زاڭگەر ا.تاشەنوۆا Facebook جەلىسىندەگى جازباسىندا الماتىداعى سوت وتىرىسىنا تۇسىنىكتەمە بەرىپ، جاۋاپقا تارتىلۋشىلاردىڭ زاڭگەرى ە.قاليەۆكە زاڭداردى مۇقيات وقۋدى جانە پروتسەسكە جاقسىلاپ دايىندالۋدى ۇسىندى. زاڭگەر ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا تومەندەگىدەي جازبا قالدىردى.
قۇرمەتتى دوستار!
كەشە ماماي مەن يمانباەۆا كەزەكتى مارتە ويسىراي جەڭىلدى!
الماتى قالالىق سوتى ب.بايبەكتىڭ ار-نامىسىن، ابىرويىن جانە ىسكەرلىك بەدەلىن قورعاۋ جونىندە تالاپ ارىزى بويىنشا سوت شەشىمىنىڭ تولىق ورىندالماۋىنا بايلانىستى مامايدىڭ جۇرگىزۋشى كۋالىگىن قولدانۋىن توقتاتۋ، سونداي-اق بورىشكەرلەرگە كەز-كەلگەن رۇقساتنامالار مەن ليتسەنزيالاردى الۋعا ۋاقىتشا تىيىم سالۋ تۋرالى شەشىمدى وزگەرىسسىز قالدىردى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەم، جاۋاپكەرلەر ماعان سەنىم ءبىلدىرۋشى تۋرالى سوت شىندىققا جاناسپايدى دەپ تانىعان ماتەريالداردى تەرىسكە شىعارىپ، ولاردى ءوشىرىپ تاستاۋدان نەگىزسىز باس تارتىپ وتىر.
مەن وسىعان دەيىن جازعانىمداي، سوت شەشىمى وسىلاي بولاتىنى بەلگىلى ەدى. ماماي مەن يمانباەۆا بۇل جولى دا سوتتا وزدەرىنىڭ ساندىراق ارەكەتتەرىنە قاتىستى كوكەيگە قونىمدى قۇقىقتىق نەگىز ۇسىنا المادى. ەڭ كۇلكىلىسى سول، جاۋاپكەرلەر بۇل ايلانى سوت باستالعاننان بەرى، ياعني جارتى جىل كولەمىندە قولدانىپ كەلەدى.
ەندى قورىتىندىلارعا قىسقاشا توقتالىپ وتەيىن.
بىرىنشىدەن، ماماي مەن يمانباەۆا اشىق ءارى جاريا سوتتا ب.بايبەككە قاتىستى جاريالاعان وسەك-جالالارىنا بىردە-ءبىر دالەل كەلتىرە الماعانىن بىلەسىزدەر. ناتيجەسىندە بارلىق ينستانتسيالاردا جەڭىلىس تاپتى: يمانباەۆانىڭ ارىزى جوعارعى سوتتا دا قارالىپ، شاعىمى قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىرىلدى. بۇل ەڭ سوڭعى سوت ينستانتسياسى.
كاسساتسيالىق ساتىدا تەك يمانباەۆا عانا شاعىم تۇسىرگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ال ماماي بۇعان دەيىن جاريالاعان ساندىراق مالىمدەمەلەرىنە قاراماستان، جۇبايىن «وتقا تاستاپ»، ءوزى شەتتە قالدى. كەشەگى جازباسىندا ماماي جوعارعى سوتقا بەرگەن ارىزىم جاۋاپسىز قالدى-مىس دەگەن سىلتاۋ ايتىپتى.
بۇل مامايدىڭ تاعى ءبىر كەزەكتى ارسىز وتىرىگى. سوت زاڭعا سايكەس رەسىمدەلگەن كەز-كەلگەن شاعىمعا دالەلدى جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى. سوندىقتان دا ونىڭ اشىقتىق تۋرالى قويماي ايتىپ جۇرەتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، مامايعا ءوز ءسوزىنىڭ دالەلى رەتىندە جوعارعى سوتقا جىبەرگەن ءوتىنىشىن جانە وعان بەرىلگەن جاۋاپتى جاريا ەتۋدى ۇسىنامىن. سونىمەن قاتار، شىندىقتى انىقتاپ، مامايدىڭ كاسساتسيالىق سوتقا شاعىمدانعانىن نەمەسە شاعىمدانباعانىن انىقتاۋ ماقساتىندا مەن ونى كۇتپەي-اق جوعارعى سوتقا ساۋال جولدادىم.
ماماي كاسساتسياعا جۇگىنسە دە، ونىڭ شاعىمىنىڭ مازمۇنى يمانباەۆانىڭ تالاپ-ارىزىمەن سايكەس بولارىن ەسكەرە وتىرىپ، شەشىم دە سوعان ۇقساس بولادى، ياعني شاعىم قاناعاتتاندىرۋسىز قالاتىنا ەرەكشە نازار اۋدارعىم كەلەدى.
سونىمەن قاتار، بۇكىل پروتسەسس كەزەڭىندەگى جاۋاپكەرلەردىڭ ءىس-ارەكەتتەرى مەن ۇستانىمدارىنىڭ قايشىلىعىن اتاپ وتكىم كەلەدى. سوت شەشىمىمەن كەلىسپەيتىنى تۋرالى جاريا مالىمدەمەلەرىنە قاراماستان، ماماي مەن يمانباەۆا ءوز ارەكەتتەرى ارقىلى شەشىمدى تولىق مويىندادى.
ياعني، ماماي مەن يمانباەۆا سوت ارقىلى ءوندىرىپ الىنعان بارلىق سومانى ءوز ەركىمەن ءارى ماجبۇرلەۋسىز ۋاقىتىلى تولەدى: ولار ب.بايبەك ءاۋتيزمى بار بالالارعا كومەك رەتىندە جىبەرگەن 876 402 تەڭگە كولەمىندە سوت شىعىندارىن، سونداي-اق سوت شەشىمىن تولىق ورىنداماعانى ءۇشىن اكىمشىلىك ءىس جۇرگىزۋ شەڭبەرىندە الماتى قالاسىنىڭ بيۋدجەتىنە ارقايسىسى 140 جانە 15 مىڭ تەڭگەدەن ايىپپۇل وتەدى.
ەكىنشىدەن، ماماي مەن يمانباەۆا بارشاعا وزدەرىنىڭ الدامشى بولمىسىن، قۇقىقتىق نيگيليزمىن تاعى دا كورسەتتى.
كەشەگى وتىرىستا يمانباەۆا سوت شەشىمىنىڭ ورىندالماۋ سەبەبىن ءتۇسىندىرىپ، ناقتى ماسەلەنىڭ ءمانى بويىنشا سويلەۋ تۋرالى سوتتىڭ وتىنىشىنە ادەتتەگىدەي بايبالام سالىپ، نازاردى ءىستىڭ تاقىرىبىنا ەمەس، باسقا ماسەلەلەرگە اۋداردى. سوت بىرنەشە رەت ەسكەرتۋ جاساۋعا ءماجبۇر بولىپ، يمانباەۆانى سوت وتىرىسىنان شەتتەتتى. ماماي مەن يمانباەۆا ارقاشان مىسال رەتىندە كەلتىرەتىن دامىعان دەموكراتيالىق ەلدەردە بۇل ارەكەتتەرى ءۇشىن الدەقايدا بارىنشا قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلار ەدى.
ءوز كەزەگىندە، ماماي وزىنە ءتان ەمەس قىلىق تانىتىپ، پروتسەسس بويى ءۇنسىز قالعانىن اتاپ وتەمىن. شاماسى، يمانباەۆانى پروتسەسستەن شەتتەتۋ وعان اسەر ەتكەن سەكىلدى.
«ءبىر اپام بار، ودان وتكەن سوراقى» دەگەندەي، جاۋاپكەرلەردىڭ «زاڭگەرى» قاليەۆ تاعى دا ەرەكشەلەندى. ول پروتسەستى بارىنشا سوزۋعا تىرىسىپ، ءتىپتى شەكتەۋ شارالارىن قولدانۋ راسىمدەرىنە قاتىستى زاڭنامالىق ولقىلىقتارعا بايلانىستى-مىس وتىرىستى توقتاتۋ جانە كونستيتۋتسيالىق كەڭەسكە جۇگىنۋ تۋرالى نەگىزسىز ءوتىنىش ءبىلدىردى. زاڭعا سايكەس سوت بۇل ءوتىنىشتى قابىلدامادى.
قاليەۆكە ودان گورى زاڭداردى مۇقيات وقۋعا جانە پروتسەسكە جاقسىلاپ دايىندالۋعا تاعى دا كەڭەس بەرەمىن!
ماماي مەن يمانباەۆاعا قاتىستى بارلىق سانكتسيالار «اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋ جانە سوت ورىنداۋشىلارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭدا ناقتى جازىلعانىن اتاپ وتەمىن.
ۇشىنشىدەن، مامايلار جۇبىنىڭ شەكتەن شىققان پرينتسيپسىزدىگى مەن الالاۋشىلىعى ودان سايىن تاڭ قالدىرۋدا.
مامايدىڭ لوگيكاسىنا قارايتىن بولساق، ول باسقالاردى ەش دالەلسىز، كوپشىلىك الدىندا قورلاپ جانە تۇبەگەيلى جالعان اقپارات تاراتۋ ارقىلى ولاردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن انايى جانە اشىق تۇردە بۇزا الادى. بىراق، زاڭ بويىنشا ونى جاۋاپقا تارتقاندا، ماماي بىردەن كونستيتۋتسياعا جۇگىنە باستايدى.
ال، يمانباەۆا ودان اسىپ ءتۇسىپ، بالالارىنىڭ ارتىنا جاسىرىنىپ، اياپ-ەسىركەسىن دەگەن ايلا-شارعىمەن قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرماقشى. بۇل ەندى ءتسينيزمنىڭ شىڭى، ونىڭ بويىندا ۇياتتىڭ جۇرناعى دا قالماعان، ءتىپتى بالالار دا ونىڭ ساياسي ويىندا پايدالانار قۇرالىنا اينالىپ كەتكەن.
قازىر ماماي مەن يمانباەۆانىڭ وتىرىككە بەلشەلەرىنەن باتقانى، ولار ءۇشىن تەك اقشا مەن پايداكۇنەمدىك مۇددەلەرى عانا ماڭىزدى ەكەندىگى بارىنە بەلگىلى. جۇرگىزۋشى كۋالىگىنە قاتىستى ولار قالاي دۇرلىككەنىن قاراڭىزدارشى. ال ولاردىڭ ار-وجداننان اتتاپ ءوتىپ، قادىر-قاسيەتىنە، بالالارىنا، اتا-انالارى مەن تۋىسقاندارىنا قارماستان كوپتەگەن ادامداردى جاريا تۇردە قورلاعانى مۇلدەم الاڭداتپايدى دا، باسقا ادامداردىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىنا تۇكىرگەنى بار.
ايتسە دە، ماماي مەن يمانباەۆادان بار بولعانى سوت شەشىمىن ورىنداۋ – سوت شەشىمىنە سايكەس ب.بايبەككە قاتىستى جالعان ماتەريالداردى تەرىسكە شىعارۋ جانە جويۋ تالاپ ەتىلىپ وتىر. سوندا بارلىق شەكتەۋلەر الىنىپ تاستالادى. بۇل ولاردىڭ ءوز تاڭداۋلارى جانە ءوز شەشىمدەرى!
ولاردىڭ تابانداپ وتىرىپ الۋلارىنىڭ سەبەبى قاراپايىم عانا: ماماي جالا جاپقان جاريالانىمدار مەن بەينەلەر جويىلعان جاعدايدا، ونىڭ «ساۋدىراعان سوزدەن سالىنعان سارايىنىڭ» شاڭىراعى ورتاسىنا تۇسەدى دەپ شوشىنۋىنا بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. سوندا ونىڭ جالعان ەكىجۇزدى بەينەسىن كورىپ، ءتىپتى ارتىنان ەرگەن شاعىن «توبىرى» دا ودان كەرى اينالماق.
ەگەر ماماي مەن يمانباەۆا ارسىز جالا جاۋىپ، وزدەرىنىڭ تەرىس پيعىلدى ءىس-ارەكەتىن جالعاستىرا بەرسە، وندا ولارعا اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋ تۋرالى حابارلاما بەرىلگەن كۇننەن باستاپ 6 اي وتكەن سوڭ، ياعني كەلەسى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا سوت شەشىمىن ورىنداماعانى ءۇشىن سوت ورىنداۋشىسى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا ءماجبۇر بولادى.
بۇل جاعدايدا، ءبىزدىڭ ۇستانىمىمىز وتە قاراپايىم: ءبىز ماماي مەن يمانباەۆانى ولاردىڭ ارقايسىسى ءۇشىن زاڭعا سايكەس 800 ساعاتقا جەتۋى مۇمكىن قوعامدىق جۇمىستارعا تارتۋدى تالاپ ەتەمىز. ياعني، ولارعا الماتى كوشەلەرىن سىپىرۋعا تۋرا كەلەدى.
قورىتىندىلاي كەلگەندە، ماماي مەن يمانباەۆا – يدەيا جولىندا جاپا شەگۋشىلەر ەمەس، كەرىسىنشە زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت شەشىمىن ورىنداۋدان ەش نەگىزسىز باس تارتقان ءپرينتسيپسىز جانە زيانكەس زاڭ بۇزۋشىلار!
وسىلايشا ولار كەز كەلگەن دەموكراتيالىق مەملەكەتتىڭ باستى قاعيداتى – زاڭ ۇستەمدىگىن ارسىز بەلدەن باسۋدا. ياعني، «اڭقاۋ ەلگە ارامزا مولدانىڭ» كەبىن كەلتىرىپ وتىر.
الايدا، سوتتىڭ ارقاسىندا ماماي مەن يمانباەۆانىڭ بارلىق ماسكالارى تولىعىمەن شەشىلدى. ەندى ولاردىڭ سوزدەرى مەن ءىس-ارەكەتتەرىنىڭ تولىقتاي جالعان ەكەنىن ءتۇسىنىپ، بارلىعى ولاردىڭ شىنايى بولمىسىن كوردى.
P/S. مامايدىڭ كاسساتسيالىق سوتقا شاعىمدانعانىن نەمەسە شاعىمدانباعانىن انىقتاۋ ماقساتىندا مەنىڭ جوعارعى سوتقا جولداعان ساۋالىما جاۋاپتى الا سالىسىمەن ونى جاريالايتىن بولامىن
