Bılım beru salasynda 35 jyldyq eŋbek ötılı bar, qazaq tılı men ädebietı pänınıŋ bılıktı mamany, A.Baitūrsynov atyndaǧy №139 mektep-gimnaziia direktorynyŋ oqu ısı jönındegı orynbasary Tolkinbekova Gülnar Saparqyzy – öz ısıne adal, şäkırt tärbieleude talai buynǧa ülgı bolǧan ūstaz. Ol ūzaq jyldar boiy mektep qabyrǧasynda jas ūrpaqtyŋ tıldık jäne ädebi sauatyn qalyptastyruǧa, olardyŋ boiyna ūlttyq qūndylyqtardy darytuǧa küş salyp keledı.Qazaq tılın oqytudaǧy jaŋartylǧan bılım mazmūny, memlekettık tıl saiasatynyŋ mekteptegı orny, oqu mädenietın damytu jäne jastardyŋ bılımge ūmtylysy syndy özektı taqyryptar Gülnara Saparqyzynyŋ nazarynan tys qalǧan emes. Bılıktı mamannyŋ aituynşa, bügıngı künnıŋ basty mındetı – oquşyny tek teoriialyq bılımmen qarulandyru emes, ony şynaiy ömırde erkın qoldana aluǧa, öz oiyn anyq jetkıze bıluge üiretu. Osy sūqbatta bız täjıribelı pedagogpen qazaq tılın oqytudyŋ qazırgı deŋgeiı, memlekettık tıldıŋ märtebesın arttyru joldary, sondai-aq kıtap oqu mädenietın qalyptastyrudyŋ tiımdı täsılderı jaily äŋgımelestık.
— Gülnar hanym, qazırgı bılım beru jüiesınde qazaq tılın oqytu deŋgeiın qalai baǧalaisyz?
— Qazırgı bılım beru jüiesınde qazaq tılın oqytu deŋgeiı būrynǧy kezeŋdermen salystyrǧanda bırşama jetıldırıldı deuge bolady. Jaŋartylǧan bılım mazmūnyna säikes oqytu ädıstemelerı qaita qaralyp, kommunikativtık baǧyt aldyŋǧy orynǧa şyqty. Sabaq barysynda oquşynyŋ söileu daǧdysyn damytuǧa, pıkır almasuǧa, şyǧarmaşylyq tapsyrmalar oryndauǧa köbırek män berıle bastady. Degenmen, oqulyqtar men baǧalau jüiesınde älı de bolsa bırqatar säikessızdıkter kezdesedı. Mysaly, tapsyrmalar oquşy deŋgeiıne tolyq säikes kelmei qalatyn nemese teoriialyq materialdar tym köp, al praktikalyq qoldanu jaǧy az bolatyn jaǧdailar bar. Būl – tıldık qūzyrettılıktı qalyptastyruǧa kedergı. Sondyqtan qazaq tılın oqytuda teoriia men praktikanyŋ tepe-teŋdıgın saqtau, tapsyrmalardy ömırlık jaǧdailarǧa beiımdeu jäne är oquşynyŋ deŋgeiın eskere otyryp saralap oqytu – basty baǧyt boluy tiıs.
— Al memlekettık tıl saiasaty mekteptegı qazaq tılı pänınıŋ mazmūny men ädıstemesıne qanşalyqty äser etıp otyr?
— Memlekettık tıl saiasaty bılım beru salasynda qazaq tılın damytuǧa aitarlyqtai yqpal etıp otyr. Qazaq tılı pänınıŋ mındettı pän retınde saqtaluy – osy saiasattyŋ eŋ ülken nätijelerınıŋ bırı. Sonymen qatar, memlekettık baǧdarlamalarda qazaq tılın oqytu sapasyn arttyruǧa arnalǧan türlı jobalar men kurstar jüzege asyryluda. Dese de, būl saiasat tek formaldy deŋgeide emes, naqty mazmūndyq jäne ädıstemelık qoldaumen qatar jüruı kerek. Sabaqtyŋ mazmūny oquşylardyŋ şynaiy ömırde qazaq tılınde erkın söilep, sauatty jazyp, tereŋ oilai aluyna baǧyttaluy qajet. Osy maqsatta zamanaui oqytu ädısterın (jobalyq jūmys, debat, röldık oiyndar, multimediialyq materialdar) tiımdı paidalanu maŋyzdy.
— Oquşylardy kıtap oquǧa, özın-özı damytuǧa qyzyqtyru üşın qandai zamanaui täsılderdı qoldanuǧa bolady?
— Bügıngı bılım beru jüiesınde oquşyny kıtap oquǧa tartu üşın dästürlı ädıstermen qatar, zamanaui, interaktiv täsılderdı de qoldanu maŋyzdy. Mäselen, QR-kodtar arqyly ädebi şyǧarmalarǧa nemese sol tuyndyǧa qatysty sūraq-tapsyrmalarǧa jol aşu – oquǧa qyzyǧuşylyqty arttyratyn tiımdı qūral. Mektep ışınde kıtap almasu būryştary (Bookcrossing) ūiymdastyrylyp, oquşylar özara kıtap almastyrady. Būl tek kıtap oquǧa yntalandyryp qana qoimai, bır-bırımen pıkır almasuǧa da mümkındık beredı. Mäselen, jyl saiyn A.Baitūrsynov atyndaǧy №139 mektep-gimnaziiada mūǧalımder men oquşylar arasynda kıtap oqu marafondary ötkızılıp tūrady. Būl şaralar oqyrmandyq mädeniettı qalyptastyryp, şyǧarmaşylyq qabılettı damytuǧa yqpal etedı. Sonymen qatar, mektebımızde ai saiyn jaryq köretın «Elsana» ädebi-şyǧarmaşylyq basylymy bar. Onda oquşylardyŋ öleŋderı, äŋgımelerı, şyǧarmaşylyq jetıstıkterı jariialanyp tūrady. Eŋ bastysy oquşyny kıtap oquǧa zorlyqpen emes, qyzyǧuşylyq arqyly tartu kerek. Osy oraida qazaq tılı men ädebietı pänı balanyŋ oi-örısın keŋeitıp, ruhani damuyna jol aşatyn quatty qūral dep aita alamyn.
— Oquşylardyŋ oqu mädenietın qalyptastyruda eŋ basty qūral ne dep oilaisyz?
- Eŋ basty qūral – mūǧalım men ata-ananyŋ jeke ülgısı. Eger bala üide de, mektepte de kıtapty qūndy dünie retınde körse, ol erte jastan oqu mädenietın boiyna sıŋıredı. Bala tek «oqu kerek» degen sözdı emes, oqudyŋ qyzyqty ärı paidaly ekenın ıs jüzınde sezınuı qajet.Sonymen qatar, jas erekşelıgıne sai qyzyqty kıtaptar ūsynu, talqylau klubtaryn ūiymdastyru, şyǧarmaşylyq baiqaular ötkızu – oquǧa degen yntany arttyrady. Sabaq barysynda mätınmen jūmys jasaǧanda oquşynyŋ pıkır aituyna, sūraq qoiuyna mümkındık beru de oqu mädenietınıŋ qalyptasuyna yqpal etedı.
- Qazırgı jastardyŋ bılımge ūmtylysy būrynǧy buynmen salystyrǧanda qalai özgerdı?
- Qazırgı jastardyŋ artyqşylyǧy – aqparatqa jedel qol jetkıze aluy jäne tehnologiiany erkın meŋgeruı. Degenmen, būl mümkındıkter keide tereŋ bılımge ūmtylysty azaityp jatady. Būrynǧy buyn kıtap arqyly bılım ızdep, bır aqparatty tabu üşın köp uaqyt pen küş jūmsasa, qazırgı jastar qysqa formattaǧy mälımettı köbırek tūtynady. Sondyqtan bügıngı taŋda eŋ basty mındet – jastardy sabyrly, jüielı oqu men zertteuge baulu. Būl üşın mektep qabyrǧasynda derbes ızdenıs jobalary, zertteu jūmystary, ūzaq merzımdı tapsyrmalar beru tiımdı.
- Mändı de maǧynaly sūqbatyŋyz üşın alǧysymyzdy bıldıremız!
