1 جەلتوقسان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى. 1991 جىلدىڭ 1 جەلتوقسان كۇنى بۇكىلحالىقتىق سايلاۋ ناتيجەسىندە حالقىمىز ءوزىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىن سايلادى. وسىلايشا قازاق حالقى ءوز بيلىگىن، ءوز تىزگىنىن قولعا الدى.
ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە ءتۇرلى رەفورمالار جۇزەگە استى. ال ءبىز وسى جولى ەلباسىنىڭ ءتول ونەرگە جاساعان قامقورلىعىنا از-كەم توقتالا كەتكەندى ءجون كوردىك.
قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىققا، سونىڭ ىشىندە ونەرگە وتە باي ەكەنى بەلگىلى. قازاق حالقىنىڭ رۋحاني دۇنيەسىندە كۇي، ءان، جىر، ايتىس ت.ب. ءتول ونەرلەردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.
داريعا نۇرسۇلتانقىزى نازارباەۆا ءوزىنىڭ «ەلىم مەنىڭ. قالاۋلى سۇيگەن ءتاتتى اندەر» اتتى كىتابىندا «اكەمنىڭ سۇلۋ ساز، اسقاق اۋەندەرگە ىڭكارلىگىن جوعالتپاعانىنا عۇمىر بويى ءتانتىمىن. اكەم ەلىمىزگە تىرەك بولسا، قازاقتىڭ عاجايىپ سيقىرلى، سۇلۋ اندەرى سول تىرەكتىڭ ءونبويىنا قاجىماس قۋات قوسادى»، – دەيدى. ەلباسىنىڭ ءسۇيىپ تىڭدايتىن اندەرى – «گۇلداريعا»، «بەۋ، ايداي»، «داۋرەن-اي»، «گۇلدەرايىم» جانە ت.ب. وسى ورايدا ەلباسىنىڭ قاراپايىم وتىرىستاردا ءان تىڭداعاندى جاقسى كورەتىنىن اتاپ وتكەن ءجون. بوس ۋاقىتىندا ءوزىنىڭ دە دومبىرانى شەبەر تارتىپ، ءان سالاتىنى حالىق اراسىندا ءجيى ايتىلادى. ەلباسىنىڭ كوپ اندەردى جاتقا بىلەتىنىن ايتپاسا بولماس. ءتىپتى تالاي انشىلەردىڭ بىلمەيتىن اندەردى ءبىلۋى ءتانتى قىلادى. ەرلان رىسقاليدىڭ ءوز اۋزىنان ەستىگەن ءبىر اڭگىمەگە بۇرىلايىن. 2006, 2007 جىلدارى بولۋ كەرەك، قىرعىزستانعا مەملەكەت باسشىسىمەن بىرگە كوپتەگەن ونەرپازدار بارادى. ونەرپازداردىڭ ىشىندە 3 ءداستۇرلى ءانشى بار ەدى. ەلباسىنىڭ وسى ءۇش ءانشىنى ەرەكشە ىقىلاسپەن تىڭداعانى اڭعارىلادى. رەسمي شارا بىتكەننەن كەيىن ەلباسى وسى ونەر يەلەرىن جەكە تىڭداعىسى كەلەدى. كەشكى بەس شاماسىندا باستالادى. ءان قورجىندارىن تەكسەرىپ، ءارتۇرلى اندەردى ورىنداۋلارىن سۇرايدى. تاڭعى بەسكە تاياپ قالعاندا، ەرلان رىسقالي يمان ءجۇسىپتىڭ ءانىن ورىندايدى. ءان وتە ۇزاق. شارشاڭقىراپ تۇرعاسىن، ەرلان ءان سوڭىنا قاراي كەيبىر شۋماقتاردان سەكىرىپ، تاستاپ كەتىپ وتىرىپ، ءاندى اياقتايدى. ەلباسى تىڭداپ بولعان سوڭ، سول قالىپ قويعان شۋماقتاردى ءوزى ايتىپ شىعادى. سوسىن ەرلانعا «ەرلان، ارينە سەنى تۇسىنەمىن. تاڭعا دەيىن ءان ايتۋ وڭاي ەمەس. الايدا اۆتورعا قيانات جاساۋعا بولمايدى. ويىن تولىق جەتكىزۋگە تىرىسۋىڭ كەرەك»، – دەيدى.
ەلباسىنىڭ ءتول ونەرگە جاساعان قامقورلىعى دا از ەمەس. سەكەن تۇرىسبەكوۆ ءبىر سۇحباتىندا «1994 جىلى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ماعان «سەكەن، سەن ءوز وركەسترىڭدى قۇرىپ، مەكتەبىڭدى اشساڭ»، – دەپ قالدى. ەلباسىنىڭ بۇل ءسوزىن ماعان دەگەن سەنىم، جۇكتەلگەن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك دەپ ءبىلدىم. ارتار ءۇمىتى دە، قولداۋ، دەمەۋى دە، «وسىنى ورىندا» دەگەن بۇيرىعى دا، اعالىق اقىلى مەن تىلەگى دە سول سوزگە سىيىپ جاتقانداي. ارمانىمنىڭ ءوزى وسى عوي. «اقجاۋىن» وركەسترى وسىلاي دۇنيەگە كەلگەن»، – دەگەن بولاتىن. سونىمەن قاتار مۋلتيمەديالىق ءداستۇرلى مۋزىكا ورتالىعى قۇرىلدى. «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى اشىلدى. 2000 جىلداردىڭ باسىندا كۇللى تۇركى جۇرتىنىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالارىن تۇگەندەۋ ماقساتىندا «كۇلتەگىنمەن كەلگەن سارىن» اتتى تۇڭعىش فەستيۆال ۇيىمداستىرىلدى. بۇلار ءتول ونەر بويىنشا ەلباسى تاراپىنان باستالعان يگى ىستەردىڭ ءبىر پاراسى عانا.
ۇلتتىق ونەر – ۇلىلىعىمىزدىڭ بەلگىسى. ونەر تەك جەكە ادامدار ءۇشىن ەمەس، قوعامنىڭ دامۋىندا دا وتە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ونەرىمىزدىڭ كوسەگەسىن كوگەرتۋ، ساباقتاستىقتى ساقتاۋ – پارىزىمىز. سونداي-اق بۇل ۇلت ءۇشىن ستراتەگيالىق قاجەتى بار ماسەلە. تۇڭعىش پرەزيدەنت كۇنى قۇتتى بولسىن! باستى تىلەگىمىز – ەل اماندىعى مەن جۇرت تىنىشتىعى.
قۋانىش جۇمابەكۇلى
PhD دوكتورى، «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى
ادەبيەت ءبولىمىنىڭ باسشىسى
