Osy kúngi qoǵamda yntymaqtastyq rýhyn qalyptastyrý jáne erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraý mańyzdylyǵyn eskerý kerek ispetti. Óıtkeni, azamattyq ortada basqa da qundylyqtardyń alǵa ozyp bara jatqanyn kóz kórip júr. Al, yntymaqtastyq rýhyn qalyptastyrý jáne erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraý jaıy kóleńkede qalyp bara jatqandaı. Atalǵan is, bastama nesimen mańyzdy? Endeshe toqtalyp óteıik.
Qazaqstanda birneshe jyldan beri ınklıýzıvti bilim týraly aıtylyp, jazylyp, túrli buqaralyq aqparat quraly arqyly jarnamasy jasalyp júr. Ol ol ma, memlekettik deńgeıde de talaı talqy ótti. Biraq, osy bir ınklıýzıvtilik halin kim qalaı túsindi? Bizdińshe, qoǵamda yntymaqtastyq rýhyn qalyptastyrý jáne erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraýdy dáripteý, nyǵaıtý úshin ınklıýzıvti mádenıettiń jańa baǵdarlamasyn daıyndap, kúndelikti ómirimizge engizý shart.
Osyndaıda, «Hokıngtiń sáýlelenýi» qubylysyn ashqan Stıven Ýılıam Hokıng oıymyzǵa oralady. Ǵalym 1960 jyly boıyn meńdegen aýyr derttiń saldarynan arbaǵa tanylǵan. Sol kezdegi aǵylshyn bıligi, ǵalymnyń ortasy erekshe qajettilikteri bar adamǵa qurmetpen qarady. Stıven Hokıng osynyń arqasynda talaı syılyq alyp, jańalyq ashty ári óz zamanynyń eń ataqty fızık-teoretıgi retinde tanyldy. Jalpyǵa, qaýymǵa jasaǵan ıgiligi shash etekten.
Bizdiń elde she? Qoǵamda yntymaqtastyq rýhyn qalyptastyrý jáne erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraý baǵytynda nendeı ister atqarylyp jatyr? Qandaı bastamalar kóterip, baǵdarlamalar ázirleý kerek?
Eń áýeli, eldegi osy baǵytta jumys isteıtin úkimettik emes uıymdardyń ortaq bazasyn jınaqtap, shaǵyn granttar úlestirý mańyzdy. Atalǵan grantty qoǵamda yntymaqtastyq rýhyn qalyptastyrý jáne erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraýdy nasıhattaıtyn, oqytatyn úkimettik emes uıymdar ǵana ala alady. Bul arqyly biz joǵaryda mysalǵa keltirgen ınklıýzıvti mádenıet qalyptasady. Qaıtken kúnniń ózinde qoǵamda yntymaqtastyq rýhy qalyptasa bastaıdy, sondaı-aq, erekshe qajettilikteri bar adamdarǵa qurmetpen qaraý artady.
Osydan birneshe jyl buryn erekshe qajettiligi bar bir azamatpen saparlas boldym. Ózin táýeldi etkisi kelmeı, is tigip, eńbek etedi. Sol arqyly qoǵamdaǵy adamdardyń qurmetine bólengen eken. Oǵan ata-anasy da qolǵabys etipti. Mine, yntymaqtastyq rýhy degen osy shyǵar?!...
