Qazaq balasy akıoner bolýy bylaı tursyn, sýbpodrıad ta bola almaı júr

2746
Adyrna.kz Telegram

Bizde 1991 jyldary táýelsizdiktiń alǵashqy kúnderinde munaı men gaz, temir men kómir jáne basqa da jer asty resýrstaryn ıgerýge kelgen sheteldik ınvestorlardan ǵylym men tehnologııany ıgerip, qazirgi zamanaýı tehnıkanyń jumys prınıpterin qazaq balasyna úıretip, ýaqyt kele sheteldik ınvestorlardy yǵystyryp shyǵaramyz dep eń joǵary basshylyqtyń tarapynan aıtylǵan edi. Bizdiń elde memlekettiń bolashaǵyn aıqyndaıtyn "Qazaqstan-2030", keıinnen "Qazaqstan-2050" degen memlekettik strategııalyq josparlardy jasap tastaǵan edi. Bul aýqymdy strategııalar men memlekettik ınfraqurylymdardyń jospary jer asty baılyǵymyzdyń qorynyń kóptigin eskere otyryp uzaq jyldyqtarǵa jasaldy. Men osy tóńireginde qazir oılanyp otyrmyn.

Nege biz osyndaı aýqymdy memlekettik strategııalyq ınfraqurylymdardy iske asyrý barysynda qazaq balalarynyń ishinen qajetti kadrlar men menedjmentti jasaqtap, sheteldik ınvestorlardy yǵystyryp tastamadyq? Ol basshylyqtyń da, bizdiń de qolymyzdan kelgen joq. Qazaq balasy 30 jyldyń ishinde osy salalarda akıonerler bolyp, qundy qaǵazdardyń, oblıgaııalardyń, kompanııalardyń qojaıyny bolyp otyrýǵa laıyq bolmady ma?

Qazaq balasy óz jerindegi qazyna men baılyqqa ıe bolǵanynda memlekettik strategııalyq josparlar da osy kúni oryndalyp keter edi. Aýyldyń qazaq tildi qara balalary óndiris salasyndaǵy kompanııalardyń qojaıyndary atanǵanda, bizdiń basshylyq alǵa qoıǵan 2030 - memlekettik strategııasyn dál qazir júzege asyryp, tym bolmasa bastapqy nátıjelerin de kóretin edik.

Al, dál osy úderis 1969 jyly Malaızııada júzege asty. Mahathır Mohamad bılikke 57 mandatpen parlamentke óziniń jas partııasyn alyp kelgende iske asqan. Olar jarty ǵasyr aldyn bizdiń júrip ótken jolymyzdan ótip, óte úlken nátıjelerge qol jetkizgen. Biraq olar bul reformalardy iske asyryp, nátıjesin kórýge baqandaı 30 jylyn jumsaǵan joq. Mahathır eshkimniń dini men tiline, ustanymy men senimine qol suqpaǵan. Ol malaılyqtardyń eń aldymen turmys jaǵdaıyn kóterýge, tipti barlyq óndiristik, tehnologııalyq, qarjylyq kúshti malaılyqtardyń úlesine shyǵardy. Malaılyqtar osy azamattyń bastamasymen jasalǵan reformalardyń arqasynda eldegi akıonerler men baqýatty basqarýshylarǵa, eldiń janashyrlaryna aınalǵan. Bizdi ótken kúnderdegi kútken de dál osy jol edi. Ókinishke oraı, bul iske aspady.

Bizde jańalyqtarda Teńizdegi jaǵdaıdy aıtyp jatyr. Barlyq ıelik áli tolyq ınvestorlarda. Menedjerler de solar. Kadrdyń bári solarda. On myńnan astam qazaq balasy solardyń qolynda jumys jasap otyr. Otyz jyl boıy osy jaǵdaıda qalyp otyrsaq, siz memlekettik strategııalyq jospardy iske asyramyz dep aıta alasyz ba? Bilikti kadr men menedjment durys jasaqtalmasa qalaı iske asyrasyz?

Qazaq balasy sol qazynaǵa qojaıyn bolmasa, bul memlkekttik strategııany qalaı iske asyrasyz? Bul absýrd, tym qısynsyz. Sol kenishterde qazaqtardan genpodrıadtardy aıtpaı-aq qoıaıyn, tipti sýbpodrıadtar da joq eken. Sonda bizdiń qazaq balasy akıonerler bolýy bylaı tursyn, 30 jyl boıyna sýbpodrıad ta bola almaı júr. Eshqandaı reformalar durys iske aspaǵan. Bul ókimet pen basshylyqtyń orny tolmas qateligi. Bizdiń memlekettiń halqynyń ál aýqatyn arttyrýǵa bir munaı salasynyń ózi jetip artylatyn edi. Osy munaı arqyly barlyq memlekettik ınfraqurylymdardy salyp tastaýǵa da bolatyn edi. Ókinishke oraı, biz tek shıkizat shyǵaratyn eksporter el ǵana bolyp qaldyq. Tym bolmasa zamanaýı munaı óńdeý zaýytyn da sala almadyq. Zaýyttarsyz, fabrıkasyz eshqandaı da strategııany iske asyra almaımyz. Eshqandaı da áleýmettik jaǵdaıdy túzeı almaısyz. Jumyssyzdyqty joıa almaısyz. Mine, osylar joq, sol sebepti 2030, 2050 degen qazir aýyzǵa alynbaı qaldy.

Bekbolat Qarjan

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler