بىزدە 1991 جىلدارى تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كۇندەرىندە مۇناي مەن گاز، تەمىر مەن كومىر جانە باسقا دا جەر استى رەسۋرستارىن يگەرۋگە كەلگەن شەتەلدىك ينۆەستورلاردان عىلىم مەن تەحنولوگيانى يگەرىپ، قازىرگى زاماناۋي تەحنيكانىڭ جۇمىس پرينتسيپتەرىن قازاق بالاسىنا ۇيرەتىپ، ۋاقىت كەلە شەتەلدىك ينۆەستورلاردى ىعىستىرىپ شىعارامىز دەپ ەڭ جوعارى باسشىلىقتىڭ تاراپىنان ايتىلعان ەدى. ءبىزدىڭ ەلدە مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن "قازاقستان-2030", كەيىننەن "قازاقستان-2050" دەگەن مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق جوسپارلاردى جاساپ تاستاعان ەدى. بۇل اۋقىمدى ستراتەگيالار مەن مەملەكەتتىك ينفراقۇرىلىمداردىڭ جوسپارى جەر استى بايلىعىمىزدىڭ قورىنىڭ كوپتىگىن ەسكەرە وتىرىپ ۇزاق جىلدىقتارعا جاسالدى. مەن وسى توڭىرەگىندە قازىر ويلانىپ وتىرمىن.
نەگە ءبىز وسىنداي اۋقىمدى مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق ينفراقۇرىلىمداردى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا قازاق بالالارىنىڭ ىشىنەن قاجەتتى كادرلار مەن مەنەدجمەنتتى جاساقتاپ، شەتەلدىك ينۆەستورلاردى ىعىستىرىپ تاستامادىق؟ ول باسشىلىقتىڭ دا، ءبىزدىڭ دە قولىمىزدان كەلگەن جوق. قازاق بالاسى 30 جىلدىڭ ىشىندە وسى سالالاردا اكتسيونەرلەر بولىپ، قۇندى قاعازداردىڭ، وبليگاتسيالاردىڭ، كومپانيالاردىڭ قوجايىنى بولىپ وتىرۋعا لايىق بولمادى ما؟
قازاق بالاسى ءوز جەرىندەگى قازىنا مەن بايلىققا يە بولعانىندا مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق جوسپارلار دا وسى كۇنى ورىندالىپ كەتەر ەدى. اۋىلدىڭ قازاق ءتىلدى قارا بالالارى ءوندىرىس سالاسىنداعى كومپانيالاردىڭ قوجايىندارى اتانعاندا، ءبىزدىڭ باسشىلىق العا قويعان 2030 - مەملەكەتتىك ستراتەگياسىن ءدال قازىر جۇزەگە اسىرىپ، تىم بولماسا باستاپقى ناتيجەلەرىن دە كورەتىن ەدىك.
ال، ءدال وسى ۇدەرىس 1969 جىلى مالايزيادا جۇزەگە استى. ماحاتحير موحاماد بيلىككە 57 مانداتپەن پارلامەنتكە ءوزىنىڭ جاس پارتياسىن الىپ كەلگەندە ىسكە اسقان. ولار جارتى عاسىر الدىن ءبىزدىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولىمىزدان ءوتىپ، وتە ۇلكەن ناتيجەلەرگە قول جەتكىزگەن. بىراق ولار بۇل رەفورمالاردى ىسكە اسىرىپ، ناتيجەسىن كورۋگە باقانداي 30 جىلىن جۇمساعان جوق. ماحاتحير ەشكىمنىڭ ءدىنى مەن تىلىنە، ۇستانىمى مەن سەنىمىنە قول سۇقپاعان. ول مالايلىقتاردىڭ ەڭ الدىمەن تۇرمىس جاعدايىن كوتەرۋگە، ءتىپتى بارلىق وندىرىستىك، تەحنولوگيالىق، قارجىلىق كۇشتى مالايلىقتاردىڭ ۇلەسىنە شىعاردى. مالايلىقتار وسى ازاماتتىڭ باستاماسىمەن جاسالعان رەفورمالاردىڭ ارقاسىندا ەلدەگى اكتسيونەرلەر مەن باقۋاتتى باسقارۋشىلارعا، ەلدىڭ جاناشىرلارىنا اينالعان. ءبىزدى وتكەن كۇندەردەگى كۇتكەن دە ءدال وسى جول ەدى. وكىنىشكە وراي، بۇل ىسكە اسپادى.
بىزدە جاڭالىقتاردا تەڭىزدەگى جاعدايدى ايتىپ جاتىر. بارلىق يەلىك ءالى تولىق ينۆەستورلاردا. مەنەدجەرلەر دە سولار. كادردىڭ ءبارى سولاردا. ون مىڭنان استام قازاق بالاسى سولاردىڭ قولىندا جۇمىس جاساپ وتىر. وتىز جىل بويى وسى جاعدايدا قالىپ وتىرساق، ءسىز مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق جوسپاردى ىسكە اسىرامىز دەپ ايتا الاسىز با؟ بىلىكتى كادر مەن مەنەدجمەنت دۇرىس جاساقتالماسا قالاي ىسكە اسىراسىز؟
قازاق بالاسى سول قازىناعا قوجايىن بولماسا، بۇل مەملكەكتتىك ستراتەگيانى قالاي ىسكە اسىراسىز؟ بۇل ابسۋرد، تىم قيسىنسىز. سول كەنىشتەردە قازاقتاردان گەنپودريادتاردى ايتپاي-اق قويايىن، ءتىپتى سۋبپودريادتار دا جوق ەكەن. سوندا ءبىزدىڭ قازاق بالاسى اكتسيونەرلەر بولۋى بىلاي تۇرسىن، 30 جىل بويىنا سۋبپودرياد تا بولا الماي ءجۇر. ەشقانداي رەفورمالار دۇرىس ىسكە اسپاعان. بۇل وكىمەت پەن باسشىلىقتىڭ ورنى تولماس قاتەلىگى. ءبىزدىڭ مەملەكەتتىڭ حالقىنىڭ ءال اۋقاتىن ارتتىرۋعا ءبىر مۇناي سالاسىنىڭ ءوزى جەتىپ ارتىلاتىن ەدى. وسى مۇناي ارقىلى بارلىق مەملەكەتتىك ينفراقۇرىلىمداردى سالىپ تاستاۋعا دا بولاتىن ەدى. وكىنىشكە وراي، ءبىز تەك شيكىزات شىعاراتىن ەكسپورتەر ەل عانا بولىپ قالدىق. تىم بولماسا زاماناۋي مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىن دا سالا المادىق. زاۋىتتارسىز، فابريكاسىز ەشقانداي دا ستراتەگيانى ىسكە اسىرا المايمىز. ەشقانداي دا الەۋمەتتىك جاعدايدى تۇزەي المايسىز. جۇمىسسىزدىقتى جويا المايسىز. مىنە، وسىلار جوق، سول سەبەپتى 2030, 2050 دەگەن قازىر اۋىزعا الىنباي قالدى.
بەكبولات قارجان
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
