Tabiǧatqa adamzat ataulydan artyq zalal keltıretın tırşılık iesı joq. Bügıngı taŋda tabiǧatty qorǧauǧa degen qūlşynysymyz qaǧaz betınde qalyp keledı. Qai salaǧa qaramaŋyz ahual osy. Tarqatyp körelık. Älemde tūrmystyq qaldyqtardyŋ kölemı 2 mlrd tonnany qūraidy eken. Boljam boiynşa 2050 jylǧa qarai būl sandar 70 paiyzǧa artyp, 3,4 mlrd tonnaǧa deiın jetetın körınedı. 4,5 mln tonnasy Qazaqstanǧa tiesılı. Bıraq onyŋ az bölıgı ǧana öŋdeledı.
Mäselen, Europa elderınde tūrmystyq qaldyqtardy qaita öŋdeitın 500 myŋnan astam käsıporyn jūmys ıstep tūr. Tıptı, käsıporyndarǧa qoqys jetpei qalatyn kezderde bolǧanǧa ūqsaidy. Al bızdıŋ elde käsıporyn oryn tūrmaq qoqys tögetın poligondardyŋ jaǧdaiy mäz emes. Maŋynan ötken adamnyŋ mazasy qaşady. Jalpy elımızde 22 milliard tonnaǧa juyq qoqys pen 3 myŋnan astam qoqys poligony bar. Onyŋ 601-ı ǧana ekologiialyq jäne sanitarlyq talaptarǧa säikes keledı. Al 8 884 rūqsat etılmegen qoqys orny anyqtalǧan. Sandar seskendıredı. Qaita öŋdeudegı ülesımız nebärı 15 paiyz. Endı oilai berıŋız. Qoqys qazaq dalasyn jūtyp barady. Qajetın qaltaǧa salyp, qalǧanyn qoqysqa ainaldyrudy ädetke ainaldyryp alǧanbyz. Būlai jalǧasa berse, saldary auyr bolary anyq. Ǧalymdardyŋ paiymdauynşa, adamnyŋ ūzaq ömır süruı 50 paiyz – ömır süru saltyna, 20 paiyz – qorşaǧan orta jaǧdailaryna, 12 paiyz – densaulyq saqtau salasynyŋ äleuetıne bailanysty eken.
Elımızde jyl saiyn qaterlı ısıkke şaldyqqan 36 myŋǧa juyq adam tırkeledı. Jürek-qan tamyrlary aurularynan zardap şegetın 2 millionnan astam otandasymyz bar. Densaulyq saqtau salamyzdyŋ oŋyp tūrmaǧanyn eskersek, jaǧdai mülde qorqynyşty. Qorşaǧan ortanyŋ ahualy közge körınıp-aq tūr. Qaulap bara jatqan qauıptı dertter adamzattyŋ öz qolymen jasalyp jatqany ökınıştı. Kımge senemız? Osyndaida el men ekologiianyŋ jaiyn qatar oilaityn partiia kerektıgı körınedı. Jer kölemı boiynşa alǧaşqy ondyqqa kıremız dep maqtanamyz, bıraq jerdıŋ qadırın bılıp jatqanymyz şamaly. Sol ondyqtaǧy Kanada elınde ekologiialyq baǧyttaǧy 8 partiia bar. Jer kölemı bızden äldeqaida kışı Serbiianyŋ özınde baqandai 5 partiia. Bauyrlas Türık elınde 2 partiianyŋ saiasattaǧy salmaǧy bar. Tıptı, körşı Özbek elınde ekologiialyq partiianyŋ bıtırgenı bırşama. Al bızdıŋ elde şe?
Osyǧan deiın Parlamentte otyrǧandardyŋ anda-sanda bır töbe körsetıp qoiatyny bolmasa, adam densaulyǧy men ekologiia mäselesın qabystyra söilegenın körgen emespız. Būl joly da ekologiiaǧa qūlyqsyz partiialardyŋ Parlamentke ötkenın qalamaimyz. Al «Baitaq» baǧyty auqymdy tiımdı balama. Jasyldar partiiasy Parlamentten oryn alsa, talai käsıporyndardyŋ tılı qysqaryp, osyǧan deiın keltırgen zalaldaryna jauap beretını anyq. Būl eşqandai da «haip» emes. Rasynda, Parlamentke ekopartiia barmai ıs bıtpeidı.
Sebebı ekonomikamyz ekologiiamen bailanysty. Käsıporyndardyŋ kesapaty keŋırdegımızge jettı. Bärıne toqtau salatyn kez keldı. Būǧan «Baitaq» partiiasynyŋ qairaty men qauqary da jetedı. Sondyqtan aldaǧy sailauda qalys qalmai, «Baitaqqa» dauys berıŋız!
Daiyndaǧan: «Baitaq» partiiasynyŋ baspasöz qyzmetı
Tapsyrys beruşı: Azamathan Ämırtai
«Baitaq» partiiasynyŋ sailau qory qarajaty esebınen tölendı.
Däulet Janbekov
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
