«مەملەكەتتىك تۇتاستىق بارىنەن ماڭىزدى» شىمكەنتتىك زيالى قاۋىم وكىلدەرى وقيعا پىكىرىن ءبىلدىردى

1927
Adyrna.kz Telegram

«باستى قۇندىلىعىمىز – بىرلىك پەن ىنتىماق» دەگەن شىمكەنتتىك زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى حالىقتى اۋىزبىرشىلىككە شاقىرىپ، ەلدەگى ورىن العان وقيعاعا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى. ەل باسىنا كۇن تۋعان تۇستا ونىڭ تۇتاستىعىن بۇزۋدى كوزدەگەندەردىڭ دە بوي كورسەتىپ قالاتىنىن العا تارتقان ءتۇرلى سالا وكىلدەرى ارانداتۋشىلار مەن ەل تىنىشتىعىن بۇزعان سودىرلاردىڭ ءىس-ارەكەتىپ ايىپتادى.

قوعام قايراتكەرى شالاتاي مىرزاحمەتوۆ ەلدەگى جاعدايعا بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى.
— جالپى، ەلىمىزدە ءار ازاماتتىڭ ءوز پىكىرىن بىلدىرۋىنە، ءوز ويىن ايتۋىنا قۇقىعى بار. شەرۋگە شىققاندار گاز، ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىن العا تارتتى. ميتينگكە شىققان ازاماتتارمەن ديالوگ ورناتىلىپ، گاز باعاسى تومەندەتىلدى. ەل نارازىلىعى ەسكەرىلىپ، ۇكىمەت وتستاۆكاعا كەتتى. ال ەندى كۇنى كەشەگىدەي مۇلىكتى ءبۇلدىرىپ، زاڭدى بيلىككە قارسى شىعۋ – دۇرىس ەمەس. قازاقتا «سابىر ءتۇبى – سارى التىن» دەگەن جاقسى ءسوز بار. بۇل – ءار ازاماتتىڭ بويىندا بولۋى ءتيىس قاسيەت. ءار ماسەلەنى سابىرمەن بايىپتاپ، زەردەلەپ، تالداۋ جاساساق، شەشىمىن تاپساق، ءبىز العا جىلجيمىز. كەز كەلگەن ماسەلەنى ديالوگپەن شەشۋگە بولادى. قاجەت بولسا، ءبىز سول ديالوگتا حالىق پەن بيلىك اراسىنداعى دانەكەر بولايىق. قازاقتىڭ اسىل قاسيەتىنىڭ ءبىرى – سوزگە توقتاۋ. ءبىز ءبىر اۋىز ۋاجگە توقتاعان حالىقپىز. بىرلىگىمىزگە، ىنتىماعىمىزعا سىن كەلەتىن قادامعا بارمايىق. مەملەكەتتىك تۇتاستىق بارىنەن ماڭىزدى. ال مەملەكەت دەگەن – ءسىز بەن ءبىز! – دەدى ش.مىرزاحمەتوۆ.

– «الاتاۋ قانشا بيىك بولسا دا، اي استىندا، ادامزات قانشا بيىك بولسا دا زاڭ استىندا» دەگەن ءسوز بار. زاڭ بولماسا، قوعامدا ءتارتىپ بولمايدى. سوندىقتان، بارلىق ماسەلە زاڭ اياسىندا شەشىلۋى ءتيىس. كۇنى كەشە كوشەگە شىققانداردىڭ ارەكەتىن ءبىز قۇپتامايمىز، ول – بۇزاقىلىق. ۇلى عۇلاما ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم — ادامزاتتىڭ قاس-جاۋى» دەگەن ءسوزى بار. مىنە، جاستارعا، وسكەلەڭ ۇرپاققا وتانشىل، ۇلتجاندى تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزى وسىندايدا بىلىنەدى. ال ءار وتباسىندا، قوعامدا تاربيە ماسەلەسى مىقتاپ قولعا الىنسا، ءجىتى كوڭىل بولىنسە، مۇنداي كەلەڭسىزدىك بولماس ەدى. تىڭداۋ – بيلىكتەن، ۇسىنۋ – حالىقتان. ال ەشقانداي جۇيەلى تالاپسىز، الدىنان شىققاندى قيراتىپ كەتۋ – ول بۇزاقىلىق. ۇكىمەتتىڭ تارالۋىمەن بارلىق ماسەلە شەشىلە قويمايدى، ەندىگى ماسەلە – حالىقتىڭ نارازىلىعىنىڭ ءتۇپ-تامىرى نەدە جاتقانىن مىقتاپ زەرتتەۋ قاجەت. كوپتىڭ تالابىن تىڭداپ، زاڭدى تالابىن ورىنداۋعا بارىنشا كۇش سالۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. كەشەگى توپ ءبىر ميلليون تۇرعىننىڭ پىكىرىن بىلدىرە المايدى. بۇل وقيعاعا زاڭدى تۇردە باعا بەرىلىپ، كىنالىلەر ءتيىستى جازاسىن الۋى كەرەك. الەۋمەتتىك جاعدايعا باسا نازار اۋدارىمىز كەرەك. سوندا سالدە بولسا حالىقتىڭ جاعدايى دۇرىستالار ەدى، – دەدى ارداگەر-زاڭگەر بەكەت تۇرعاراەۆ.

— اللا تاعالا قاسيەتتى «قۇران-كارىمدە» «مەن سابىر قۋشىلارمەن بىرگەمىن» دەگەن. قازاق حالقى كوپتەگەن ناۋبەتتەردى باستان كەشىرگەن. الايدا، ەل بەيبىت ءومىر ءسۇرىپ، مامىراجاي كۇن كەشىپ جاتقاندا ورىن العان مىنانداي كەلەڭسىز وقيعا بارشامىزدىڭ جانىمىزعا باتتى. قالا مۇسىلماندارىنىڭ، يمامدارىنىڭ اتىنان شىمكەنتتىكتەردى سابىرعا، بىرلىككە، ىنتىماققا شاقىرامىز. تالاپ-تىلەكتەرىن ايتىپ كەلگەن حالىقتىڭ بەيبىت شەرۋدى ارانداتۋشىلار ءوز پايداسىنا بۇرىپ، بۇلىك شىعاردى. شاريعاتتا مۇنى «فيتنا» دەپ جاتادى. ياعني، بۇلىك شىعارۋ ەڭ اۋىر كۇنالەردىڭ ءبىرى، - دەيدى شىمكەنت قالاسىنىڭ باس يمامى باقداۋلەت ابدراحمانوۆ.

پىكىرلەر