Qazaqstanda saiasi reformalar aiasynda auyl äkımderın tıkelei sailau tetıgı engızıldı. 2021 jylǧy şıldede alǧaş ret auyl äkımderı sailandy. Būl köptegen auyldar üşın tarihi özgerıs boldy.
Bırneşe jyldan berı osy täjıribe jalǧasyp keledı. Aşyq derekterge süiensek, osy künge deiın şamamen 2,6 myŋ auyl äkımı sailanypty. Būl sailau mehanizmı halyqtyŋ jergılıktı basqaruǧa qatysuyn arttyryp, äkımderdıŋ eseptılıgın küşeittı. Sondai-aq, auyl tūrǧyndarynyŋ belsendılıgı ösıp, jergılıktı mäselelerdı jedel şeşuge jol aşyldy.
Alaida būl reformanyŋ tiımdı jüzege asuy – tek jüiege ǧana emes, sonymen bırge sailanatyn tūlǧanyŋ käsıbilıgıne, bılımıne jäne memlekettık qyzmetke daiyndyq deŋgeiıne tıkelei bailanysty. Auyldarda adal ärı tiımdı jūmys ıstep jatqan äkımder az emes, degenmen, sailauşylardyŋ senımın aqtai almai, tūtas sailau tetıgıne köleŋke tüsıretın mysaldar da kezdesıp jatyr.
Solardyŋ bırı – Atyrau oblysy İnder audanyndaǧy auyldardyŋ bırınde oryn aldy. Memlekettık basqarudan mülde habary joq, tiıstı daiyndyqsyz jäne özın-özı ūsynu arqyly kelgen jaŋa äkım ainaldyrǧan bır jyldyŋ ışınde bırqatar öreskel qatelıkke jol berıp, nätijesınde qyzmetınen merzımınen būryn bosatylǧan.
2023 jyldyŋ säuır aiynda ötken auyldyq okrug äkımınıŋ sailauynda özın-özı ūsynǧan ümıtker jeŋıske jetıp, 289 dauys (52,2%) jinady. Būǧan deiın jaŋa äkım sporttyq bılım beru salasynda qyzmet atqaryp kelgen edı.
Qyzmetke kırısken alǧaşqy ailarynda-aq onyŋ tarapynan bırqatar zaŋ būzuşylyqtar tırkeledı. Mäselen, qyrküiek aiynda jaŋa sailanǧan äkım özı mas küide bolyp, qyzmettık kölıktı masaŋ küidegı basqa azamatqa basqaruǧa berıp, sol jerde polisiia qyzmetkerlerıne ūstaldy.
Mūnymen qoimai, 2023 jyldyŋ 24 qaraşasynda auyldaǧy eskı ǧimaratty būzu jūmystary boiynşa 618 myŋ teŋgege memlekettık satyp alu şarty jasalǧanymen, äkımnıŋ naqty jūmys oryndalmai tūryp, merdıgerge tolyq tölem jürgızgenı tekserıs barysynda anyqtalǧan.
Būdan bölek, äkımnıŋ qyzmetıne köŋılı tolmaǧan auyldyŋ tūrǧyndary da sailau aldyndaǧy uädelerdıŋ müldem oryndalmaǧany jäne 1 jylda äkımdık jūmysy eşqandai oŋ özgerıs äkelmegenı jönınde audan äkımıne aryz-şaǧym jazǧan.
Osy jäne basqa da bırqatar öreskel tärtıp būzuşylyqtar negızınde äkımnıŋ ökılettıgı 1 jyl 1 ai 17 kün ötken soŋ toqtatylypty. Būl mysal äkım boluǧa niettı är azamattyŋ käsıbi daiyndyq deŋgeiıne basa män beru qajettıgın aiqyn aŋǧartty.
İä, sailauda özın-özı ūsynǧan azamattar arasynda el igılıgı üşın adal eŋbek etıp jürgender az emes. Alaida būl lauazymǧa ümıtkerlerden käsıbi daiarlyq pen basqaruşylyq bılıktılık talap etıluı – auyldy tiımdı basqarudyŋ basty şarttarynyŋ bırı ekenı sözsız.
Bylaişa aitqanda, kötere almaityn şoqpardy – belıŋe ılme. Ärine, populizmnıŋ arqasynda oŋdy-soldy uäde berıp, äkım sailanu qiyn dünie emes. Bıraq, jūmys ısteuge, eldıŋ artqan ümıtın aqtauǧa daiyn bolmasaŋ, jetkılıktı deŋgeide bılımıŋ men qabıletıŋ bolmasa, tek bır ǧana haip arqyly alysqa barmaitynyŋ anyq.
