Tabıǵatqa adamzat ataýlydan artyq zalal keltiretin tirshilik ıesi joq. Búgingi tańda tabıǵatty qorǵaýǵa degen qulshynysymyz qaǵaz betinde qalyp keledi. Qaı salaǵa qaramańyz ahýal osy. Tarqatyp kórelik. Álemde turmystyq qaldyqtardyń kólemi 2 mlrd tonnany quraıdy eken. Boljam boıynsha 2050 jylǵa qaraı bul sandar 70 paıyzǵa artyp, 3,4 mlrd tonnaǵa deıin jetetin kórinedi. 4,5 mln tonnasy Qazaqstanǵa tıesili. Biraq onyń az bóligi ǵana óńdeledi.
Máselen, Eýropa elderinde turmystyq qaldyqtardy qaıta óńdeıtin 500 myńnan astam kásiporyn jumys istep tur. Tipti, kásiporyndarǵa qoqys jetpeı qalatyn kezderde bolǵanǵa uqsaıdy. Al bizdiń elde kásiporyn oryn turmaq qoqys tógetin polıgondardyń jaǵdaıy máz emes. Mańynan ótken adamnyń mazasy qashady. Jalpy elimizde 22 mıllıard tonnaǵa jýyq qoqys pen 3 myńnan astam qoqys polıgony bar. Onyń 601-i ǵana ekologııalyq jáne sanıtarlyq talaptarǵa sáıkes keledi. Al 8 884 ruqsat etilmegen qoqys orny anyqtalǵan. Sandar seskendiredi. Qaıta óńdeýdegi úlesimiz nebári 15 paıyz. Endi oılaı berińiz. Qoqys qazaq dalasyn jutyp barady. Qajetin qaltaǵa salyp, qalǵanyn qoqysqa aınaldyrýdy ádetke aınaldyryp alǵanbyz. Bulaı jalǵasa berse, saldary aýyr bolary anyq. Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, adamnyń uzaq ómir súrýi 50 paıyz – ómir súrý saltyna, 20 paıyz – qorshaǵan orta jaǵdaılaryna, 12 paıyz – densaýlyq saqtaý salasynyń áleýetine baılanysty eken.
Elimizde jyl saıyn qaterli isikke shaldyqqan 36 myńǵa jýyq adam tirkeledi. Júrek-qan tamyrlary aýrýlarynan zardap shegetin 2 mıllıonnan astam otandasymyz bar. Densaýlyq saqtaý salamyzdyń ońyp turmaǵanyn eskersek, jaǵdaı múlde qorqynyshty. Qorshaǵan ortanyń ahýaly kózge kórinip-aq tur. Qaýlap bara jatqan qaýipti dertter adamzattyń óz qolymen jasalyp jatqany ókinishti. Kimge senemiz? Osyndaıda el men ekologııanyń jaıyn qatar oılaıtyn partııa kerektigi kórinedi. Jer kólemi boıynsha alǵashqy ondyqqa kiremiz dep maqtanamyz, biraq jerdiń qadirin bilip jatqanymyz shamaly. Sol ondyqtaǵy Kanada elinde ekologııalyq baǵyttaǵy 8 partııa bar. Jer kólemi bizden áldeqaıda kishi Serbııanyń ózinde baqandaı 5 partııa. Baýyrlas Túrik elinde 2 partııanyń saıasattaǵy salmaǵy bar. Tipti, kórshi Ózbek elinde ekologııalyq partııanyń bitirgeni birshama. Al bizdiń elde she?
Osyǵan deıin Parlamentte otyrǵandardyń anda-sanda bir tóbe kórsetip qoıatyny bolmasa, adam densaýlyǵy men ekologııa máselesin qabystyra sóılegenin kórgen emespiz. Bul joly da ekologııaǵa qulyqsyz partııalardyń Parlamentke ótkenin qalamaımyz. Al «Baıtaq» baǵyty aýqymdy tıimdi balama. Jasyldar partııasy Parlamentten oryn alsa, talaı kásiporyndardyń tili qysqaryp, osyǵan deıin keltirgen zalaldaryna jaýap beretini anyq. Bul eshqandaı da «haıp» emes. Rasynda, Parlamentke ekopartııa barmaı is bitpeıdi.
Sebebi ekonomıkamyz ekologııamen baılanysty. Kásiporyndardyń kesapaty keńirdegimizge jetti. Bárine toqtaý salatyn kez keldi. Buǵan «Baıtaq» partııasynyń qaıraty men qaýqary da jetedi. Sondyqtan aldaǵy saılaýda qalys qalmaı, «Baıtaqqa» daýys berińiz!
Daıyndaǵan: «Baıtaq» partııasynyń baspasóz qyzmeti
Tapsyrys berýshi: Azamathan Ámirtaı
«Baıtaq» partııasynyń saılaý qory qarajaty esebinen tólendi.
Dáýlet Janbekov
"Adyrna" ulttyq portaly
