الماتىدا «تابيعي تۋريزم: جاھاندىق سىن-قاتەرلەر جانە قازاقستاننىڭ كەلەشەگى» تاقىرىبىندا كونفەرەنتسيا ءوتتى. شارانى قازاقستاندا جاڭادان قۇرىلعان «ەلىم-اي» ۇلتتىق ەكولوگيالىق تۋريزم قاۋىمداستىعى ۇيىمداستىردى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
قاۋىمداستىق ماقساتى – ۇلتتىق پاركتەرمەن، مەملەكەتتىك ورگاندارمەن، كاسىپكەرلىك سالامەن بىرگە بيوالۋانتۇرلىلىكتى قورعاي وتىرىپ، ەلىمىزدە تابيعي ءتۋريزمدى دامىتۋ. سول سەبەپتەن دە شارادا قازاقستاندا ەكولوگيالىق تۋريزم سالاسىن جەتىلدىرۋ مۇمكىندىكتەرى، ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ، تابيعي تۋريزم ارقىلى وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ءوسىرۋ جانە تابيعي الۋانتۇرلىلىكتى بارىنشا ساقتاپ قالۋ ماسەلەلەرى ورتاعا سالىندى.
كونفەرەنتسياعا cالالىق مينيسترلىكتەر وكىلدەرى، ەلىمىزدەگى بارلىق ۇلتتىق پاركتەر مەن تابيعي قورىقتاردىڭ باسشىلارى، حالىقارالىق قورلار، تۋريستىك بيزنەس، جوعارى وقۋ ورىندارى، زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى، ەكولوگيالىق جانە قوعامدىق ۇيىمدار، قوعام قايراتكەرلەرى قاتىستى.
قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرجان ەركىنباەۆتىڭ سوزىنشە، وسى جىلدىڭ سوڭعى 9 ايىندا ەلىمىزدەگى ۇلتتىق پاركتەرگە كەلۋشىلەر سانى 1 ميلليون ادامعا جۋىقتاپ، وتكەن جىلعى كورسەتكىشكە جەتىپ ۇلگەرگەن.
- ىشكى ءتۋريزمنىڭ باسقا دا كورسەتكىشتەرى جاقساردى. سوڭعى 9 ايدا ىشكى تۋريستەر سانى 5,2 ملن ادامدى قۇراپ، 2019 جىلعى ستاتيستيكادان اسىپ كەتتى. سول سەبەپتى ەلىمىزدەگى ۇلتتىق پاركتەردەگى رەكرەاتسيالىق جۇكتەمەنى ەسكەرۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارعىم كەلەدى. قولدا بار ادىستەمەلەر ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا نەگىزدەلمەگەن. ال ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋ تۋريستەردى كوبىرەك قابىلداۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. مىسالى، ەگەر جول جوندەلسە، اۋماق تۋريستەردىڭ جۇرۋىنە ىڭعايلانسا قوسىمشا 2000 ادامدى قابىلداۋعا بولادى، تۋريستىك سوقپاق جاسالسا، 1000 ادام تاعى قوسىلادى. الايدا ءبىز مۇنىڭ ەكولوگيالىق جاعىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. رەكرەاتسيالىق جۇكتەمەنىڭ ليميتىنەن اسۋعا بولمايدى. ءبىز وسىنداي كونتسەپتسيامەن عانا تابيعاتتى دا ساقتاپ، زاماناۋي ءتۋريزمدى دە دامىتا الامىز، - دەيدى ە.ەركىنباەۆ.
كونراد ادەناۋەر قورىنىڭ قازاقستانداعى باسشىسى يوحاننەس د.راي جاستار اراسىندا ەكولوگيالىق اعارتۋ جۇمىسىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.
- ورماندا 20 شاقىرىم جۇرسەڭىز، ارنايى قوقىس الاڭدارىنان دا كوپ قوقىس كەزدەستىرۋگە بولادى. سول سەبەپتى ازاماتتار ەكوساياساتتىڭ، ەكولوگيانىڭ ءمانىن دۇرىس ءتۇسىنۋى كەرەك. تابيعاتتى قورعاي وتىرىپ قارجى جاراتىپ قانا قويماي، تابىس تا تابۋعا بولادى. ەكوتۋريزم يدەياسىنىڭ ۇتىمدىلىعى سوندا. بۇل سالادا جەرگىلىكتى تۇرعىندار جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ، كاسىپتى دامىتا الادى. مۇنىمەن شەكتەلىپ قانا قويماي، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە بارىپ تابيعاتتى قورعاۋ تۋرالى ءجيى ءتۇسىندىرۋىمىز قاجەت. جاستارمەن كوبىرەك جۇمىس ىستەگەندە عانا يننوۆاتسيا بولادى ، - دەپ ايتتى ي.د.راي.
قر ەگترم ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار الەمى كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى دانيار تۇرعامباەۆ ۇلتتىق پاركتەردەگى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جوبالارى وسى باعىتتا قابىلدانعان تۇجىرىمدامالار نەگىزىندە جۇزەگە اساتىنىن، بۇل تۇرعىدا «ەلىم-اي» ەكوتۋريزم قاۋىمداستىعىمەن بىرگە جۇمىس ىستەۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. سول سەبەپتەن دە بىرقاتار مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركتەر مەن اسسوتسياتسيا اراسىندا ارىپتەستىك تۋرالى مەموراندۋمدارعا قول قويىلدى.
اسسوتسياتسيانىڭ باسقارما ءتورايىمى سامال يبراەۆا باسقا دا بارلىق مۇددەلى تاراپتاردى بىرگە جۇمىس ىستەۋگە شاقىردى.
- قوعام وكىلدەرى مەن سالاداعى ساراپشىلاردى تارتا وتىرىپ، ەكولوگيا، تۋريزم سالالارىنداعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋگە بەلسەندى قاتىسامىز. وتۋريزم سالاسىنداعى بارلىق ۇيىمدار ءۇشىن، قورىقتار مەن ۇلتتىق پاركتەرگە كەلۋشىلەر ءۇشىن بىرىڭعاي باقىلاۋ مەن ەرەجەلەردى ازىرلەيمىز. بارلىق ۇلتتىق پاركتەردە ەكولوگيالىق بيزنەس-پروتسەستى جولعا قويىپ، سول ارقىلى ۇلتتىق پاركتەر قىزمەتىن تولىق رەفورمالاۋعا باسىمدىق بەرەمىز. قازىردىڭ وزىندە ءبىزدىڭ اسسوتسياتسيامىز مەملەكەتتىك جانە كاسىپكەرلىك سالا وكىلدەرىن، تابيعات قورعاۋ ۇيىمدارىن، تۋريستىك كاسىپكەرلىكتى، قوعامدىق ۇيىمداردى، قوعامدىق پىكىر كوشباسشىلارىن، حالىقارالىق ۇيىمدار باسشىلارىن بىرىكتىرىپ ۇلگەردى. كۇش بىرىكتىرۋ ارقىلى بىرىڭعاي ۇستانىمعا كەلەمىز دەگەن سەنىمدەمىن. قايتالانباس كوركى بار تابيعي نىساندارىمىزدىڭ احۋالىنا، ۇلتتىق پاركتەردىڭ جاعدايىنا بەي-جاي قارامايتىن، جالپى تابيعاتىمىزعا جاناشىر ازاماتتاردىڭ جانە ۇيىمداردىڭ بارلىعىن اسسوتسياتسياعا قوسىلۋعا شاقىرامىن، - دەدى ول.
ەكولوگيا جانە تۇراقتى دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى قۇرالاي كارىباەۆا ۇلتتىق پاركتەر اۋماعىنداعى بيوالۋانتۇرلىلىكتى، جەر رەسۋرستارىن ساقتاۋدىڭ ماڭىزىنا توقتالدى.
- ۇلتتىق پاركتەر دە، ەكولوگيالىق تۋريزم ۇيىمدارى ءوز مىندەتتەرىن دۇرىس اتقارسا، تابيعاتىمىز بايلىعىمىزدى كەلەر ۇرپاققا بەرە الامىز. بىز قازىر كەلەشەككە تيەسىلى رەسۋرستاردى قولدانىپ جاتىرمىز. رەسۋرستارىمىزدى راتسيونالدى پايدالانىپ، جاقسى باعدارلامالار ارقىلى وسى يدەيانى ءار ازاماتتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. ەكولوگيا، ەكونوميكا جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەر اراسىنداعى بالانستى ۇشتاعان ەتىپ، تەڭ ۇستاۋ وتە ماڭىزدى، - دەدى اكادەميك.
بۇدان بولەك، كونفەرەنتسيا اياسىندا ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار باسشىلارىنا ىلە-الاتاۋ پاركىنىڭ ايۋساي شاتقالىندا تانىمدىق ەكسكۋرسيا ۇيىمداستىرىلىپ، ۆيزيت-ورتالىق تانىستىرىلدى.
اتاپ وتەيىك، تابيعي تۋريزم بۇگىنگى زاماننىڭ ديناميكالىق ترەندتەرىنىڭ ءبىرى. الەمدىك نارىقتا ەكوتۋريزم سالاسىنداعى مارشرۋتتارعا سۇرانىس بىرنەشە جىلدان بەرى قارقىندى ءوسىپ كەلەدى. الەمدىك ستاتيستيكاعا سايكەس، ەكوتۋريزم جىل سايىنعى ءوسىمنىڭ 10-15% -ىن قۇرايدى، پاندەميا كەزىندە الەمدىك تۋريزمدە ونىڭ ۇلەسى 30% - عا دەيىن جوعارىلادى. ورتالىق ازيا ادام قولى تيمەگەن جانە باستاپقى قالپى بۇزىلماي ساقتالعان تابيعي وبەكتىلەردىڭ كوپتىگىمەن ەكوتۋريزمدى دامىتۋدا ۇلكەن الەۋەتكە يە. تەك ءبىر عانا قازاقستاننىڭ وزىندە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردىڭ جالپى اۋدانى 26 ملن گەكتاردى قۇرايدى، بۇل ەكوتۋريزمى جاقسى دامىعان بىرقاتار ەلدەرگە قاراعاندا ون ەسە ۇلكەن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
