"Sýperprezıdenttik" bılik júıesi bizge qol emes ekenin tarıh birneshe ret dáleldedi. Sondyqtan biz bas shulǵı bermeı, bıleýshiniń bıligin shekteýdi atalarymyzdan úıreneıik. Qazir "Konstıtýııalyq monarhııa" dep atap júrgen bılik júıesi eń alǵash Nıderlandy da, Ulybrıtanııada da emes, Shaǵataı ordasynyń qırandysynda qurylǵan Moǵolstan memleketinde paıda boldy (Ókinishke qaraı, ǵalym tarıhshylarymyzdyń traıbalızminiń kesirinen ázirge Moǵolstan memleketiniń tarıhy qazaq tarıhynan tys qalyp tur). 1330 jyldan 1347 jylǵa deıin Shaǵataı urpaqtary arasynda taq talasy órship, birneshe han óz baýyrlary qolynan qaza tapty. Taqtan úmitker ár sultannyń artynda bir-bir rý-taıpa qarashylary turdy. Sultandar arasyndaǵy taq talasynda eń kóp qyrylǵan sol qarasha halyq - sizder men bizderdiń ata-babamyz boldy. Soǵan tózbegen dýlat begi Polatshy 1348 jyly Aqsý qalasynda Shaǵataıdyń 17 jasar urpaǵy Toǵlyq Temirdi taqqa otyrǵyzdy da aldyna mal, qoınyna qansha alamyn dese de qatyn sap berdi. Al bılikti bekterdiń qolyna berip, ózi "Bekler begi", ıaǵnı premer-mınıstr boldy. Osydan keıin ǵana eldegi qyrǵyn toqtap, burynǵy «Shaǵataı ulysy» degen memleket Moǵolstan atalyp gúldene bastady", - deıdi tarıhshy.
"Qańtardaǵydaı alańda qan tógilmesin desek... Birinshiden, Qazaqstanǵa qabyldanatyn zańnyń árbir árpi úshin Parlament qabyrǵasynda tóbelesetin "Parlamenttik bılik" júıesi kerek. Ekinshiden, Saıqal saıasat ekige jarǵan Reseı qoǵamyna kóz sap qoıalyq. Ótken jyly Reseıdiń eń myqty teatrlarynyń biri MHAT-ń beldi akterlarynyń biri Aleksandr Belyı da RF bıliginiń saıasatymen kelispeıtinin bildirip Izraılge qonys aýdardy. Teatrdan jumystan shyǵarda ótinishin alyp kirgen Aleksandrǵa teatr dırektory Konstantın Habenskıı "5, 10 nemese 15 jyldan soń kezdeskende bir-birimizdiń kózimizge tike qaraı alatyn bolaıyqshy!" - dep ótinishine qol qoıyp beripti. Jasyratyny joq, qazaq qoǵamy da áldeqashan solaı ekige jarylǵan. 30 jylǵy bıliktiń saıası tehnologtary zııaly degen qaýymdy da qaq jardy. Bıliktiń yńǵaıyna kóngenderi asa baıyp ketpese de, balalaryna maı jaqqan nan jegizip, kónbegenderi qońyz terip ketti... Al, múmkindigi barlary Muhtar Maǵaýın sekildi muhıt asyp ketti.. Osy Maǵaýın aǵamyzdyń "Qataǵan qyrǵyny" týraly "Bir birine degen kekten kózderine qan tolǵan qos ámirshi (Esim han men Tursyn sultan) Saıram túbinde kezdesti...Osy qyrǵynnan soń burynǵy 8 alash qazaq 6 alash bop qaldy" deıtini bar...", - deıdi Ómir Shynybekuly.
Keleside "20 myń terrorıst", "ODKB" degender ótpeıdi...
"Osyndaıda baıaǵy KSRO-da "Qaıta qurý" bastalǵanda túsirilgen Tengız Abýladzeniń "Pokaıanıe" ("Arylý") atty fılmi eske túsedi... Erteń bir-birimizdiń kózimizge tike qaraı alýymyz úshin qazaq qoǵamyna da sondaı bir "arylý" kerek... "Jaýyrdy jaba toqı berý" kelesi qyrǵyndy toqtata almaıdy.. Keleside "20 myń terrorıst", "ODKB" degender ótpeıdi... Sany sanaýly qazaq úshin revolıýııa da, azamat soǵysy da qol emes. Tamtyǵymyz qalmaıdy. 30 jylda "Rýbıkon syzyǵy" tereń tartylǵan bizdiń qoǵamnyń buqarasynyń qolynda da, zııaly qaýymnyń qolynda da endi eshteńe joq... Bılik oılanýy kerek... Prezıdent Q.Toqaev aıtqan Qazaqstan baılyǵyna ıe 162 adamdy óz erikterimen alǵandaryn qaıtarýǵa májbúrleý azdyq etedi (qaıtara qoısa). Ár aýdannyń, ár óńirdiń óz "162-i" bar.. Bárine beıbit túrde lıýstraııa jasalmasa, ult úshin qaýip.... Buqara kóterilse jolyndaǵyny jaıpap ketetinin qańtar qyrǵyny kórsetti. Keleside ondaılarǵa esi durys adam útik baspaıdy... Arylýdyń jolyn óziniń "Razmyshlızmy" degen oqshaý oılarynda belgili rejısser Ermek Tursynov kórsetip bergen sekildi. Óz basym ózge jol kórip turǵan joqpyn.. "Sýperprezıdenttik júıe" de bir, "absolıýttik monarhııa" da bir bolyp shyqqanyna sońǵy 30 jyl kýá...",- deıdi ustaz.
Bılik sanasatyn azamattyq qoǵamnyń qalyptasýy uzaqqa sozylyp bara jatyr...
"Qaıtalap aıtaıyn, Qazaqstanǵa parlamenttik bılik júıesi kerek. Osy oraıda ótken jyly patshaıymy qaıtys bolǵan Ulybrıtanııa jaqqa bir qarap qoıaıyq. Bılik júıesi "Konstıtýııalyq monarhııa" Ulybrıtanııada monarh eshteńe sheshpeıdi degen túsinik qalyptasqan ǵoı. Biraq, patshaıym II Elızavetanyń aldyna kún saıyn parlament, úkimet jáne arnaıy qyzmetterdiń sońǵy sheshimderi sekildi qujat toly qyzyl shabadan ákeledi eken. Al patshaıym ony qarap shyǵýǵa mindetti. Patshaıym II Elızaveta taqqa otyrý saltanatynda Brıtanııalyqtarǵa bylaı depti: "Sizderdiń maǵan shynaıy qyzmet etem dep jatqandaryńyz sekildi, men de sizderge qaltqysyz qyzmet etýge ýáde beremin. Ómir boıy jan-tánimmen sizderdiń senimderińizge laıyq bolýǵa umtylamyn!" Bılik sanasatyn azamattyq qoǵamnyń qalyptasýynyń uzaqqa sozylyp bara jatqanynyń da óz sebepteri bar. «Kúshiginde talanǵan ıt qasqyrǵa shappaıtyny» aqıqat. 20 ǵasyrdyń alǵashqy jartysynda qazaq halqy fızıkalyq turǵyda quryp ketpeý úshin jantalasty. Al ekinshi jartysyn ult retinde saqtalýǵa jan-dármen áreket jasaı bastady", - deıdi Ómir Shynybekuly.
Altynbek, Zamanbekter ózgeshe oılaǵandary úshin qurban boldy
"Egemendik aldyq degenmen, bılik baıaǵy keńestik nomenklatýranyń qolynda qalyp qoıdy. Al keńestik nomenklatýrada oqshaý oıǵa oryn joq. Olar úshin ózderinen basqasha oılaıtynnyń bári dushpan. Altynbek, Zamanbekterdiń ólimi, 2011 jylǵy Jańaózen, ótken jylǵy qańtar qyrǵyndary sonyń áseri.. Abaıdyń zamandasy Volfredo Pareto degen ǵulama oılap tapqan "Pareto prınııpi" nemese "20/80" degen qaǵıda bar. Ol qaǵıda boıynsha, belgili bir ujymdaǵy jumystyń 80 %-n, sol ujym músheleriniń 20 %-y atqarady. Sol sekildi, qoǵamdaǵy ózgeristi de qoǵam músheleriniń jalpy sanynyń 20%-y jasaıdy. Ol ózgeris "OŃ" nemese "KERI" baǵytta bolýy múmkin.Sebebi, álgi 20%-ń shamamen teń jarymy jalpyǵa túsinikti tilmen aıtsaq, "Imandy", jartysy "Imansyz" (Al, qoǵamnyń qalǵan 80%-y aldyńǵylar qalaı súırese, solaı júretin buqara). Eger, "Imansyzdar" 20 %-ń teń jarymynan asyp ketse, ol qoǵamnyń erteli kesh bir kúırep, apatqa ushyrary aqıqat! Eń qaýiptisi osy...",- dep túıindedi sózin tarıhshy.
