«Qoqys hanshaıymy»: Álııa Nazarbaevaǵa tıesili qoqys bıznesteri zańsyz ba?

6618
Adyrna.kz Telegram

Qazaqstandy 30 jyl bılegen eks-prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń otbasy zańsyz baıýyn toqtatar emes. Kúni keshe ǵana Nazarbaev áýletiniń týystary  ustalyp, tergelgen bolatyn. Sondaı-aq, shetelge ketken qarjylardyń birneshe bóligi elge qaıtarylady dep bekitildi. Alaıda Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń kenje qyzy Álııa Nazarbaevanyń túrli qaldyqty óńdeýmen aınalysatyn 8 Jaýapkershiligi shekteýli seriktestigimen (JShS) tikeleı baılanysy bar Green Future Management LTD jeke seriktestiginiń negizin qalaýshy ekeni anyqtaldy. Bul kompanııa qalaı zańsyz áreket etip otyr? Bul týraly “Adyrna” ulttyq portaly zertteý júrgizdi.

Qazirgi tańda Qazaqstanda qaldyqtardy basqarý qıyn kezeńderdi bastan ótkerýde. Syrt kózge qoqystardy tasymaldaıtyn jer jetkilikti,  zańsyz úıindiler joıylyp, ekologtar qoqys máselesin sheship, jol kartasyn usynyp jatqandaı kórinedi. Alaıda, elimizdiń astanasynda qaldyqtardy óńdeý úlken máselege aınalyp otyr.

Sondyqtan sońǵy 5 jylǵa qoqystardy tazalaý jumystaryna tender jarııalanǵan bolatyn.  Tender sıpattamasy: «...Qatty turmystyq qaldyqtardy jınaýdyń ortalyqtandyrylǵan júıesin uıymdastyrý maqsatynda Nur-Sultan qalasynda qaldyqtardy shyǵarý uıymynyń fýnkııalaryn júzege asyrý» dep ataldy.  Tender boıynsha, caýda-sattyqtyń birinshi kezeńi ótkenimen, bul jospardaǵy 2022 jyldyń 8 maýsymynda bolmaǵan. Al bul tenderdi jeńgen kompanııanyń quryltaıshysy - Álııa Nazarbaeva.


Álııa Nazarbaevanyń qaltasyna úńilýimizdiń basty sebebi - tikeleı halyqtyń qaltasynan qoqys jınaýdan túsken aqsha memleketke emes, birinshi prezıdentke jaqyn adamdarǵa túse bastaǵany. Sondaı-aq, monopolııalyq bıznestiń qarqyn alýy da basty sebep.

“Shishkin Like” ıýtýb arnasynyń zertteýinshe, tuńǵysh prezıdenttiń kenje qyzy qoqys jınaýdan túsken aqshany paıdalanyp otyrǵany anyqtaldy. Qaldyqtardy jınaýdyń ózi memleketke tapsyrylǵanymen, qoqysty jaǵý zaýyttary týraly bastama aıaqsyz qalǵan. Biraq elimizdiń astanasynda jáne basqa da birneshe qalada kez kelgen qoqysty shyǵarý jáne kádege jaratý áli kúnge deıin Álııa Nazarbaevamen  tikeleı baılanysty.

«Qoqys bıznesiniń ımperııasy»

 Nazarbaevaǵa tıesili jáne basqa da qoqys shyǵaratyn kásiporyndardy baqylaıtyn Green Future Management LTD kompanııasy bar. Kóp elde bıznestiń bul túrin “mafııa” dep sanaıtyny kezdeısoq emes. Óıtkeni, baqylaý álsiz bolǵan jerde úlken paıda bolýy múmkin. Alaıda syrt kózge kóp aqsha ákelmeıtindeı kóringenin paıdalanǵan Álııa Nazarbaeva da sol urandy basshylyqqa alǵan sekildi. Bir qyzyǵy, bul bızneske qatysty memlekettiń ázirge eshqandaı suraǵy joq. Ol tek qaldyqtardy jınaǵan “ROP operatorynyń” qyzmetine ǵana nazar aýdarýda. 

Osy ýaqytqa deıin, tipti qazir de elorda qoqysyn tazalaýmen «Clean City NC» kompanııasy jaýapty bolatyn. Qańtar qaqtyǵystarynan keıin faktiler aralas alypsatarlyqtardyń barlyq túri paıda bola bastady. Jelide Qazaqstan ekologııasy men qaldyqtardy basqarýdyń qupııalary týraly kóptegen materıaldar da kezdesti. Olarǵa birtindep toqtalaıyq.

Nur-Sultan qalasynda qoqys shyǵarý tarıfi basqa qalalarmen salystyrǵanda arzan. Máselen, qoqys tastaý quny páterlerde turatyn bir adamǵa shamamen, 390 - 414 teńge. Zańdy turǵyndarynyń sany 1 mıllıondy quraıtyn astanalyqtardyń tek qoqys shyǵarýǵa aıyna 390-nan 414 mıllıon teńgege deıin tóleıdi.

Bul aıyna shamamen, bir mıllıon dollardy quraıdy. Biraq Nur-Sultan tek turǵyndardyń ǵana emes, mınıstrlikter men saýdagerler qalasy. Sondyqtan ár keńse qoqys jınaý úshin de tóleıdi. Sondyqtan bul 1 mıllıon dollardan da kóp.

«Qandy qańtardan» keıin ROP Operator kompanııasyna jáne enshiles zańdy tulǵalarǵa qatysty tergeý júrgizildi. Kóptegen aıyptalýshy men zańdy tulǵalar áli de tergeý shaqyrýyn kútýde.

Bul «Clean City» kompanııasyn da aınalyp ótpedi. Tergeý áreketterin júrgizýde ashyqtyq bolmaǵanyna qaramastan, bul kompanııanyń burynǵy tabysy qandaı da bir túrde «ROP operatorynyń» ádiletsiz aqshasyna jáne Álııa Nazarbaevanyń qorǵaýyna baılanysty boldy degen boljam bar. Búginde kásiporynnyń múlki de, esepshottary da tárkilendi. Alaıda elordada qoqys shyǵarýyn jalǵastyryp keledi.

«Clean City» UK saıtynda aıtylǵandaı, kompanııa: «Qatty turmystyq qaldyqtardy jınaý jáne tasymaldaý boıynsha keshendi jumystar júrgizedi. Olar Nur-Sultan qalasy ákimdiginiń tabıǵı resýrstar jáne tabıǵatty paıdalanýdy retteý basqarmasymen 2017 jyldan bastap 5 jyl merzimge jasalǵan kelisim-shart talaptaryna sáıkes júzege asyrylýda. Kún saıyn: Nur-Sultan qalasyn tazalaýǵa eki aýysymda 66 qoqys shyǵaratyn kólik pen 25 birlik tehnıka shyǵady. 1 - aýysym 06-00-den 14-00-ge deıin. 2 - aýysym 14-00-den 22-00-ge deıin» delingen.

Esepshottary men aktıvteri buǵattalǵan kompanııa qalaı jumysyn jalǵastyryp otyr? 

Qamaýǵa alynǵan kompanııanyń Nur-Sultan qalasynyń tazalyǵy úshin alatyn aqshasy, mıllıondaǵan dollary kimniń qaltasyna túsip jatqany da úlken másele. Oǵan Nur-Sultan qalasynyń ákimdigi, qorshaǵan ortany qorǵaý departamentiniń basshysy,  Nur-Sultan qalasynyń tabıǵat paıdalaný basqarmasy Álııa Qojabaeva men Qazaqstan Respýblıkasy Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi qalaı jaýap bermek? 

Álııa Nazarbaevany yqpaly áli de qoqys bıznesin jalǵastyrýǵa áser etip otyrǵanyn baıqaýǵa bolady. Sondyqtan “qoqys hanshaıymyna” aınalǵan Álııa Nazarbaevaǵa tıesili qandaı qoqys bıznesi bar? 

Joǵaryda atap ótkenimizdeı, Adata-nyń aqparaty boıynsha, Green Future Management LTD kompanııasynyń quryltaıshysy Álııa Nazarbaeva bolyp esepteledi. Bul kompanııa  24.09.2020 jyly tirkelip,  “Kommerııalyq qyzmet jáne basqarý máseleleri boıynsha keńes berý"  qyzmet túrimen aınalysady. Ol quryltaıshy retinde ártúrli qaldyqtardy, ásirese, avtomobılder men shınalardy qaıta óńdeýmen aınalysatyn 8 Jaýapkershiligi shekteýli seriktestigimen (JShS) tikeleı baılanysty. 

Green Future Management LTD jeke kompanııasyna tıesili JShS-niń biri - RecyclingCompany JShS. Ol 2016 jyldyń maýsym aıynda quryldy.  Aldymen, quryltaıshysy Muhamedıarov Ýálıhan Narımanuly boldy. Keıin Orynbasar Ǵazız Baǵlanuly, ári qaraı Mahadı Merýert Mahadıqyzy boldy. Merýert Mahadıqyzy 2022 jyldyń 12 qańtar kúni kompanııa quryltaıshysy quqyǵynan aıyryldy. Biraq bul kompanııanyń shyn mánindegi negizgi quryltaıshysy Álııa Nazarbaeva.

TOO RecyclingCompany kompanııasynyń qyzmet túrine ne kirdi? 

  • Qalpyna keltirýge jatpaıtyn mashınalar men jabdyqtardy bólshekteý;
  • Kómirsýtekti shıkizattan aıkldi jáne ıkldi kómirsýtekterdi óndirý;
  • Rezeńke tehnıkalyq buıymdardy óndirý;
  • Shoıyn, bolat jáne ferroqorytpa óndirý;
  • Alıýmınıı óndirý;
  • Basqa toptamalarǵa engizilmegen ózge de mashınalardy, jabdyqtar men materıaldyq aktıvterdi jalǵa alý;
  • Basqa toptamalarǵa eńgizilmegen ózge de jeke qyzmetterdi usyný.

“RecyclingCompany” óńdeý zaýyty Qaraǵandy oblysy Buqar Jyraý aýdany Doskeı aýylynda “Saryarqa” arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynyń aýmaǵynda ornalasqan. Kompanııa 2017 jyly Ortalyq Azııa óńirindgi eki avtomobıldi kádege jaratý jónindegi balamasy joq, jalǵyz zaýyt bolyp tabyldy jáne ashylýyna Nursultan Nazarbaevtyń ózi keldi. Joba 2015-2019 jyldarǵa arnalǵan ındýstrııalyq-ınnovaııalyq damý memlekettik baǵdarlamasy aıasynda júzege asyryldy.

Foto: karta: RecyclingCompany

2018 jyly “Habar” málimetinshe, bir jyl ishinde zaýyt 57 eski mashınany óńdegenin jáne plastmassa úgindisin qospaǵanda, otyz myń tonnadan astam qara jáne tústi metall alǵanyn málimdedi. 

“RecyclingCompany” JShS jumys shemasy boıynsha, avtomobılderdi jınaý pýnkterine aldymen, Autorecycling JShS qyzmet kórsetedi. Olar avtomobılderdi bólshekteıdi jáne qaýipti kompanentterin alyp tastaıdy. “ROP operatory” belgili oqıǵalarǵa deıin  Autorecycling JShS-ǵa avtomobıl úshin shamamen, 18,9 myń teńge tóledi. Sonymen qatar, “RecyclingCompany” JShS “ROP Operatorynan” árbir qaıta óńdelgen avtomobıl úshin 123 myń teńge aldy.

5 jyl ishinde qazaqstandyqtar 691 mlrd teńgeni “ROP operatoryna” kádege jaratý alymy úshin jiberdi. Onyń ishinde otandyq avtoóndirýshilerge - 338,9 mlrd teńge, salyq -  49 mlrd teńge, bankterdegi jınaqtar - 200 mlrd teńge, operatorlardyń ekologııalyq shyǵystary - 102 mlrd teńgeni qurady. Iaǵnı, osy  102 mlrd teńgeniń bir bóligin avto óńdeý kompanııalary alyp otyrdy. 

“Kýrsıv” basylymynynyń málimetinshe, 2017 jyldan bastap, “RecyclingCompany” JShS  24,6 mlrd teńge alǵan. Eger 2018 jyly 57myń eski kólikten 30 myń tonna metall shyǵatyn bolsa, jalpy “ROP operatory” jumys istegen jyldar ishinde qaıta óńdeýge túsken 200 104  mashınanyń ishinen zaýyt 105 myń tonnaǵa jýyq tústi jáne qara metall qorytpalaryn aldy.

Naryqta qara jáne tústi metaldardan jasalǵan óńdelmegen synyqtar tonnasyna  90-105 myń turady. Osylaısha, shamamen qaıtalama shıkizat úshin zaýyttyń eń tómengi kirisi - 10,5 mlrdty qurady. Munyń barlyǵy árıne, Álııa Nazarbaevanyń qaltasyn qampıtty.

Eskeretin jaıt, zaýyt óndiretin quımalardaǵy qorytpalardy emes, metall synyqtarynyń naryqtaǵy baǵalary boıynsha, jalpy kiristi eseptedik. Óıtkeni, kásiporyn saıtynda óndirilgen qaıtalama qara metall men alıýmınıı mólsheri týraly jeke aqparat joq.

Demek, “RecyclingCompany” JShS 2017 jyldan bastap, avtakólikti qaıta óńdeý jáne shıkizatty satý arqyly 35,1  mlrd teńge paıda tapqan. 2017 jyldan bastap, bul kompanııa memleket bıýdjetine salyq túrinde 5 876 746 756 teńge aýdardy.

Sáýir aıynyń basynda “Operator ROP” JShS buryńǵy basqarýshy dırektory paıdalanýdan shyqqan kólik quraldaryn kádege jaratýdyń joǵary qunyn belgileý arqyly 13 mlrd teńgeden astam urlyq jasady degen kúdikpen ustaldy. Aqsha “RecyclingCompany” JShS kompanııasyna zańsyz aýdaryldy. 

Qoqys bıznesimen aınalysatyn kompanııalardyń biri - “Autorecycing” JShS. Ol 28 aqpan 2020 jyly tirkelgen. Osy ýaqyt aralyǵynda bıýdjetke salyq túrinde 385 399 606 teńge aýdarǵan. Bastapqyda quryltaıshysy Ýtrehtte tirkelgen gollandııalyq kompanııa Planetcare Company B.V. qyzmetkeri men qazaqstandyq “PlanetCare Management” JShS boldy. Ol kompanııanyń basshysy -  Arenov Arman Qanatuly. Onymen qosa, ol Green Future Management LTD kompanııasynyń da basshysy retinde qyzmet etti.  Al “PlanetCare Management”  quryltaıshysy Apysbaeva Karına Alıhanovna boldy. Ol BQO burynǵy ákim orynbasarynyń ápkesi bolýy múmki. Aldymen, ol 25.12.2020 jyly “Planetcare Company”- dan úlesin aldy. Al 30.06.2021  kúni jalǵyz qurytaıshysy boldy

Qurytaıshysy Álııa Nazarbaeva bolyp esepteletin Green Future Management LTD kompanııasy arqyly basqaratyn taǵy bir JShS - Clean City NC. Joǵaryda aıtyp ótkenimizdeı, kompanııa buǵattalǵanymen, áli kúnge deıin qyzmetin toqtatqan joq. 

Kompanııa saıtynda aıtylǵandaı, kásiporyn Nur-Sultan ákimdigine qaraıdy. Sondaı-aq, “Nur-Sultan qalasynyń aımaǵynan qatty turmystyq qaldyqtardy shyǵarý úshin qoqys shyǵaratyn uıymdy tańdaý” boıynsha tenderdiń jeńimpazy atanǵan. Iaǵnı, bul kásiporyn elordanyń barlyq aımaqtarynan qoqysty palıgonǵa jetkizedi.   2017 jyldan bastap, Clean City NC bıýdjetke 4 092 344 424 teńge salyq tóledi.

Clean City NC JShS memlekettik satyp alýdyń belsendi qatysýshysy 2022 jyly qaldyqtardy jınaý, óńdeý jáne joıý boıynsha qyzmetterdi usynýǵa kelisimshart jasady. Onyń 111-i tikeleı shart jasasý arqyly. Jalpy 2017 jyldan bastap 2022 jylǵa deıin kásiporyn 953 86 150 teńge somasyna Memlekettik satyp alý sharttaryn jasasty. 

Sondaı-aq, Operator ROP 2018 jyly “Clean City NC” JShS-ǵa 1 713 733 629 teńge beredi. Ony berýdegi maqsaty kólik, konteıner syndy kerek-jaraqtar alý edi. Sonymen qatar, berilgen qarjy qaıtarýdy talap edi. “Clean City NC” JShS bul qarjyny alady. Alaıda qarjy keıin qaıtarylmaı qalady. Úkimetke tıesili qarjyny Clean City NC JShS qashan qaıtarmaq? 

Green Future Management LTD jeke kompanııasy  01.04.2021 jyly ǵana Clean City NC JShS nyń quryltaıshysy bolǵan. Buǵan deıin tikeleı qurytaıshysy Álııa Nazarbaeva (12.02.2021) boldy, al oǵan deıin joǵaryda atalǵandaı Merýert Mahadıqyzy bolǵan. 

Bir qyzyǵy, kompanııaǵa 2017 jyly 26 mamyrda ákimdik “memlekettik satyp alý” zańy boıynsha 5 jylǵa tender beredi. Negizi, zań boıynsha, tender 5 jylǵa emes, úsh jylǵa berilýi qajet. Biraq zańbuzýshylyq oryn alyp, 5 jylǵa tenderdi alǵan kompanııanyń tender ýaqyty 2022 jyly 26 mamyrda aıaqtaldy. Zańǵa sáıkes, qaıtadan tender jasalyp, jańa kompanııa ákelmese, 2 aıǵa sozýǵa quqyly. Al 2 aı ótti desek, 26 shildede jumysy aıaqtalýy kerek kompanııa qyrkúıekte de qyzmetin jalǵastyrýda. 

Ótkenge oralsaq, Elordada qoqys óńdeý kesheni 2012 jyly salynǵan. QTQ suryptaý jáne qaıta óńdeý zaýytynyń sol kezdegi dırektory Egor Zınger málimdegendeı: “Ol ınvestıııalyq qarajat esebinen, qala ákimdiginiń qoldaýymen, memleket bashysynyń qatań basshylyǵymen salyndy”

2017 jyly zaýyt KazRecyclingService JShS-niń basqarýynda boldy. Baspasózderde málimdegendeı, kompanııa nysandy jańǵyrtyp, 11.05.2020 jyly  “Astana Recycling Plant” JShS quryldy. Bul kompanııa da elordadaǵy qoqystardardy shyǵaryp, qaıta  óńdeý úshin jaýaptylardyń biri. Al onyń quryltaıshysy 11.05.2022 jyldan bastap, taǵy da Green Future Management LTD jeke kompanııasy.

2020 jyldan bastap, Astana Recycling Plant JShS memleketke 312 158 185 teńge salyq tóledi jáne 8 569 412 teńgege “memlekettk satyp alý” týraly 8 shart jasasty.

“Eko polıgon Astana” JShS 13.07.2017 jyly tirklgen. Onyń quryltaıshysy “KazRecyclingService” JShS men “Clean City NC” bolyp esepteldi. 

2018 jyldan bastap, kompanııa qaldyqtardy jınaý, óńdeý jáne joıý boıynsha qyzmetterge, qaıtalama shıkizattardy alý boıynsha qyzmetterge memlekettik satyp alý kelisimsharttary boıynsha 831 944 182 teńge iske qosty. Negizg tapsyrys berýshi “Astana Tazalyq” JShS. Qazir “SPK Astana“AQ quryltaıshysy 

Bul Álııa Nazarbaevanyń resaıklıngtik kompanııalarynyń bir bóligi ǵana. Odan bólek, Green Future Management LTD jeke kompanııasy arqyly Nazarbaevaǵa tıesili “Taza Energy Solutions” JShS,  “CLEANCITY Shymkent” JShS men “Clean city Aktobe” JShS tıesili. Barlyq JShS-niń negizgi qyzmeti birdeı. Olar qaýipti emes qaldyqtardy jınap, óńdeıdi.

  Sonda qaladaǵy qoqys bıznesiniń barlyǵy monopolııaǵa aınalyp otyrǵanyn kórýimizge bolady. Barlyǵyn bir adam, Álııa Nazarbaeva basqaryp, qarjy da sonyń qaltasyna túsip otyr. Alaıda Qazaqstannyń Prezıdenti Toqaev saıasatta da, ekonomıkada da monopolııadan arylýdy basty maqsat dep atady. 

«Bul týraly kópshilik, ásirese, kásipkerler jaqsy biledi. Bul naǵyz básekelestikke jáne keńirek aıtqanda, ádilettilikke jol bermeıdi. Bul máseleni sheshpesek, ekonomıkamyz damymaıdy, ishki saıası jaǵdaı odan saıyn qıyndaı túsedi. Sondyqtan ekonomıkada bolsyn, saıasatta bolsyn, barynsha monopolııadan arylý basty maqsatym. Biz olardan tolyǵymen qutylýymyz kerek. Árıne, bul ońaı jumys emes, biraq biz oǵan mindetti túrde kirisýimiz kerek. Basqa jol joq», - degen edi Q.Toqaev Qazaqstan telearnasyna bergen suhbatynda.

Memleket basshysy olıgopolııa ekonomıka salasynda tar sheńberdegi adamdardyń ústemdigi ekenin atap ótti. Al Qazaqstanda bul úrdis qarqyn alyp keledi. “Jańa Qazaqstanda” eskiniń áseri qashan toqtamaq?

 

”Adyrna” ulttyq portaly 




Pikirler