ورىس عالىمى، تاريحشى ۆيكتور كوزودوي قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى، الاش ارداقتىسى ءاليحان بوكەيحان تۋرالى «ءداۋىر اياسىنداعى ساياسي پورترەت» اتتى كىتاپ جازىپ شىقتى. قازان ايىندا جارىق كورەتىن مونوگرافياعا بۇرىن ەش جەردە جاريالانباعان تىڭ مالىمەتتەر ەنگەن، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى «حابار 24» تەلەارناسىنا سىلتەمە جاساپ.
ءبىر مىڭ دانا بولىپ شىعارىلاتىن تۋىندىنى رەسەيلىك تاريحشى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارناعانىن ايتادى.
كىتاپ ءىرى تاريحي ءارى ساياسي قايراتكەر ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءومىر جولىن قامتىعان. ۆيكتور كوزودوي ونىڭ ەسىمى قازاق جۇرتىنا كەڭىنەن تانىمال بولعانىمەن، رەسەيلىكتەردىڭ بىلە بەرمەيتىنىن ايتادى. وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ، قاراپايىم تىلمەن مونوگرافيا جازىپ شىقتىم دەيدى ول.
«بۇل قولجەتىمدى جانر، ءومىربايان بولعانىمەن عىلىمي زەرتتەۋلەرگە نەگىزدەلگەن. مەن رەسەي وقىرماندارىن جانە عىلىمي قوعامدى وسىنداي تۇلعامەن تانىستىرۋدى ماقسات ەتتىم. ول قازاقستان ءۇشىن دە، رەسەي ءۇشىن دە وتە ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ءوز ەڭبەگىمدە ونىڭ ءبىر ەلدىڭ عانا ەمەس، سول داۋىردەگى تۇتاس يمپەريالىق، جالپىۇلتتىق دەڭگەيدەگى ساياساتكەر ەكەنىن كورسەتەمىن»، - دەيدى رەسەيلىك تاريحشى ۆيكتور كوزودوي.
ۆيكتور كوزودوي ءاليحان بوكەيحان تۋرالى كىتاپ جازۋدى وسىدان ءۇش جىل بۇرىن قولعا العان. ول كەزدە تاجىريبە الماسۋ ماقساتىندا پاۆلوداردىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ بىرىندە ستۋدەنتتەرگە ءدارىس وقىپتى.
«ول ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى. ستۋدەنتتەرگە، ماگيسترلەرگە ءدارىس وقىعان كەزدە قازاقستاننىڭ تاريحىنا قاتتى قىزىعۋشىلىق تانىتتى. اسىرەسە ءپوتانيندى، گۋچكوۆتى زەرتتەي كەلە ولاردىڭ ءاليحان بوكەيحانمەن قارىم-قاتىناسى تۋرالى بىلەدى. ونى ءاليحان بوكەيحاننىڭ ۇلىلىعى قىزىقتىرىپ وتىر»، - دەيدى ۋنيۆەرسيتەت دەكانى الەكساندر سۆيدەرسكي.
كىتاپ اۆتورى تورايعىروۆ اتىنداعى ورتالىق كىتاپحانادا ءاليحان بوكەيحان تۋرالى ماعلۇماتتار جيناعان. الماتى، سەمەي، پاۆلودار، تومسك، ومبى، سامارا، ورىنبور، ءنوۆوسىبىر ارحيۆتەرىمەن دە جۇمىس ىستەگەن.
«ۆيكتور يۆانوۆيچ كوزودوي ءبىزدىڭ كىتاپحاناعا وقىرمان رەتىندە 2019 جىلى 28 قاراشادا تىركەلدى. سول ءاليحان بوكەيحاندى زەرتتەۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن ۋاقىتى. ءبىز، كىتاپحاناشىلار، بار اقپاراتتى جايىپ سالعاننان كەيىن سونىڭ ىشىنەن بىرنەشە كۇن كەلىپ وسىندا وقىپ، عىلىمي زەرتتەۋ جۇرگىزدى»، - دەدى تورايعىروۆ اتىنداعى ورتالىق كىتاپحانانىڭ ءبولىم باسشىسى اسەمگۇل رامازانقىزى.
بۇل ءاليحان بوكەيحانوۆ تۋرالى رەسەيدە جارىق كورەتىن العاشقى كىتاپ بولماق. تۇساۋكەسەرىن قازاقستاننىڭ ءۇش قالاسىندا وتكىزۋ جوسپارلانعان. رەسەي تاريحشىسى الاش ارداقتىسى تۋرالى تۋىندىنى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى قارساڭىندا بارشا قازاق جۇرتىنا تارتقان سىيىم دەيدى.
«قازاقستان حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەنىنە بيىل 30 جىل تولادى. مەن بۇل كىتاپتى قازاق حالقىنا رەسەيدىڭ عالىمى، تاريحشىسى جانە عىلىم دوكتورى اتىنان سىيعا تارتۋدى كوزدەپ وتىرمىن جانە مەرەيلى مەرەكەمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن»، - دەدى رەسەيلىك تاريحشى ۆيكتور كوزودوي.
ءاليحان بوكەيحانوۆ تۋرالى جازىلعان مونوگرافيا قازان ايىندا باسىلىپ شىعادى. تاريحشىلار، عىلىمي قىزمەتكەرلەر ادىستەمەلىك قۇرال تۇرىندە پايدالانا الادى. اۆتور ازىرگە مىڭ دانامەن جارىق كورەتىن تۋىندىنىڭ كەلەشەكتە قازاق تىلىنە اۋدارىلاتىنىنا سەنىمدى.
