«Adamzattyŋ Aitmatovy»

Bügın – qyrǧyz jazuşysy Şyŋǧys Aitmatovtyŋ (1928-2008) tuǧanyna - 95 jyl.

Şyŋǧys Aitmatovtyŋ şyǧarmaşy­ly­ǧy men ömırı qazaq hal­qymen tyǧyz bailanysty. Jazuşynyŋ özı qazaq auylymen ırgeles, qonystas jerde tuyp-ösken. Äkesı, 1938 jy­ly «halyq jauy» retınde atylyp ket­ken Töreqūl Aitmatov T. Rysqūlov­tyŋ tıke­lei tärbiesın körgen şäkırtı bolǧan. Jazuşyny alǧaş älemge tanytqan taŋdauly tuyndysy äigılı «Jämila» povesı (1958). Mūhtar Äuezov pen fransuz jazuşysy, Lui Aragon osy şyǧarma arqyly Aitmatov darynyn joǧary baǧalap, jürek jardy pıkır aitqan. Ol qyrǧyz äielderınıŋ jaŋa buynynyŋ ökılı retınde qabyldandy. Osydan keiın-aq Aitmatov şyǧarmaşylyǧy erekşe qūbylys bolyp sanalyp, onyŋ qalamynan tuǧan ärbır tuyndysy älemdegı myŋ-san oqyrman asyǧa kütıp oqityn qūrmetke ie boldy. Ş.Aitmatovtyŋ 20 astam şyǧarmasy ekrandalyp, basqa da köptegen şyǧarmalary sahnada oinaldy. Bırsypyra şyǧarmalarynyŋ jelısımen jasalǧan dramalyq tuyndylary «Şynarym menıŋ, şyrailym menıŋ», «Borandy beket», qazaq dramaturgı Qaltai Mūhamedjanovpen bırıgıp jazǧan «Köktöbedegı kezdesu» pesasy Qazaqstannyŋ respublikalyq, oblystyq teatrlary sahnasynan berık oryn aldy. 1997 jaryq körgen «Qūz basyndaǧy aŋşynyŋ zary» kıtaby — ekı bölek älemnıŋ, iaǧni qazaqtyŋ qaisar aqyny — Mūhtar Şahanov pen qyrǧyz aǧaiynnyŋ ardaqtysy, bükıl älem bas igen Şyŋǧys Aitmatovtyŋ dialogynan tūrady. Ekeuı bırıgıp jazǧan «Sokratty eske alu tünı nemese miǧūla terısı üstındegı sot» atty pesasy Qazaqstannyŋ Ǧabit Müsırepov atyndaǧy balalar men jasöspırımder teatrynda qoiyldy (1998). 2008 jyly mausymnyŋ 10 künı «Adamzat­tyŋ Aitmatovy» atanǧan Aitmatov 79 jasyn­da Almaniia­nyŋ Nürnberg qalasyn­daǧy auruhana­da büirek auruynan qaitys boldy. Jazuşynyŋ mürdesı mausymnyŋ 14 Bışkek 10 km maŋyndaǧy Chon-Taş (Şyn-tas) auylyndaǧy «Ata-Beiıt» me­morialdy-mūrajai keşenıne qoiy­l­dy. Sol kün Qyrǧyzstanda ūlttyq qaiǧylyq dep jariialandy.

«Adyrna» ūlttyq portaly