"Qandy qaŋtar" oqiǧasy Jaŋaözende jüzdegen adam sūiytylǧan gaz baǧasynyŋ 60 teŋgeden 120 teŋgege qymbattauyna qarsy narazylyqqa şyqqanynan bastalǧan. Jinalǧanlar äkımdık maŋyndaǧy joldy jauyp, narazylyq bıldırgen. Narazylar sany üş myŋnan asyp, artynşa Aqtöbe, Şymkent, Almaty, Astanada jūrt Jaŋaözendegı ereuıldı qoldap jinaldy.
Kem degende 238 adam qaza tapqan Qaŋtar oqiǧasyna 3 jyl toldy. Almatyda äuejaidy basyp alu kezınde joǧary bilık 20 myŋ terrorist turaly habarlap, būl mälımet jelıden lezde öşırılgen. Keiınnen Qazaqstannyŋ bas prokurory Berık Asylov qaŋtardaǧy jappai tärtıpsızdıkterge 20 myŋ şeteldık terrorist qatysty degen aqparatty joqqa şyǧardy. «Habar» telearnasyna sūhbat bergen Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev 20 myŋ terrorist turaly mälımet qaidan şyqqanyna tüsınık bergen.
Arada bırneşe jyl ötkennen soŋ Prezident teleradiokeşenıne qaraityn
Kazinform resmi agenttıgı oqiǧa hronologiiasyn jariialady.
QR Bas prokuraturasy jasaǧan oqiǧalar hronologiiasy boiynşa, 2022 jylǧy 1 qaŋtarda saǧat 17:20–da Maŋǧystau oblysy Jaŋaözen qalasynda äkımdık ǧimaratynyŋ janyna jergılıktı tūrǧyndar jinala bastady. Jinaludyŋ sebebı — sūiytylǧan gaz baǧasynyŋ kürt qymbattauyna narazylyq. Atap aitsaq, Aqtau, Jaŋaözen jäne Maŋǧystau audandarynda sūiytylǧan gazdyŋ ortaşa bölşek baǧasy litrıne 100-120 teŋge boldy. Jaŋa jyldyŋ alǧaşqy künı saǧat 18:00–de tūrǧyndar sūiytylǧan gaz baǧasyn tömendetu talabymen el basşylyǧyna beineündeu jazdy jäne üilerıne tarady.
2-4 QAŊTAR
Al 2 qaŋtar künı narazylyqqa şyqqandardyŋ sany jüzdegen adamnan asty, qatysuşylar ışkı avtojoldardy bögedı. Kelesı künı, 3 qaŋtardan bastap narazylyq aksiialary basqa qalalar men öŋırlerge de tarala bastady. Sol künı Maŋǧystau oblysynyŋ tūrǧyndaryn qoldau maqsatynda eldıŋ basqa 7 öŋırınde (Atyrau, Aqtöbe oblystary, Astana, Almaty qalalary, Batys Qazaqstan, Almaty jäne Şyǧys Qazaqstan oblystary) beibıt mitingıler öttı.
4 qaŋtarda mitingıler jalǧasyp, narazylyq oryn alǧan öŋırler sany 11-ge deiın artyp, şeruşıler sany köbeidı. Al qatysuşylardyŋ sany kürt ösıp, 37 myŋ adamǧa jettı. Almaty jäne Şymkent qalalarynda qaruly şabuyldar, tärtıpsızdıkter, ört qoiu, sonyŋ ışınde qyzmettık kölıkterdı örtep jıberu äreketterı boldy.
Almatydaǧy ülken alaŋnyŋ bırı «Almaty Arena» sport keşenınıŋ janyna jinalǧan şamamen 5 myŋ adam qala äkımdıgı ǧimaratyna bet aldy. Tärtıp saqşylary men şeruşıler kezdesıp, sol jerde qaqtyǧys boldy. Saldarynan 6 polisiia avtokölıgı örtendı, al Ūlttyq gvardiianyŋ 5 äskeri qyzmetşısı men 15 polisiia qyzmetkerı jaraqat aldy. Şymkentte polisiianyŋ 21 kölıgıne zaqym keltırıldı.
5 QAŊTAR
Qazaqparat mälımetınşe, qūqyq qorǧau organdary öz qyzmetkerlerı men äkımşılık ǧimarattarǧa şabuyldardy toitaru üşın ölımge äkep soqpaityn qūraldardy qoldana bastaǧan.
5 qaŋtar künı eldıŋ 11 öŋırınde tärtıpsızdıkter men ǧimarattardy basyp alu äreketterı jalǧasqan. Şeruşıler sany būl joly 50 myŋǧa jetken. Tün ışınde terrorister Almaty qalasy äkımdıgı ǧimaratyn jäne «Almaty» halyqaralyq äuejaiyn basyp aldy. Almatyda tärtıpsızdıkter men qaruly şabuyldardyŋ jalpy sany 20 myŋnan asqany mälım boldy.
Al Qyzylorda qalasynda şabuyl jasauşylar 9 avtokölıktı örtep, bır äskeri qyzmetşını kölıkpen qaǧyp öltırdı. Belgısız bır top äskeri qyzmetşılerden avtomat pen ekı tapanşany tartyp alǧan.
Taldyqorǧanda şabuyl jasauşylar oblystyq äkımdık, polisiia jäne ūlttyq qauıpsızdık komitetı departamentınıŋ ǧimarattaryn basyp aldy. Odan bölek, Aqtöbe, Atyrau, Qyzylorda, Maŋǧystau, Jambyl oblystaryndaǧy äkımdık ǧimarattary küşpen alyndy.
Sol sätten soŋ Prezident Qasym-Jomart Toqaev Almaty oblysynda Tötenşe jaǧdai rejimın engızu turaly Jarlyqqa qol qoidy. Sondai-aq, Maŋǧystau, Aqtöbe jäne Atyrau oblystary sekıldı basqa öŋırlerde de TJ rejimı engızılıp, komendanttyq saǧat belgılendı. Prezident Jarlyǧymen Ükımet taratyldy. Premer-Ministr mındetterın uaqytşa atqaru Älihan Ashanūly Smaiylovqa jükteldı.
Qandy oqiǧa kezınde Jaŋözendegı gaz öŋdeu zauytynyŋ direktory jäne syǧymdalǧan gazdy elektrondy sauda boiynşa alaŋnyŋ basşysy ūstaldy.
6 QAŊTAR
6 qaŋtar künı Memleket basşysy Ükımetke oqiǧanyŋ sebepterı men kınälılerdı anyqtap, olardy qylmystyq jäne äkımşılık jauapkerşılıkke tartu üşın Bas prokuratura, Işkı ıster ministrlıgı, Ūlttyq qauıpsızdık komitetı jäne basqa da qūzyrly qūrylymdar ökılderınen arnaiy tergeu tobyn qūrudy tapsyrdy. Odan bölek:
· Qaruly küşterge, ŪQK, IIM, ūlttyq gvardiiaǧa jäne basqa da küştık qūrylymdarǧa — jauyngerlık daiyndyq pen jabdyqtaudy arttyru, äskeri qyzmetşılerdıŋ moraldyq ruhyn qoldau şaralaryn jürgızu;
· Öŋırlerdıŋ äkımdıkterıne — polisiia jäne qaruly küşter qyzmetkerlerınıŋ qaza bolǧan otbasylaryna laiyqty materialdyq qoldau körsetudı qamtamasyz etu;
· Sifrlyq damu, innovasiialar jäne aeroǧaryş önerkäsıbı jäne Işkı ıster ministrlıkterıne — 1414 call-ortalyǧy bazasynda qylmystyq toptardan zardap şekkender men joǧalǧan adamdar turaly aqparat beru üşın tıkelei jelı ūiymdastyru; Tärtıpsızdık saldarynan kelgen şyǧyndy baǧalau üşın komissiialar qūru, jaǧdai tūraqtalǧan soŋ, Almaty qalasy men basqa öŋırlerde äkımşılık ǧimarattardy, äleumettık nysandardy jäne tūrǧyn üilerdı qalpyna keltıru jūmystaryn bastau;
· Äkımderge — kommunaldyq qyzmetterdıŋ, qoǧamdyq kölıktıŋ jäne äleumettık infraqūrylym nysandarynyŋ jūmysyn tūraqtandyrudy qamtamasyz etu;
· Almaty qalasy men basqa öŋırlerde qylmystyq äreketterden zardap şekken şaǧyn jäne orta biznes subektılerıne memlekettık qoldau körsetu şaralaryn qabyldau;
· Ūlttyq bank pen Qarjy naryǧyn retteu jäne damytu agenttıgıne — jaǧdai tūraqtalǧan soŋ ekınşı deŋgeilı bankter men basqa da qarjy ūiymdarynyŋ tūraqty jäne üzdıksız jūmysyn qamtamasyz etu;
· Diplomatiialyq ökıldıkterdı, sondai-aq şeteldık investisiialar men şeteldık kompaniialardyŋ biznes subektılerın qorǧau boiynşa şaralar qabyldau;
· QR Syrtqy ıster ministrlıgıne — şetel memleketterımen, halyqaralyq ūiymdarmen jäne basqa serıktestermen ekıjaqty jäne köpjaqty yntymaqtastyqtyŋ barlyq mäselelerı boiynşa tūraqty bailanystardy qamtamasyz etu.
Qauıpsızdık keŋesınıŋ şeşımımen elde terrorizmge qarsy operasiia jürgızu turaly jariialandy. Qūqyq qorǧau organdary men qaruly küşter terroristerdı joiu üşın atys qaruyn qoldanudy bastady.
Almatyda terrorister «Köktöbe» telemūnarasyn jäne ŪQK Şekara qyzmetı akademiiasyn basyp aluǧa äreket jasady. Alaida qauıptıŋ aldy alyndy. Bıraq osy sätte Şekara qyzmetı akademiiasynda bılım alyp jürgen kursant qaza tapty. ŪQŞŪ Qauıpsızdık keŋesınıŋ şeşımımen Qazaqstanǧa şekteulı merzımge ŪQŞŪ ūjymdyq küşterı qūramyndaǧy kontingentter jıberıldı. Bıtımgerşılık küşterınıŋ mındetı tek strategiialyq nysandardy qorǧau boldy, olar terrorizmge qarsy operasiialarǧa qatyspady.
Sol künı terrorister basyp alǧan äkımdıkter, polisiia bölımşelerı, ŪQK departamentterı jäne basqa da ǧimarattar eldıŋ barlyq derlık öŋırınde terrorizmge qarsy operasiianyŋ ūlttyq küşterınıŋ baqylauyna öttı.
7-10 QAŊTAR
7 qaŋtarda Almatyda blokbeketterge oq atu, terroristerdıŋ auruhanalardy basyp alu äreketterı, dükenderdı tonau oqiǧalary tırkeldı. Taraz jäne Taldyqorǧan qalalarynda tergeu izoliatorlaryna şabuyldar jasaldy.
Al 8 qaŋtarda eldegı jaǧdai bırtındep tūraqtala bastady. Almatyda köşeler men strategiialyq nysandardy tazalau jūmystary bastaldy. Respublikanyŋ barlyq öŋırınde rūqsat etılmegen jiyndar toqtatyldy.
10 qaŋtarda Qazaqstanda jalpyūlttyq aza tūtu künı jariialandy. 12 qaŋtarda Memleket basşysy Almatyǧa kelıp, qalanyŋ jedel ştab otyrysyna qatysty. Sondai-aq, ol qaza tapqan polisiia qyzmetkerlerı men äskeri qyzmetşılerdıŋ tuystarymen jäne jaqyndarymen kezdesıp, köŋıl aitty jäne nagradalaryn tabystady.
2022 jyldyŋ 19 qaŋtarynda Astana jäne Almaty qalalarynda, Almaty, Atyrau, Jambyl, Qyzylorda jäne Maŋǧystau oblystarynda Tötenşe jaǧdai rejimı alyndy. Al 10 öŋırde tötenşe jaǧdai rejimı merzımınen būryn, 13-16 qaŋtar aralyǧynda alyndy.
Resmi derekter boiynşa, Qaŋtar oqiǧasynda 238 adam qaza tapqan. Atap aitar bolsaq, Almatyda — 151 adam, polisiia men äskerilerden — 19 adam jäne 3037 adam jaraqat aldy. Bülıkterdıŋ ekonomikalyq şyǧyny şamamen 3 milliard AQŞ dollaryn qūraǧany aityldy.
QR Işkı ıster ministrlıgı 5969 adamnyŋ ūstalǧanyn habarlady, onyŋ ışınde 133 adam auyr qylmystar jasady degen küdıkpen, al 516 adam — äkımşılık qamauǧa alyndy.
Tärtıpsızdıkter kezınde qylmyskerler 7 qaru-jaraq dükenın tonaǧan. Terrorister qolyna 200 avtomat, 561 tapanşa, 1300 tegıs ūŋǧyly myltyq, 84 oiyq qaru, 28 granatomet, 2 pulemet, 168 granata jäne 63 myŋ dana oq-därı tüsken. Būl arsenal tūtas diviziiany bırneşe kün qamtamasyz ete alatyn edı. Qazırgı uaqytta ūrlanǧan qarudyŋ 1214 danasy qaitaryldy. Jalpy IIM Qaŋtar oqiǧasy kezınde paidalanylǧan 4 myŋnan astam qaru-jaraqtyŋ tabylǧanyn habarlady. Älı de şamamen 2 myŋ qaru ızdeude.
IIM mälımetınşe, jalpy 1466 ǧimaratqa zaqym keltırılgen. Onyŋ ışınde 71 memlekettık mekeme, 12 qaru-jaraq dükenı jäne 27 polisiia bölımşesı bar. Sonymen qatar, 700-den astam avtokölıkke, onyŋ ışınde 500-den astam polisiia, ört söndıru jäne jedel järdem kölıkterıne zaqym kelgenı anyqtaldy.
