Qytaı syrtqy ister mınıstri Pekınniń Shyńjań aımaǵyndaǵy "radıkaldarmen kúres" dep ataǵan daýly baǵdarlamasyn qoldaǵany úshin Qazaqstanǵa alǵys aıtyp, basqa elderdi de Qytaıdan úlgi alýǵa shaqyrdy.
Qytaı syrtqy ister mınıstri Van I Pekınge resmı saparmen barǵan Qazaqstan syrtqy ister mınıstri Beıbit Atamqulovpen kezdeskennen keıin Pekınniń Shyńjań aımaǵyndaǵy "radıkaldarǵa qarsy" sharalary óte tıimdi boldy dep málimdedi. Bul týraly naýryzdyń 28-i kúni keshke Qytaı syrtqy ister mınıstrligi taratqan málimdemede aıtylǵan dep habarlady Reuters.
Pekın qabyldaǵan bul sharalar "jergilikti qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etip, aımaqtaǵy beıbitshilikke yqpal etti", sonymen birge "halyqaralyq qaýymdastyqqa terrorshyl kúshter men ekstremıstik ıdeologııaǵa qarsy kúresýdiń tıimdi úlgisin pash etti" dedi Van I.
Pekındi synaýshylar Qytaı bıligi Shyńjańda qurylǵan "saıası úırený lageri" dep atalatyn ortalyqtarda uıǵyrlar men ózge de etnıkalyq azshylyq ókilderi, sonyń ishinde qazaqtardy kúshpen ustap otyr dep málimdeıdi. Quqyq qorǵaýshylar mundaı ortalyqtardaǵy tártip túrmedegideı dep sanaıdy. Qytaı úkimeti basynda bul ortalyqtardyń baryn joqqa shyǵarǵanymen keıin álgindeı arnaıy oryndar baryn moıyndady. Pekın olardy "dinı ekstremızmge qarsy sharalar" aıasynda qurylǵanyn, onda qamalǵandar "til úırenip, kásip meńgerip shyǵatynyn" aıtty.
2018 jyly tamyzda BUU-nyń násildik kemsitýshilikti joıý jónindegi komıteti Qytaıdyń soltústik-batysyndaǵy aımaǵyndaǵy "saıası tárbıeleý ortalyqtarynda" erkinen tys qamaýda otyrǵan mıllıonǵa jýyq adamnyń kóbi musylman ekenin málimdegen.
QYTAIDYŃ "RIZAShYLYǴY"
Pekınde qazaqstandyq delegaııamen ótkizgen kelissózden keıin Van I "Qazaqstan úkimetiniń Qytaı pozıııasyn túsinip, qoldaǵanyn baǵalaımyz, eshkimniń, eshbir kúshtiń Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy dostyq pen senimge selkeý túsirýine eshqashan jol bermeımiz" degen.
Qazaqstan úkimeti Qytaıdyń Shyńjańda júrgizip otyrǵan saıasatyn ashyq synaǵan emes, biraq qamaýdaǵy qos azamattyǵy bar qazaqtardy shyǵarý jóninde kelissóz júrgizip jatqanyn birneshe ret aıtqan.
Bıyl naýryzdyń basynda Qazaqstanda polıııa Shyńjańdaǵy az ulttarǵa qysym kórip jatqanyn málimdep, ondaǵy "saıası tárbıeleý" lagerlerinde otyrǵan adamdar men olardyń týystary jaıly aıtyp júrgen tirkelmegen "Atajurt eriktileri" uıymynyń jetekshisi, Qytaı týmasy Serikjan Biláshti ustady.
Qytaı Ortalyq Azııa elderimen shektesetin Shyńjań ólkesindegi jaǵdaıǵa baılanysty Batys elderi men quqyq qorǵaýshylar tarapynan kúsheıip kele jatqan synǵa qarsy belsendi amaldar jasap jatyr. Pekın sheteldik dıplomattar men tilshilerdi aımaqtaǵy jaǵdaıdy kórip qaıtýǵa shaqyrady, oǵan yqylas bildirgenderge qytaı sheneýnikteri aımaqty ózderi aralatyp kórsetedi.
Qytaı Shyńjańda adam quqyǵy buzylyp otyr degen aıyptaýmen kelispeıdi. Pekın sońǵy jyldary túrli shabýyldan júzdegen adam mert bolǵan aımaqta qaýipsizdikti qamtamasyz etý qajettigin alǵa tartady. Qytaı bıligi bul shabýyldarǵa ıslamshyl radıkaldar men separatısterdi aıyptaıdy.
Van I Qytaı men Qazaqstan adam quqyǵy salasynda yntymaqtastyqty nyǵaıtyp, jurttyń bul máseleni "saıasılandyrmaýyna" kúsh salý kerek deıdi.
Qazaqstan syrtqy ister mınıstrliginiń saıtyndaǵy Pekındegi kezdesý týraly habarlamada "kelissózderdiń jeke bóligi retinde Qytaı aýmaǵynda turatyn etnıkalyq qazaqtar jaǵdaıy týraly másele boldy. Eki el máseleni dıplomattar jumysyndaǵy máselelerdi sheshýge múddeli ekenin aıtyp, konsýldyq qyzmetterdiń jumysyn jandandyrý týraly ýaǵdalastyqqa qol jetkizildi" dep jazylǵan. Biraq Qazaqstan bıligi Qytaı elshisiniń "ekstremızmmen kúres baǵdarlamasyn qoldaǵany úshin" Qazaqstanǵa alǵys aıtqanyn jazbaǵan.
"Azattyq" radıosy
