2 jeltoqsanda Almatyda ötken baspasöz konferensiiasynda «Petroglif ızşılerı» qoǧamdyq qorynyŋ erıktılerı esep berıp, atqarylǧan jūmystardyŋ nätijelerın baiandady, dep habarlaidy «Adyrna» tılşısı orda.kz-ke sılteme jasap.
2025 jyly volontior-arheologtar 27 ekspedisiiaǧa qatysyp, 11 jaŋa petroglif şoǧyryn aşqan. Sonymen qatar köne jerleu oryndary men basqa da tarihi eskertkışterdı tapqan.
Qordyŋ atqaruşy direktory Olga Gumirovanyŋ aituynşa, erıktıler Degeres, Altynemel jäne Baianjürek taularynda, Köksu özenınıŋ sol jaǧalauynda, Asy üstırtınde jäne basqa da aimaqtarda jūmys ıstegen. Jaŋa tabylǧan petroglifter şoǧyrlary Eşkıölmes jotasynda aşylǧan. Būl – Euraziiadaǧy eŋ ırı petroglif aimaqtarynyŋ bırı.
«Menıŋ oiymşa, biylǧy mausymdaǧy eŋ qūndy ekı olja bar. Bırınşısı — Köksu özenınıŋ sol jaǧalauyndaǧy Molaly şatqalynan tabylǧan köne jerleu oryndary. Qola däuırı men erte temır däuırıne jatatyn qorymdardyŋ arasynda qazaqtardyŋ etnografiialyq zirattary ornalasqan. Ökınışke qarai, köptegen öŋırde mūndai zirattar egıstık jerdı jyrtu kezınde joiylyp ketken, al būl jerde olar sol küiınde saqtalǧan»,- dedı Olga Gumirova.
«Petroglif ızşılerı» qorynyŋ atqaruşy direktory atap ötken ekınşı maŋyzdy tabys — Baianjürekten tabylǧan petroglifter şoǧyry. Būl suretterdıŋ erekşelıgı — olardyŋ öte joǧary şeberlıkpen salynuy.
Jalpy alǧanda volontior-arheologtar barlyq tarihi eskertkıştıŋ qūndy ekenın atap ötıp, Qazaqstanda älı de olardy qorǧauǧa qatysty mäseleler bar ekenıne nazar audardy.
«Bızdıŋ qordyŋ ökılderı soŋǧy ekı jylda arheologiialyq nysandardy qorǧau rejimın küşeitetın zaŋ jobalaryn äzırleuge belsendı qatysty. Nätijesınde Qazaqstanda metalızdegışterdı paidalanuǧa tyiym salyndy. Öitkenı būl naǧyz mäsele edı. Tıptı şetelden arnaiy toptar kelıp, arheologiialyq qūndylyqtardy eşqandai baqylausyz alyp ketetın. Bıraq bız reformanyŋ ärı qarai jalǧasatynyna ümıttenemız. Sebebı köptegen arheologiialyq eskertkıştıŋ qorǧau rejimı älı künge deiın naqty rettelmegen. Bız kez kelgen äleuettı arheologiialyq nysan tabylǧan boida bırden qorǧauǧa alynuy kerek dep esepteimız»,- dedı qor belsendısı Iýrii Dorohov.
Aituynşa, aldymen aqparatty ūzaq uaqyt jinap, sodan keiın saraptama jürgızu qajet. Tek sodan keiın ǧana nysandy qorǧauǧa alu nemese almau turaly şeşım qabyldanady. Al tarihi eskertkış memleket qorǧauyna alynǧanşa, ol vandaldardan nemese şaruaşylyq jūmystarynan zardap şegıp ülgeruı mümkın. Baspasöz konferensiiasynda atap ötken mysaldardyŋ bırı — Arqarly men Qyzyltas jotalaryndaǧy ırı petroglif şoǧyrlary. Qūrylys materialdaryna kerek şikızatty öndıru kezınde būl jerlerdegı jartastaǧy suretter bülıngen. Būl aimaqtardy qorǧauǧa alu tek qoǧamdyq rezonanstan keiın ǧana mümkın boldy.
Sonymen qatar Qazaqstanda älı de jüzdegen, tıptı myŋdaǧan petroglif şoǧyry ǧalymdar tarapynan tırkelmegen boluy äbden mümkın.
«Bız Batys Qazaqstannan bastalyp, oŋtüstık arqyly şyǧysqa deiın sozylatyn bırtūtas tızbektı jinap jatyrmyz. Eldegı biık emes taulardyŋ barlyǧy derlık petroglifterge toly. Ökınışke qarai, olardyŋ basym bölıgı älı tırkelmegen. Qazır tırkelgenı — şamamen 300. Bıraq ǧalymdardyŋ baǧalauy boiynşa, olardyŋ naqty sany 1500-den asady», — dedı Olga Gumirova.
Suret: orda.kz
