatýrgııada kúshin synap, «Taýdaǵy tartys» pesasy Respýblıkalyq jas kórermen teatrynyń sahnasynda qoıyldy. Qazaq tiline Konstantın Dmıtrıevıch Ýshınskııdiń shyǵarmalaryn aýdardy.1969 jyly «Qahar», 1971 jyly «Almas qylysh», 1973 jyly «Jantalas» romandaryn jazdy. Romandar 15-shi ǵasyrdan 19-shy ǵasyrdyń ortasyna deıingi qazaq tarıhy sýrettelgen «Kóshpendiler» trılogııasyna biriktirildi. Sóz bolatyn taqyryptar: qazaq halqynyń qalyptasýy, Qazaq handyǵynyń Jońǵar handyǵymen arpalysy, Qytaı, Hıýa, Buhara, Reseı ımperııasy sekildi kórshilerimen aýmaly-tókpeli qarym-qatynastary. Qazaq ádebıetinde buryn-sońdy tarıhı taqyrypta qalam tartylmaǵan. Alǵash ret 1976 jyly «Kóshpendiler» atymen jaryq kórgen trılologııa orys tiliniń ózinde 12 ret basylyp, 1,5 mıllıon tırajben tarady. Jalpy «Kóshpendiler» trılologııasy álemniń 30 tilinde jaryq kórip, 50 ret qaıta basyldy. 2005 jylǵy esep boıynsha, dúnıe júzine taralǵan jalpy tırajy 3 mıllıon dana. Bul trılogııanyń negizinde 2005 jyly «Kóshpendiler» atty tarıhı kórkem fılmi túsirildi. Qazaqstan respýblıkasy memlekettik syılyǵynyń laýreaty, qazaq ádebıetiniń tarıhynda búginge deıin eń kóp roman (17) jazǵan jazýshy Ilııas Esenberlınniń qalamynan týǵan «Aıqas», «Ǵashyqtar», «Qaterli ótkel», «Altyn qus», «Mańǵystaý maıdany», «Altyn attar oıanady», «Kóleńkeńmen qorǵaı júr», «Alystaǵy arpalys», «Aqqý qustar qýanyshy», «Mahabbat meıramy» romandary - tyń taqyrypta jazylyp, qazaq ádebıetinde oǵan deıin múlde kóterilmegen máselelerdi qozǵaǵan, ádebıetke serpin ákelgen, oqyrman súıispenshiligine bólengen týyndylar. Ómiriniń sońynda jazýshy «Altyn Orda» trılogııasyn jazdy (1982-83 jyldary). Jazýshy 1983 jyly Almatyda dúnıe saldy.
