"Qandy qańtar" oqıǵasy Jańaózende júzdegen adam suıytylǵan gaz baǵasynyń 60 teńgeden 120 teńgege qymbattaýyna qarsy narazylyqqa shyqqanynan bastalǵan. Jınalǵanlar ákimdik mańyndaǵy joldy jaýyp, narazylyq bildirgen. Narazylar sany úsh myńnan asyp, artynsha Aqtóbe, Shymkent, Almaty, Astanada jurt Jańaózendegi ereýildi qoldap jınaldy.
Kem degende 238 adam qaza tapqan Qańtar oqıǵasyna 3 jyl toldy. Almatyda áýejaıdy basyp alý kezinde joǵary bılik 20 myń terrorıst týraly habarlap, bul málimet jeliden lezde óshirilgen. Keıinnen Qazaqstannyń bas prokýrory Berik Asylov qańtardaǵy jappaı tártipsizdikterge 20 myń sheteldik terrorıst qatysty degen aqparatty joqqa shyǵardy. «Habar» telearnasyna suhbat bergen Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 20 myń terrorıst týraly málimet qaıdan shyqqanyna túsinik bergen.
Arada birneshe jyl ótkennen soń Prezıdent teleradıokeshenine qaraıtyn Kazinform resmı agenttigi oqıǵa hronologııasyn jarııalady.
QR Bas prokýratýrasy jasaǵan oqıǵalar hronologııasy boıynsha, 2022 jylǵy 1 qańtarda saǵat 17:20–da Mańǵystaý oblysy Jańaózen qalasynda ákimdik ǵımaratynyń janyna jergilikti turǵyndar jınala bastady. Jınalýdyń sebebi — suıytylǵan gaz baǵasynyń kúrt qymbattaýyna narazylyq. Atap aıtsaq, Aqtaý, Jańaózen jáne Mańǵystaý aýdandarynda suıytylǵan gazdyń ortasha bólshek baǵasy lıtrine 100-120 teńge boldy. Jańa jyldyń alǵashqy kúni saǵat 18:00–de turǵyndar suıytylǵan gaz baǵasyn tómendetý talabymen el basshylyǵyna beıneúndeý jazdy jáne úılerine tarady.
2-4 QAŃTAR
Al 2 qańtar kúni narazylyqqa shyqqandardyń sany júzdegen adamnan asty, qatysýshylar ishki avtojoldardy bógedi. Kelesi kúni, 3 qańtardan bastap narazylyq akııalary basqa qalalar men óńirlerge de tarala bastady. Sol kúni Mańǵystaý oblysynyń turǵyndaryn qoldaý maqsatynda eldiń basqa 7 óńirinde (Atyraý, Aqtóbe oblystary, Astana, Almaty qalalary, Batys Qazaqstan, Almaty jáne Shyǵys Qazaqstan oblystary) beıbit mıtıngiler ótti.
4 qańtarda mıtıngiler jalǵasyp, narazylyq oryn alǵan óńirler sany 11-ge deıin artyp, sherýshiler sany kóbeıdi. Al qatysýshylardyń sany kúrt ósip, 37 myń adamǵa jetti. Almaty jáne Shymkent qalalarynda qarýly shabýyldar, tártipsizdikter, órt qoıý, sonyń ishinde qyzmettik kólikterdi órtep jiberý áreketteri boldy.
Almatydaǵy úlken alańnyń biri «Almaty Arena» sport kesheniniń janyna jınalǵan shamamen 5 myń adam qala ákimdigi ǵımaratyna bet aldy. Tártip saqshylary men sherýshiler kezdesip, sol jerde qaqtyǵys boldy. Saldarynan 6 polıııa avtokóligi órtendi, al Ulttyq gvardııanyń 5 áskerı qyzmetshisi men 15 polıııa qyzmetkeri jaraqat aldy. Shymkentte polıııanyń 21 kóligine zaqym keltirildi.
5 QAŃTAR
Qazaqparat málimetinshe, quqyq qorǵaý organdary óz qyzmetkerleri men ákimshilik ǵımarattarǵa shabýyldardy toıtarý úshin ólimge ákep soqpaıtyn quraldardy qoldana bastaǵan.
5 qańtar kúni eldiń 11 óńirinde tártipsizdikter men ǵımarattardy basyp alý áreketteri jalǵasqan. Sherýshiler sany bul joly 50 myńǵa jetken. Tún ishinde terrorıster Almaty qalasy ákimdigi ǵımaratyn jáne «Almaty» halyqaralyq áýejaıyn basyp aldy. Almatyda tártipsizdikter men qarýly shabýyldardyń jalpy sany 20 myńnan asqany málim boldy.
Al Qyzylorda qalasynda shabýyl jasaýshylar 9 avtokólikti órtep, bir áskerı qyzmetshini kólikpen qaǵyp óltirdi. Belgisiz bir top áskerı qyzmetshilerden avtomat pen eki tapanshany tartyp alǵan.
Taldyqorǵanda shabýyl jasaýshylar oblystyq ákimdik, polıııa jáne ulttyq qaýipsizdik komıteti departamentiniń ǵımarattaryn basyp aldy. Odan bólek, Aqtóbe, Atyraý, Qyzylorda, Mańǵystaý, Jambyl oblystaryndaǵy ákimdik ǵımarattary kúshpen alyndy.
Sol sátten soń Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Almaty oblysynda Tótenshe jaǵdaı rejımin engizý týraly Jarlyqqa qol qoıdy. Sondaı-aq, Mańǵystaý, Aqtóbe jáne Atyraý oblystary sekildi basqa óńirlerde de TJ rejımi engizilip, komendanttyq saǵat belgilendi. Prezıdent Jarlyǵymen Úkimet taratyldy. Premer-Mınıstr mindetterin ýaqytsha atqarý Álıhan Ashanuly Smaıylovqa júkteldi.
Qandy oqıǵa kezinde Jańózendegi gaz óńdeý zaýytynyń dırektory jáne syǵymdalǵan gazdy elektrondy saýda boıynsha alańnyń basshysy ustaldy.
6 QAŃTAR
6 qańtar kúni Memleket basshysy Úkimetke oqıǵanyń sebepteri men kinálilerdi anyqtap, olardy qylmystyq jáne ákimshilik jaýapkershilikke tartý úshin Bas prokýratýra, Ishki ister mınıstrligi, Ulttyq qaýipsizdik komıteti jáne basqa da quzyrly qurylymdar ókilderinen arnaıy tergeý tobyn qurýdy tapsyrdy. Odan bólek:
· Qarýly kúshterge, UQK, IIM, ulttyq gvardııaǵa jáne basqa da kúshtik qurylymdarǵa — jaýyngerlik daıyndyq pen jabdyqtaýdy arttyrý, áskerı qyzmetshilerdiń moraldyq rýhyn qoldaý sharalaryn júrgizý;
· Óńirlerdiń ákimdikterine — polıııa jáne qarýly kúshter qyzmetkerleriniń qaza bolǵan otbasylaryna laıyqty materıaldyq qoldaý kórsetýdi qamtamasyz etý;
· ıfrlyq damý, ınnovaııalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi jáne Ishki ister mınıstrlikterine — 1414 call-ortalyǵy bazasynda qylmystyq toptardan zardap shekkender men joǵalǵan adamdar týraly aqparat berý úshin tikeleı jeli uıymdastyrý; Tártipsizdik saldarynan kelgen shyǵyndy baǵalaý úshin komıssııalar qurý, jaǵdaı turaqtalǵan soń, Almaty qalasy men basqa óńirlerde ákimshilik ǵımarattardy, áleýmettik nysandardy jáne turǵyn úılerdi qalpyna keltirý jumystaryn bastaý;
· Ákimderge — kommýnaldyq qyzmetterdiń, qoǵamdyq kóliktiń jáne áleýmettik ınfraqurylym nysandarynyń jumysyn turaqtandyrýdy qamtamasyz etý;
· Almaty qalasy men basqa óńirlerde qylmystyq áreketterden zardap shekken shaǵyn jáne orta bıznes sýbektilerine memlekettik qoldaý kórsetý sharalaryn qabyldaý;
· Ulttyq bank pen Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigine — jaǵdaı turaqtalǵan soń ekinshi deńgeıli bankter men basqa da qarjy uıymdarynyń turaqty jáne úzdiksiz jumysyn qamtamasyz etý;
· Dıplomatııalyq ókildikterdi, sondaı-aq sheteldik ınvestıııalar men sheteldik kompanııalardyń bıznes sýbektilerin qorǵaý boıynsha sharalar qabyldaý;
· QR Syrtqy ister mınıstrligine — shetel memleketterimen, halyqaralyq uıymdarmen jáne basqa seriktestermen ekijaqty jáne kópjaqty yntymaqtastyqtyń barlyq máseleleri boıynsha turaqty baılanystardy qamtamasyz etý.
Qaýipsizdik keńesiniń sheshimimen elde terrorızmge qarsy operaııa júrgizý týraly jarııalandy. Quqyq qorǵaý organdary men qarýly kúshter terrorısterdi joıý úshin atys qarýyn qoldanýdy bastady.
Almatyda terrorıster «Kóktóbe» telemunarasyn jáne UQK Shekara qyzmeti akademııasyn basyp alýǵa áreket jasady. Alaıda qaýiptiń aldy alyndy. Biraq osy sátte Shekara qyzmeti akademııasynda bilim alyp júrgen kýrsant qaza tapty. UQShU Qaýipsizdik keńesiniń sheshimimen Qazaqstanǵa shekteýli merzimge UQShU ujymdyq kúshteri quramyndaǵy kontıngentter jiberildi. Bitimgershilik kúshteriniń mindeti tek strategııalyq nysandardy qorǵaý boldy, olar terrorızmge qarsy operaııalarǵa qatyspady.
Sol kúni terrorıster basyp alǵan ákimdikter, polıııa bólimsheleri, UQK departamentteri jáne basqa da ǵımarattar eldiń barlyq derlik óńirinde terrorızmge qarsy operaııanyń ulttyq kúshteriniń baqylaýyna ótti.
7-10 QAŃTAR
7 qańtarda Almatyda blokbeketterge oq atý, terrorısterdiń aýrýhanalardy basyp alý áreketteri, dúkenderdi tonaý oqıǵalary tirkeldi. Taraz jáne Taldyqorǵan qalalarynda tergeý ızolıatorlaryna shabýyldar jasaldy.
Al 8 qańtarda eldegi jaǵdaı birtindep turaqtala bastady. Almatyda kósheler men strategııalyq nysandardy tazalaý jumystary bastaldy. Respýblıkanyń barlyq óńirinde ruqsat etilmegen jıyndar toqtatyldy.
10 qańtarda Qazaqstanda jalpyulttyq aza tutý kúni jarııalandy. 12 qańtarda Memleket basshysy Almatyǵa kelip, qalanyń jedel shtab otyrysyna qatysty. Sondaı-aq, ol qaza tapqan polıııa qyzmetkerleri men áskerı qyzmetshilerdiń týystarymen jáne jaqyndarymen kezdesip, kóńil aıtty jáne nagradalaryn tabystady.
2022 jyldyń 19 qańtarynda Astana jáne Almaty qalalarynda, Almaty, Atyraý, Jambyl, Qyzylorda jáne Mańǵystaý oblystarynda Tótenshe jaǵdaı rejımi alyndy. Al 10 óńirde tótenshe jaǵdaı rejımi merziminen buryn, 13-16 qańtar aralyǵynda alyndy.
Resmı derekter boıynsha, Qańtar oqıǵasynda 238 adam qaza tapqan. Atap aıtar bolsaq, Almatyda — 151 adam, polıııa men áskerılerden — 19 adam jáne 3037 adam jaraqat aldy. Búlikterdiń ekonomıkalyq shyǵyny shamamen 3 mıllıard AQSh dollaryn quraǵany aıtyldy.
QR Ishki ister mınıstrligi 5969 adamnyń ustalǵanyn habarlady, onyń ishinde 133 adam aýyr qylmystar jasady degen kúdikpen, al 516 adam — ákimshilik qamaýǵa alyndy.
Tártipsizdikter kezinde qylmyskerler 7 qarý-jaraq dúkenin tonaǵan. Terrorıster qolyna 200 avtomat, 561 tapansha, 1300 tegis uńǵyly myltyq, 84 oıyq qarý, 28 granatomet, 2 pýlemet, 168 granata jáne 63 myń dana oq-dári túsken. Bul arsenal tutas dıvızııany birneshe kún qamtamasyz ete alatyn edi. Qazirgi ýaqytta urlanǵan qarýdyń 1214 danasy qaıtaryldy. Jalpy IIM Qańtar oqıǵasy kezinde paıdalanylǵan 4 myńnan astam qarý-jaraqtyń tabylǵanyn habarlady. Áli de shamamen 2 myń qarý izdeýde.
IIM málimetinshe, jalpy 1466 ǵımaratqa zaqym keltirilgen. Onyń ishinde 71 memlekettik mekeme, 12 qarý-jaraq dúkeni jáne 27 polıııa bólimshesi bar. Sonymen qatar, 700-den astam avtokólikke, onyń ishinde 500-den astam polıııa, órt sóndirý jáne jedel járdem kólikterine zaqym kelgeni anyqtaldy.
