«Áıteýir ajyraspasań boldy»: el ekspertteri otbasy máselesi jaıynda ne deıdi?

1644
Adyrna.kz Telegram

Jyl saıynǵy ajyrasý deńgeıi eń joǵary el - Maldıv araldary, 1000 adamǵa shaqqanda 5,52 ajyrasý, bul dúnıejúzilik ortasha kórsetkishten eki ese kóp, ıaǵnı 1,69. Bul kórsetkish boıynsha Qazaqstan ekinshi orynda, jylyna 1000 adamǵa 4,6 ajyrasý. Bul maqalada elimizdegi otbasylyq psıholog, koých syndy mamandardyń otbasylyq máselerge qatysty aıtqan pikirler toptamasyn jınaqtadyq.

Qazirgi qoǵamda shańyraq kótergen otbasylardyń 80%-y ajyrasyp tynady. Birinshi kezekte qarjylyq faktorlar áser etedi. «Kedeılik saldarynan otbasyn asyraı almadyq»: respondentterdiń 33%-y osylaı dep jaýap berdi. Ekinshi orynda ózara túsinistiktiń joqtyǵy: 15%. Úshinshiden - erli-zaıyptylardyń bireýiniń satqyndyǵy nemese qyzǵanyshy: 14%.

Qazaqstanda neke erli-zaıyptylardyń biriniń nemese ekeýiniń ótinishi boıynsha, sondaı-aq eger ekinshi jartysy sot áreketke qabiletsiz dep tanylsa, onyń asyraýshysynyń (zaıybynyń) ótinishi boıynsha buzylýy múmkin. «Neke (erli-zaıyptylyq) jáne otbasy týraly» Kodeksine sáıkes, jubaıynyń (erli-zaıyptylardyń) kelisiminsiz júktilik kezinde, sondaı-aq bala bir jasqa tolǵanǵa deıin nekeni buzýǵa bolmaıtynyn bilý mańyzdy.

Ajyrasýǵa qalaı ótinish berýge bolady?

Eki joly bar:

  • AHAJ (azamattyq hal aktilerin tirkeý bólimi) arqyly. Ótinishti neke tirkelgen jerdegi AHAJ bólimine nemese onlaın rejıminde Egov.kz arqyly berýge bolady. Memlekettik baj – 2 AEK (6 126 teńge);
  • Sot arqyly. Ótinish erli-zaıyptylardyń turǵylyqty jeri boıynsha nemese onlaın, sot keńsesi arqyly beriledi (EQ qajet). Memlekettik baj salyǵy – 0,3 AEK (918,9 teńge).

Ekinshi taraptyń kelisiminsiz ajyrasýǵa bola ma?

Qazaqstan Respýblıkasynyń «Neke (erli-zaıyptylyq) jáne otbasy týraly kodeksiniń 19-babynyń 2-tarmaǵynyń 1) tarmaqshasyna sáıkes kámeletke tolmaǵan ortaq balalary bar erli-zaıyptylardyń arasyndaǵy nekeni buzý, tipti eger olar bolsa da, olardyń ajyrasýǵa jalpy kelisimi bolǵan kúnde de, sot tártibimen ǵana júzege asyrylady.

«Áıteýir ajyraspasań boldy. Biraq, ol úıde sen qandaı kúıde ómir jatyrsyń? Baqyttysyń ba, joq pa, mańyzdy emes. Sebebi, shyn máninde ol suraqtyń jaýabyn estýge qorqady. Mende biraz ýaqyt eksperıment boldy. Úılengen dostarymnan suraıtynmyn. «Baqyttysyń ba», «ómiriń jaqsy jaqqa ózgerdi me» dep suraımyn. Kóbiniń jaýaby bir. «Nege úılendiń?» degen suraqqa, qýantatyn jaýap ala almaımyn. Kóbi qajettilikten, syrtqy faktordyń kúshteýi men úgitteýinen úılenedi. Eń soraqy alǵan jaýabym, «men atamnyń shóberesimin jáne ol kisige tezirek shópshek súıgizý qajet boldy» dep dedi. Eki jyldan soń álgi tanysym ajyrasyp ketti. Bul durys pa? Bir adamnyń kesirinen úsh adamnyń taǵdyry oıran boldy. Ortada bala qaldy. Onyń esh kinási joq. Sol úsh adam endi ary qaraı basqa adamdarjyń da ómirine áser etetin bolady» dedi belgili senarıst, qoǵam belsendisi Perızat Myrzahmet «Dópsóz» podkastynda.

«Qoǵamda bir birin jek kóretin otbasyly azamattar bar. Qonaqqa barǵanda ádemi jup bolyp barady. Syrt kózge bári baqytty. Qazir sondaı ótirik otbasylar kóbeıip ketti.  Qyz ben jigit júrgen kezde, maqsattary úılený bolmaý kerek. Ondaı oı bolsa, qyz jaqtan da, ul jaqtan da onda ýaqyt qurtpaı, aqsha qurtpaı keledi degen adamdy taýyp úılenýge qadamdar jasaý kerek. Al qyz ben jigit bolyp júrý otbasynda úlken ról oınaıdy. Olar bir birimen ótken ýaqytty jaqsy kórýi kerek. Sol kezde ǵana qundylyq qalyptasady. Osy arqyly ǵana jaqsy otbasy qurylady» dedi otbasy taqyrybyna qatysty psıholog, koých Roza Ashırbaeva AdmınAnon suhbatynda.

100 qazaqstandyq erli-zaıyptylardyń beseýi bir jylǵa jeter-jetpes birge ómir súrgen soń ajyrasyp jatady. Mundaı statıstıkany Ranking.kz saıty 2021 jyldyń jazynda bergen bolatyn. Qazaqstanda ajyrasýdyń sharyqtaý shegi 2019 jyly boldy, ol kezde 59 796 ajyrasý tirkelgen. Qazaqstannyń áleýmettik mádenıeti erli-zaıyptylardyń múddelerin buzbaı ajyrasýǵa jol bermeıtini kóńil kónshitpeıtin statıstıkany odan saıyn aýyrlatady. «Otbasy tirligindegi eń mándi tetik – mahabbat» deıdi Chehov. Mahabbataryńyz máńgi, otbasylyq ómirlerińiz sándi bolsyn.

Pikirler