Almaty qalasy Alataý aýdandyq sotynda Ǵalymjan Jaqııanovtyń “Adyrna” ulttyq portaly men Tólen Toqtasynovqa bergen shaǵymy boıynsha azamattyq istiń sheshimi jarııalandy.
4 naýryzda jarııalanǵan sot qorytyndysy “Adyrna” ulttyq portalynyń YouTube arnasyndaǵy suhbatty óshirýge jáne ondaǵy derekterdi joqqa shyǵarýǵa sheshim shyǵardy. Al Tólen Toqtasynovqa 200 myń teńge tóleýdi júktedi jáne “Adyrnaǵa” qoıylǵan qarjylyq talaptar negizsiz dep tanyldy.
Semeı men Pavlodar oblystarynyń burynǵy ákimi Ǵalymjan Jaqııanov buǵan deıin de 30 jyl ajyramastaı birge bolǵan dosy Tólen Toqtasynov pen onyń jubaıy Alma Toqtasynovanyń ústinen birneshe ret aryz bergen bolatyn. Sondaı-aq, sot nátıjesinde Jaqııanovtyń aryzyn negizsiz dep taýyp, joqqa shyǵarǵan edi. Buǵan deıin “Dostar daýy” týraly birneshe materıal arnadyq.
Al “qasqa aınalǵan eki dos” arasyndaǵy daý-damaıǵa jýrnalıstiń ne qatysy bar dersiz?! Endeshe, basynan bastaıyq.
EKI ALYP SÚIKENSE, ORTASYNDA JÝRNALIST JAPA ShEGEDI
2023 jyldyń 2 qańtarynda “Adyrna” ulttyq portalynyń YouTube arnasy Tólen Toqtasynovtan suhbat aldy. Suhbat barysynda Toqtasynov Jaqııanovpen arada týyndaǵan mońǵolııalyq ALGT kompanııasyna qatysty janjal týraly aıtady.
Eks-depýtat 2022 jyly Mońǵolııanyń birqatar BAQ-ynda jarııalanǵan Jaqııanovtyń alaıaqtyǵy týraly materıaldarǵa, sondaı-aq seriktester Jaqııanovtyń aramdyǵy týraly aıtatyn iskerlik hattarǵa silteme jasaı otyryp, dosy Jaqııanovtyń óz isin zańsyz júrgizip jatqanyn habarlady.
Jaqııanov bul suhbatty kórgennen keıin, shyndyqqa sáıkes kelmeıtin aqparat bar dep sheship, Toqtasynovtan ony joqqa shyǵarýyn, al “Adyrna” jýrnalısterinen vıdeomaterıaldy óshirýin, odan keshirim suraýyn, sondaı-aq, jaýapkerlerdiń árqaısysynan moraldyq shyǵyn retinde 1 mıllıon teńge talap etken.
Degenmen, “Adyrna” jýrnalısi Jaqııanov joldaǵan sotqa deıingi shaǵymnan keıin vıdeony óshirgen joq. Óıtkeni, oǵan deıin birneshe ret Jaqııanovtyń ózin suhbatqa shaqyryp, tipti Toqtasynovpen ashyq alań usynǵan edi. Alaıda, Jaqııanov suhbat bermek túgili, baılanysqa shyqpady.
Sottaǵy jaryssóz barysynda «Adyrna Medıa Holdıng» JShS ókili Orynbek Kenjebaev jýrnalısterge qarsy talap aryzdyń negizsiz ekenin aıtty.
JAQIIaNOV NE SURAIDY?
Al Jaqııanovtyń ókili Iýlııa Vershınına pikirtalasta óz qorǵaýshysynyń suhbatty joqqa shyǵarýǵa jáne 2 mıllıon teńgeni óndirip alýǵa nıetti ekenin taǵy da rastady.
Vershınınanyń aıtýynsha, Toqtasynovtyń suhbatta jarııalaǵan aqparaty mońǵoldyq BAQ-tan alynǵan degen ýájderi negizsiz, óıtkeni saraptamanyń mazmuny Toqtasynovtyń suhbatta BAQ-qa silteme jasaǵanyn kórsetpeıdi.
Jaqııanov ókiliniń aıtýynsha, “Adyrna” jýrnalısi bul aqparatty keń aýdıtorııaǵa usynbas buryn suraý salýlar jiberý nemese zańmen tyıym salynbaǵan basqa ádister arqyly onyń durystyǵyn tekserý sharalaryn qabyldaýǵa mindetti bolǵan.
«ÓZ SÓZIMNEN BAS TARTPAIMYN»
Tólen Toqtasynov bolsa, atalǵan talaptarmen tolyq kelispeıtinin aıtty.
- Men suhbatta jarııalaǵan aqparat ashyq derekkózderden alyndy. Atap aıtqanda, Mońǵolııada Jaqııanovqa qatysty alaıaqtyq faktisi boıynsha qylmystyq is qozǵaldy» dep habarlaǵan bolatyn. Odan ári suhbatymda Jaqııanov Mońǵolııanyń jemqor sheneýnikteriniń kómegimen barlyq máseleni aqsha esebinen sheship otyrǵanyn aıttym. Bul jerde men taǵy da BAQ-ta jazylǵandarǵa silteme jasadym. Men “Adyrna” portalyna bergen suhbatymda aıtqan birde-bir óz sózimnen bas tartpaımyn jáne onymen Jaqııanovtyń ar-namysyna, abyroıyna jáne iskerlik bedeline qol suqqanyma senbeımin jáne talap aryzdy qanaǵattandyrýdan bas tartýyńyzdy suraımyn, - deıdi Tólen Toqtasynov.
Toqtasynov Ulan-Bator prokýratýrasynyń 2022 jylǵy 1 qyrkúıektegi Jaqııanov «aıyptalýshy» retinde kórsetilgen jaýabymen óz ustanymyn kúsheıtti. Jaýap ALGT isindegi taǵy bir aspektke qatysty boldy. Iaǵnı, Jaqııanovtyń kompanııa akııalaryn Qytaı azamaty Lı zıan Iýǵa qalaı satqany týraly aıtty.
- Aıyptalýshy Ǵalymjan Jaqııanov alaıaqtyq jolmen jábirlenýshi Qytaı azamaty Lı zıan Iýdy ALGT kompanııasynyń túpki ıesi ekenine sendirdi. Aıyptalýshy jábirlenýshini senimine qııanat jasap, qasaqana aldaǵan. Sóıtip, shyndyqty jasyryp, Qytaı azamatyn adastyryp, ádeıi aldyn ala kelisimge kelgen. Bul kelisim ALGT akııalarynyń 100% satyp alý-satý shartyn jasaýǵa negiz boldy. Osy kelisim negizinde aıyptalýshy 13 ret aqshany qolma-qol jáne banktik esepshot arqyly alǵan, bul jeke alaıaqtyq áreketi úshin keltirilgen shyǵynnyń jalpy somasy 775 myń dollardy quraıdy, - dep atap ótti Toqtasynov.
Jaryssózden keıin sot keńesý bólmesine ketti. Sheshimi 1 naýryzda shyǵýy qajet etedi. Degenmen, sheshimge arnalǵan sot otyrysy keıinge shegerilip, 4 naýryz kúni onlaın ótti.
Sot qorytyndysynda talap aryz ishinara qanaǵattandyryldy. Tólen Toqtasynov sot sheshimi boıynsha suhbattaǵy aqparattyń «shyndyqqa sáıkes kelmeıtin bóligin teriske shyǵaryp», 200 myń teńge kóleminde moraldyq shyǵyn tóleýi tıis. Al “Adyrna” portaly moraldyq shyǵyndy tóleýden bosatyldy. Sottyń pikirinshe, jýrnalıst Jaqııanovqa mundaı zalal keltirmegen. Alaıda “Adyrna” portaly sol suhbatty tolyǵymen óshirýge mindetteldi.
Degenmen, bul máselege núkte qoıý áli erte. Tólen Toqtasynovtyń qorǵaýshysy Gaýhar Sálimbaeva aýdandyq sottyń sheshimin joǵary turǵan sotqa shaǵymdanatynyn aıtty.
«SÓZ BOSTANDYǴY QAIDA QALDY?»
YouTube arnadaǵy Toqtasynovtan alǵan suhbatty tolyq óshirýge mindettelgen “Adyrna” ulttyq portalynyń basshysy, vıdeomaterıalda Toqtasynovpen suhbattasýshy, jýrnalıst Arman Áýbákir sot sheshimine qanaǵattanbaıtynyn aıtyp, birneshe suraq joldady:
«1. Cotqa sebep bolǵan Toqtasynovtyń suhbatynan soń «Adyrna» Jaqııanovqa alań usynyp, suhbat berýin suraǵan. Biraq oǵan ne «ıá», ne «joq» degen jaýap aıtylmady. Onda Jaqııanov nege “Adyrna” ulttyq portalyna suhbat berýden bas tartty? Sotqa bergenge deıin el aldyna shyǵyp, mán-jaıdy ózi túsindirse, bul, demokratııalyq nıettegi ol kisiniń ózine jaqsy emes pe edi?
- Eki eks-dostyń arasyndaǵy daý boıynsha biz kimniń pozıııasy durys, kimniń pozıııasy burys ekenin naqty bilmeımiz. Biz óz Iýtýbtaǵy arnamyzǵa shyǵyp qalaısha “Tólen Toqtasynov ótirik aıtady” dep aqparat bere alamyz? Nemese kerisinshe “Jaqııanov seriktesterin aldap ketti” dep qalaısha málimet beremiz? Bul - durys emes. Týra sol sııaqty Tólen Toqtasynov óz pozıııasyn aıtqany tárizdi, Ǵalymjan Jaqııanov ta óz pozıııasyn Iýtýb arnamyzǵa shyǵyp málimdeýine biz barynsha múddeli boldyq. Sonda ǵana “quda da tynysh, qudaǵı da tynysh” bolar edi. Joq, daý daýǵa ulasyp, is jýrnalısti sotqa berýmen ulasyp jatyr. El aýzyndaǵy unasymdy tulǵa, azamat retinde Jaqııanovtyń óz “aqıqatyn” ózi kelip aıtýǵa talpynbaýy múlde túsiniksiz jaıt.
- Iýtýb arnamyzdaǵy negizgi janr - suhbat. Jaqııanovtyń ornyna dál ózindeı eshkim kelip suhbat berip, Toqtasynovtyń suhbatyn joqqa shyǵara almaıtyny anyq. «Adyrna» portaly Jaqııanovtyń ornyna, nemese Toqtasynovtyń ornyna jaýap bermese kerek edi.
- Biz Jaqııanovtyń jaqtastary usynǵan maqalalardy jedel jarııalap berip otyrdyq. Aıtpaqshy, onyń túrmede otyrǵan M. Týleev esimdi advokaty bergen oryssha málimdemeden “maǵan qatysy joq” dep bas tartqan jaǵdaıy da bar. Sózbe-sóz aýmaıtyn qazaqshasy Jaqııanov paraqshasynda kúni búginge deıin tur.
Ol kisi Feısbýkte jarııalaǵan barlyq málimdemelerdi biz de jarııalap berip otyrdyq. Jıi-jıi Iýtýb arnamyzǵa suhbatqa shaqyrǵanymyz óz aldyna. Sondyqtan, ol kisiniń “Adyrnany” sotqa berýiniń, al sottyń Jaqııanovtyń paıdasyna sheshim shyǵarýynyń qısynyn da kórmeı otyrmyz.
Alataý aýdandyq sotynyń materıaldy óshirip, Jaqııanovtyń qatysýynsyz álgi aty shýly suhbatty joqqa shyǵarý jónindegi sheshimimen kelispeıtinimizdi jetkizgimiz keledi. Jaqııanov ózi stýdııaǵa kelip, aldyńǵy suhbatty óz aýzymen joqqa shyǵarý kerek. Sonda ǵana áńgime qısynǵa keledi.
Sotqa berý arqyly jýrnalısterge “úıden shyqpaı” (bul jerde Jaqııanovtyń birde-bir ret sot otyrysyna kelmegenin aıtamyz) materıalyn óshirtip, ony taǵy joqqa shyǵarta bersek, jýrnalıstıka qalaı damıdy? Sóz bostandyǵy qalaı ornaıdy? Buǵan deıin sóz bostandyǵy men demokratııanyń jaqtaýshysy retinde tanymal Jaqııanovtyń tıisti máselege qatysty naqty jaýap bermeýinen qandaı qorytyndy jasaýǵa bolady?»
Aıta keteıik, “Adyrna” ulttyq portaly belgili bir tarapty qoldamaıdy. Óz pikirin bildiremin degen kez kelgen tarapqa ashyq. Degenmen, sóz bostandyǵy men jýrnalıst quqyǵyn shektemeýdi suraıdy.
Dana Nurmuhanbet
«Adyrna» ulttyq portaly
