Qazaqstannan Saud Arabiiasyna qajylyq öteuge baratyndar dauy sozyla tüstı. Taraptar mämılege kelıp, şyǧyndy öteuge äzır emes. Ärqaisysy öz uäjı dūrys ekendıgıne senımdı. Bıraq aqysy jelıngen halyq ne ıstemek?
İslam dının ūstanatyn barşa mūsylmandar üşın besınşı paryz – qajylyqty öteu. Qajylyqqa baryp, sättı saparymen köpşılıktı quantyp, äleumettık jelıler arqyly öz saparynyŋ säulelı sätterın bölısetınderdıŋ sany jyl saiyn artyp kele jatqany baiqalady. Soŋǧy jyldary el aldynda jürgen azamattar, halyq qalaulylary men tanymal tūlǧalar da Arab tübegıne taban tırep, mūsylmandyq paryzyn öteuge den qoia bastaǧandai. Alys pen jaqynnyŋ arasyn jalǧap, boilyqtar men endıktı qosatyn, «arman men maqsatty toǧystyratyn» kompaniialardyŋ nasihaty da media alaŋynyŋ jüzınde oqtyn-oqtyn közge tüsedı. Bar tapqan-taianǧanyn jiyp, qomaqty qarjy jūmsap qajylyqqa attanǧandardyŋ san soǧyp, japanda jalǧyz ärı «qūm ışınde qalǧan» oqiǧalary da jiılep kettı. Halyq qajylyq saparynyŋ qaiyrlysy men qiyndyǧyn aiyrudan qalǧandai.
SAPARǦA SÜIREP SAN SOQTYRU ÄDISI
Soŋǧy ailarda qazaqstandyqtar jolauşylardy qajylyqqa aparatyn keibır kompaniialardyŋ «qaltqysyz qyzmetıne» uäj aityp, şaǧymdana bastady. Jyl basynda düiım jūrtty dürlıktırgen «Käusar trevel» turistık kompaniiasy jolauşylardy oişa qajylyqqa attandyryp, öz ǧimaratynyŋ aldynda şyr köbelek ainaldyryp qoiǧan edı. 500-600 myŋ teŋgenıŋ töŋıregınde joldama satyp, 300-den astam adamnyŋ köŋılıne küdık ūialatqan turistık kompaniiaǧa qatysty tergeu jūmystary bastaldy. Kompaniianyŋ qanşa adamdy san soqtyrǧanyna saqşylardyŋ özı jauap bere almaǧan. Sebebı aldyn-ala tölem jasaǧandar men qajylyǧyn ötei almai qalǧandardy tügendeudıŋ özı mümkın emes.
«Mekke men Mädina qalalaryna joldama alyp, 50-ge juyq adamdy aldaǧan turistık agenttıktıŋ basşysy ūstaldy. Atalǧan jait boiynşa QR QK 190-babymen qylmystyq ıs qozǧalyp, küdıktı qamauǧa alyndy», – deidı Şymkenttıŋ Eŋbekşı audany polisiia basqarmasy tergeu bölımınıŋ bastyǧy Erlan İrbaev.
Bır baiqaǧanymyz, köbıne qajylyǧyn ötesın degen maqsatmen balalary ata-analaryna joldama alyp beredı. Perzenttık paryzyna adal bolu maqsatyna ata-anasyna joldama syilaǧandardyŋ jany jaralanyp, al ata-analary äure-sarsaŋǧa tüsken oqiǧalar da kezdestı. Mysaly, byltyr 73 jastaǧy Jasqairat Ämırǧaliev jūbaiymen jūbyn jazbaǧanyna 45 jyl tolypty. Sonyŋ qūrmetıne ūl-qyzdary 1,2 million teŋgege Umraǧa joldama satyp alyp bergen. Merzım boiynşa ekeuı qazır kielı jerde boluy kerek edı. Bıraq aqsaqaldyŋ turfirma keŋsesınıŋ aldynda ainalşyqtap jürgenıne bır aptaǧa jetken.
"Aqşa da, joldama da, qajylyq ta joq. Dalada qaldyq. Bastyǧy Medet Mekebai degen jıgıt eken, 27 jasta. Sol kısınıŋ özıne jolyqtym, aittym. "Erteŋ aqşaŋyz tüsedı, bolady". Sonymen älı jür. Miyma eş qondyra almaimyn. Sebep ne? Būlar endı Allanyŋ jolynda jürgen adamdar, sütten aq, sudan taza dep esepteitın edım. Qazır endı köŋılım qatty qalyp otyr", - deidı ol.
DIN ATYMEN QOZDAǦAN DAU SOTQA JETTI ME?
Däl osyndai jaǧdai ötkende taǧy qaitalanǧanyn baiqadyq. Būl jolǧy jalǧyz aiyrmaşylyq – kompaniia atauynda ǧana. «Adyrna» ūlttyq portaly mausym aiynyŋ jiyrma jetısı künı qajylyqqa attanǧan 120 adamnyŋ qūjatsyz qaldyryp, qamauda otyrǧanyn habarlady. Olardyŋ barlyǧy "ZamZam Qazaqstan" qajylyq kompaniiasy arqyly ülken qajylyqqa tur satyp alǧan, alaida jalǧan vizaǧa aldanyp, jat elde jankeştıge ainalady. Özderınıŋ habarlauynşa, kölık ışınde qamalyp, as-cu ışuınıŋ özı mūŋǧa ainalady.
"Neşe künnen berı när tatpaǧan. Ata-apalar, onyŋ ışınde menıŋ de äke-şeşem künnıŋ ystyǧynda tentırep jür. Turistık vizamen ketken bolatyn. Sol jaqqa jetken soŋ qajylyq viza alamyz degen bolatyn. Bıraq almaǧan. Üş millionǧa juyq qarajat töledık. Bızdıŋ qarajatymyzdy alyp, aldap soǧyp otyr, Kompaniianyŋ basşysyna jazsaq, jauap bermeidı. Gidter telefondaryn almaidy" dedı. B. esımdı azamatşa.
Ekı ortada kompaniia men müftiiattyŋ arasynda dau tudy. «Zam-Zam Qazaqstan» (zaŋdy atauy – «Zam Zam store») kompaniiasynyŋ basşysy Daniiar İleev müftiiattyŋ qyzmetıne şüilıgıp, paraqorlyqqa jol aşyp otyrǧanyn aiyptady. Otandyq dın ısterı basqarmasy maqūldaityn kompaniialardyŋ tenderdı qalai alatynyna qatysty Daniiar İleev tosyn pıkır bıldırdı. Ol basqarmanyŋ är kvotaǧany taratu üşın taǧaiyndaǧan 500 dollar qarjysy baryn mälımdedı. Bıraq QR Dın ısterı basqarmasy mūndai mälımdemenıŋ jala ekendıgın aityp, sotqa şaǧym tüsıretının habarlady.
Müftiiat Qazaqstan Respublikasynyŋ Äkımşılık qūqyq būzuşylyq turaly Qazaqstan Respublikasynyŋ 2014 jylǧy 5 şıldedegı № 235-V QRZ kodeksınıŋ 73-3 «Jala jabu» babyna säikes D.İlievtıŋ üstınen sotqa şaǧym tüsıretının habarlaidy.
Būl dauda ortaq ymyraǧa kelu nietınıŋ joq ekenı baiqalady. Ekı tarap ta öz dälelın alǧa tartudyŋ ornyna sensasiialyq ündeuler jasap, bırın-bırı qaralauǧa tyrysqany baiqalady.
QAZAQSTAN KVOTASY
Saud Arabiiasy bilıgı ūsynǧan kvota sany men orta eseppen alǧanda qajyllyqqa baruǧa qajettı qarjynyŋ kölemı nazar audartpai qoimaidy. Qazaqstan – Ortalyq Aziiadaǧy eŋ az kvota alǧan el. Mysaly, Ortalyq Aziia elderın özara salystyryp körelık.
- Qyrǧyzstan azamattaryna Saud Arabiiasy bilıgı 6 000 kvota bölgen. Bır jolauşy üşın - 3 900 dollar;
- Täjıkstan azamattaryna Saud Arabiiasy bilıgı 7 000 kvorta bölgen. Bır jolauşy üşın - 5 400 dollar;
- Özbekstan halqyna Saud Arabiiasy bilıgı būl joly 15 000 kvorta ūsynady. Bır jolauşy üşın - 6 000 dollar;
- Qazaqstandyqtardyŋ 4000 kvotasy bar. Bır jolauşynyŋ qajylyq öteu şyǧyny, şamamen alǧanda, 6 500 dollardan bastalyp,13 000 dollarǧa jetıp jyǧylady.
Dastan Qastai
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
qajylyq öteu
qajylyq turkompaniialar
mūsylman elderı
umra qajylyǧy
ülken qajylyq
müftiialyq ısterı
qarjylyq bölım
dındegı paraqorlyq
qajylyq kvotasy
