Parlamenttıŋ tömengı palatasynyŋ deputattary äiel qūqyǧy, adam qūqyǧy mäselesıne qalai baǧalaitynyn aitady.
8 nauryz Halyqaralyq äielder künıne orai Mäjılıs deputattarynan «Qazaqstanda jalpy äielderdıŋ qūqyǧy qanşalyqty qorǧalǧan?» dep sūraǧan edık. Äiel deputattar kemşılık köp ekenın aitsa, er deputattar «äielder qūqyǧy jaqsy qorǧalǧan» deumen şekteldı.
«ŪRYP-SOǦU QYLMYSTYQ KODEKSPEN RETTELEDI»
Mäjılıste qaralyp, senatqa joldanǧan «Äielqūqyǧy men bala qauıpsızdıgı» zaŋ jobasynyŋ avtorlarynyŋ bırı Jūldyz Süleimenovanyŋ būl taqyrypta aitary barşylyq. Bıraq Mäjılıs deputaty äielderdıŋ qūqyǧy endı qorǧala bastaǧanyn eskerttı.
– 2023 jylǧy statistikalyq mälımetterge qaraityn bolsaq, zorlyq-zombylyqqa şaldyǧyp, Işkı ıster departamentterıne künıne 300-den astam otbasylyq janjaldar boiynşa ötınışter kelıp tüsken kezder bolǧan. Būl – resmi statistika. Sonymen qatar, äkımşılık qūqyq būzuşylyqqa tartylǧan azamattardyŋ sany 53 myŋnan asady, Al osy mäsele boiynşa qylmystyq jauapkerşılıkke tartylǧan azamattardyŋ sany – 819. Būl mäselede, özderıŋızge belgılı, ötken aptada äielderdıŋ qūqyqtary men balalardyŋ qauıpsızdıgı turaly Zaŋ jobasyn qabyldadyq. Ekınşı oqylymda Senatqa joldadyq. Ol jerde äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly Kodekstegı būǧan deiıngı densaulyqqa qasaqana ziian keltıru jäne ūryp-soǧu baptary Qylmystyq Kodekske engızıldı. Säikesınşe jaza Qylmystyq kodekspen retteletın boldy. Būl ekı bap 2017 jyldan bastap Qylmystyq Kodekste boldy. Säikesınşe bızde bolyp jatqan jandaldardyŋ köbeiuı, ūryp soǧuǧa tap bolǧan azamattardyŋ köbeiuıne qatysty sarapşylar, qūqyq qorǧauşylar, sonymen qatar zaŋgerlerdıŋ ūsynystarynyŋ aiasynda şeşım qabyldandy, özgerıster boldy. 4 türlı qūqyq būzuşylyq bar: ekonomikalyq, jynystyq, tūrmystyq, psihologiialyq. Qazırgı taŋda ret-retımen qorǧalyp keledı. Qazırdıŋ özınde äielderdıŋ qūqyǧyna bailanysty, onyŋ ışınde ekonomikalyq mümkındıkterdıŋ keŋeitıluıne bailanysty, saiasi şeşımderge qatysuy men yqpalyn küşeituge bailanysty jyl saiyn kvota aiasynda zaŋnamalyq şeşımder köterılıp keledı, – deidı deputat Jūldyz Süileimenova.
«STATİSTİKA MÄZ EMES»
«Auyl» partiiasynyŋ Mäjılıstegı ökılı Qaraqat Äbden özınıŋ tek qana deputat emes, äiel, ana ekenın aitty.
– Būl mäsele öte jaqsy şeşılıp kele jatyr dep esepteimın. Soŋǧy Zaŋ jobasynda äielge jasalǧan zorlyq-zombylyqqa qarsy qoldanylatyn şaralar qarastyrylǧan. İä, ärine, qazırgı taŋda statistika mäz emes. Zorlyq zombylyqtan 60 äiel, 7 bala qaitys boldy. Bıraq aldyŋǧy jyldardan salystyrǧanda dinamika jaqsy, – dedı ol.
Jurnalistıŋ «Öz qūqyǧyŋyz qanşalyqty qorǧalǧan?» degen sūraǧyna deputat «Qūqyǧym tolyqqandy qorǧalǧan. Men özımdı özım qorǧai alamyn, sebebı men bılımdı adammyn. Zaŋdy bılemın» dep jauap berdı.
«ÄIEL QŪQYǦY QORǦALǦAN»
Mäjılıs deputaty Aian Zeinullin qazır äielderdıŋ qūqyǧyn qorǧau üşın arnaiy zaŋ qaralyp jatqanyn eskerttı. Deputattyŋ aituynşa, osy zaŋda äielderdıŋ köp qūqyqtary qarastyrylady. «Zaŋ qazır qaralyp jatyr. Būǧan deiın äiel qūqyǧy jaqsy bolsa, qaralmas edı ǧoi» degen sūraqqa deputat «Keibır mäseleler bar. Sızge qandai jauap kerek?» dep jauap berdı.
Äiel qūqyǧy turaly aituǧa asa qūlyqty bolmaǧan deputat «Būl taqyrypty qatty bılmeimın. Auyl şaruaşylyǧynyŋ mamanymyn» dep qūtyldy.
Särsenbı, iaǧni 6 nauryz künı ant qabyldap Mäjılıstıŋ jaŋa deputaty bolǧan Nūrsūltan Baitılesov ärıptesı Aian Zeinullin sekıldı sözge saraŋ bolyp şyqty.
– Qazır qaralyp jatqan zaŋ jobalarynda būl mäsele mümkındıgınşe tereŋdetılıp qaralady dep oilaimyn. Jalpy bızde zaŋda köptegen normalar bar. Bıraq ökınışke qarai qazırgı zaman talaptarynyŋ özgeruıne bailanysty keibır säikes emes jerlerı bar. Sony aldaǧy uaqytta qaraimyz. Bıraq menıŋ oiymşa elımızde äiel qūqyǧy qorǧalǧan, – dedı ol.
Deputat Tılektes Adambekov te ärıptesterı aitqan sözdı qaitalady. Iаǧni ol Mäjılıste äielderdıŋ qūqyǧyn qorǧau boiynşa Zaŋ qarastyrylyp jatqanyn, ol Zaŋda osy mäsele jan-jaqty talqylanatyn aitty. Jurnalistıŋ «Būǧan deiın äiel qūqyǧy qorǧalmai kelgen be?» degen saualyna deputat «Qorǧalǧan joq dep aita almaimyn. Qazırgı taŋda ömırdıŋ ärtürlı sūranystaryna bailanysty zaŋǧa deputattardyŋ ūsynystarymen özgertuler engızıp jatyr. Zorlyq-zombylyqqa qatysty jäne ekı adam ūrysqan kezde bır ret qana kelısımge kele alatyndyǧyn aituǧa bolady» dep jauap berdı.
Nazerke Sandybekqyzy
AMANAT: Elımızdegı barlyq saiasi partiialar, ÜEŪ-dar AES salu jönındegı bastamanyŋ bolaşaǧyna senedı
