20 mausymda ötıp jatqan parlament palatalarynyŋ bırıkken otyrysynda ükımettıŋ biudjet boiynşa esebıne "Aq jol" partiiasy fraksiiasynyŋ köŋılı tolmady. Deputat Azat Peruaşev ükımettıŋ esebıne sene qoimai, "kümändı jetıstıkter bar" dep pıkır bıldırdı. Sonymen qatar, ol qarapaiym tabysy bar käsıporyndar qysymǧa ūşyrap otyrǧanyn aitty. Al bankter baiyǧannyŋ üstıne baiyp, kırısı eselep artyp jatqanyn eskerttı, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly zakon.kz-ke sılteme körsete otyryp.
Azat Peruaşevtyŋ sözınşe, ükımet esebınde biudjet kırısterı artyǧymen oryndaldy dep otyr. Onyŋ negızınde salyq tüsımderınıŋ 42%-ke jäne uaqytşa tartylǧan qarjynyŋ 13%-ke artuy jatyr.
"Ökınışke qarai, käsıpkerler būl terminderdıŋ astarynda ne jasyrylǧanyn jaqsy bıledı. Ükımet kez-kelgen mınbeden bizneske tekseru men qysymdy azaityp jatqanyn maqtanyp aityp otyr. Al şyn mänınde jaǧdai müldem basqa. 2022 jyly memlekettık kırıster organdary 20 myŋ salyqtyq tekseru jürgızdı. Būl aldyŋǧy jylǧa qaraǧanda 24% artyq. Käsıpkerlerge 677 mlrd teŋgege qosymşa salyq salyndy. Būl aldyŋǧy jyldan 2,5 ese artyq", - dedı Azat Peruaşev."Eŋ soraqysy - qarapaiym tabysy bar käsıporyndar qysymǧa ūşyrap, al jönsız joǧary tabysty sektorlar «tiısuge bolmaityn» bolyp qaldy" deidı deputat.
"Bankterge tüsetın salyq salmaǧy - olarǧa bükıl ekonomika, iaǧni, memleket, biznes pen halyq töleitınıne qaramastan, nebärı 2-den 5-aq prosentke deiın qūraidy. Pandemiia kezınde de, ekonomika älsıregen tūsta, bankterdıŋ kırısı tek ösken edı. Olardyŋ biudjetke qosqan ülesı önerkäsıptıŋ, qūrylystyŋ nemese kölık salasy ülesınen az, tıptı käsıbi jäne ǧylymi qyzmetten de kem. Al bankir men ūstazdyŋ tabystaryn salystyryp körıŋız. Uaqytşa tartylǧan qarjynyŋ ūlǧaiuyna kelsek, būl şyn mänınde biudjet üşın tabys emes, qaryz ekenın tüsınu kerek. Memlekettık qaryzdyŋ ösu qarqyny ışkı önım ösımınen äldeqaida joǧary. Osylaişa, bır jylda memlekettık qaryz 18% östı. Keiıngı 10 jylda syrtqy qaryz 7 ese östı. Qaryzǧa bailanysty şyǧyndarynyŋ jüktemesı 9 ese östı. «Aq jol» fraksiiasy mūndai ädettı qoldauǧa ärine qarsymyz", - dedı Azat Peruaşev."Aq jol" partiiasynyŋ fraksiiasy ükımetpen nege kelıspeitının negızgı sebepter arqyly atady:
- Bırınşı sebep - Kırısterdegı kümändı jetıstıkter.
- Ekınşı sebep – biudjettı josparlauǧa jauapsyzdyq.
- Üşınşı sebep – mūnaidan tys biudjet tapşylyǧynyŋ artuy.
- Törtınşı sebep – Ūlttyq qordy talan-tarajǧa salu.
- Besınşı sebep – kvazimemlekettık sektordyŋ masyldyq rölı.
"2022 jylǧa arnalǧan respublikalyq biudjet qabyldanǧannan keiın soǧan 8 ret tüzetu engızılgen. Sonda da 162 mlrd teŋgege 2 tüzetu oryndalmai qaldy. Mūndai jauapsyzdyq - biudjettık tärtıptıŋ küireuı dep sanaimyz. Jeke kompaniiada mūndai «josparlau» üşın jauapty menedjment jūmystan şyǧyp keter edı. Sonymen qatar ükımet Ūlttyq qordan bölıngen qarajatty strategiialyq maqsattardyŋ ornyna aǧymdaǧy kün körıske - zeinetaqy, äleumettık şyǧyndardy töleuge, tıptı nesiege jūmsalyp otyr", - dedı deputat.Partiia 2020 jyly memleket basşysy ūlttyq kompaniialardyŋ tabysynyŋ 100%-yn biudjetke audaru turaly tapsyrmasyn eske saldy. Bıraq partiianyŋ deregınşe, ıs jüzınde 12% ǧana tüsken. Al «Samūryq-Qazyna» qory byltyr 1 trillion 600 milliard teŋge tapqan kırısten, - biudjetke 170-aq milliard teŋge, iaǧni 10% ǧana dividend töledı.
"Tüsınesızder me? Memleket holdingter men ūlttyq kompaniialarǧa trilliondap qarajat bölse, al olar biudjetke 6 ese az qaitaryp jatyr. Qalǧan trilliondardy ükımet pen ūlttyq kompaniialar öz qalauy boiynşa, parlamentke körsetpei jūmsap otyr. Al sonda «yqpaldy parlament» pen «esep beretın ükımet» qaida? Joǧaryda aitqanymdy eskere otyryp, «Aq jol» dempartiiasy ükımettıŋ biudjettıŋ atqaryluy turaly esebın qoldamaidy jäne de soǧan qarsy dauys beredı", - dedı deputat Azat Peruaşev.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
#aqjol_partiiasy
Azat Peruaşev
bankterge salyq
mūnaidan tys biudjet
Memleket holdingter
ūlttyq kompaniialar
