بۇگىن، ياعني 22 شىلدە — بۇكىلالەمدىك مي كۇنى. ەڭ العاش 2014 جىلى دۇنيەجۇزىلىك نەۆرولوگتار فەدەراتسياسى وسى كۇندى بۇكىلالەمدىك مي كۇنى رەتىندە بەكىتتى. سودان بەرى دۇنيە جۇزىندە بۇل داتا اتاپ وتىلەدى.
قازاقستاندا بۇل كۇندى 2014 جىلى العاش بولىپ الماتىلىق دارىگەرلەر اتاپ وتكەن بولاتىن. الماتى قالاسىنىڭ نەۆرولوگتارى قوسىلىپ، ەمحانالاردا ناۋقاستاردى قابىلداپ، اشىق ەسىك كۇنىن وتكىزگەن. ودان كەيىن ەلىمىزدىڭ بىرقاتار وڭىرلەرىندە دە بۇل اتاۋلى كۇن اياسىندا ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلعان. دەگەنمەن الەمدى جايلاعان پاندەمياعا بايلانىستى ەكى جىلدان بەرى بۇل كۇن ەلىمىزدە اتاپ ءوتىلىپ جاتقان جوق.
نەگىزىنەن، مي ادام ومىرىندە زور ءرول اتقارادى. مي ءبىزدىڭ جالپى سالماعىمىزدىڭ بار-جوعى ەكى-اق پايىزىن قۇرايدى. بىراق ونىڭ قان تاراتاتىن مىڭداعان تالشىقتارى اعزامىزداعى وتتەگىنىڭ جيىرما پايىزىن پايدالانادى.
ادام ميى 75 پايىز سۋدان تۇرادى. ونىڭ قالىپتى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن اعزا سۋدى جەتكىلىكتى مولشەردە قابىلداۋعا ءتيىس.
ەڭ قىزىعى سول، ءبىزدىڭ باسىمىزدىڭ «ىشىنە» ورنالاسقان مي ەشقاشان دا ۇيىقتامايدى. ءبىز قالىڭ ۇيقىعا باتقاندا ميىمىز تىنىم تابادى دەگەن قاتە پىكىر ەكەن.
عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، كۇندىزگى ۋاقىتتان گورى ءتۇن كەزىندە ميدىڭ جۇمىس ىستەۋ جيىلىگى ارتادى. سونداي-اق ادامنىڭ ميىنا ايەلدەردىڭ اڭگىمەسىنەن گورى ەركەكتەردىڭ اڭگىمەسىن قابىلداۋ جەڭىلىرەك بولادى ەكەن. سەبەبى ادام داۋىسى ميدىڭ ءار بولىگىنە ءار ءتۇرلى اسەر ەتەدى. ايەلدەردىڭ داۋىسى جىڭىشكە، باياۋ ءارى اۋەزدى تۇردە شىققاندىقتان ونى ءتۇسىنۋ ءۇشىن مي ءوزىنىڭ قوسىمشا رەسۋرستارىن پايدالانۋى كەرەك.
ءبىز سىزدەرگە ادام ميىنا قاتىستى قىزىقتى 25 دەرەكتى ۇسىنامىز. مۇقيات وقىڭىز:
- جاڭا نەيروندىق بايلانىستار ميدا ءسىز اركەز بىردەڭە ەسكە ساقتاعان سايىن قۇرىلادى.
- ويانعاننان كەيىن مي ەنەرگيا بولەدى. سالىستىرمالى تۇردە الساق ول كىشكەنتاي شامنىڭ جۇمىسى ءۇشىن جەتكىلىكتى بولادى ەكەن.
- ميدا 5 مينۋت بويى وتتەك جەتىسپەۋى ورنىنا كەلمەيتىن زاقىمعا اكەلەدى.
- مي 50 جاسقا دەيىن داميدى.
- الكوگول ىشكەندە مي ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن ۋاقىتشا جوعالتادى.
- ادامنىڭ قالعان بۇكىل ومىرىنە قاراعاندا ومىرگە كەلگەن كەزىندە جۇيكە جاسۋشالارى كوپ بولادى.
- ميدىڭ نە سول، نە وڭ بولىگى عانا جۇمىس ىستەمەيدى، ولار ءار كەز بىرلەسە جۇمىس ىستەيدى.
- از عانا بيلىككە يە بولۋ سەزىمى ادام ميىنىڭ جۇمىسىن وزگەرتەتىنى جانە ونىڭ اياۋشىلىق قابىلەتىن ازايتاتىنى عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن.
- وتباسىنداعى قاتالدىق بالا ميىنا، سوعىستىڭ سولدات ميىنا اسەر ەتكەنىندەي اسەر ەتەدى.
- شوكولاد ءيىسى تەتا-ءريتمنىڭ ءوندىرىلۋىن بەلسەندەندىرەدى، ول ءوز كەزەگىندە بوساڭسۋعا اكەلەدى.
- البەرت ەينشتەيننىڭ دەنەسىن اشقان پاتالوگواناتوم ونىڭ ميىن ۇرلاپ الىپ، فورمالين ەرەتىندىسىندە 20 جىلداي ساقتاعان.
- سەنىمدىلىك قاسيەتىن ميدىڭ بىلگىلى ءبىر بولىگىن ىنتالاندىرۋ ارقىلى تۋدىرۋعا بولادى.
- ۇيالى تەلەفون ارقىلى ۇزاق سويلەسۋ باس ميىندا ىسىكتىڭ پايدا بولۋ قاتەرىن ارتتىرادى.
- بالا ميى اعزاداعى گليۋكوزانىڭ 50%-ىنپايدالانا الادى، سول سەبەپتى دە بالالارعا كوپ ۇيىقتاۋ قاجەت.
- مي دەنەدەگى وتتەگى پەن قاننىڭ 20%-ىن پايدالانادى.
- ءسىز جاڭا ءبىر نارسەنى تانىعان كەزدە مي قۇرىلىمى وزگەرەدى.
- كوپتەگەن مي پارازيتتەرىنىڭ اشىلۋىنا بايلانىستى عالىمدار «زومبي-اپوكاليپسيس» مۇمكىندىگىن جوققا شىعارمايتىن بولدى.
- ۇيقىنىڭ قانباۋى ميعا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ، تالقىلاۋ قابىلەتىن، رەاكتسيا ءبىلدىرۋدى تومەندەتەدى.
- ميدىڭ جارتىسىن جادىعا اسەر ەتپەي-اق حيرۋرگيالىق جولمەن جويۋعا بولادى.
- 2015 جىلى قۋاتتىلىعى جاعىنان ءتورتىنشى سۋپەركومپيۋتەرگە ادام ميىنىڭ ءبىر سەكۋندتاعى بەلسەندىلىگىنە جەتۋ ءۇشىن 40 مينۋت قاجەت بولعان.
- امەريكالىق ونەرتاپقىش رەيموند كۋرتسۆەيلانىڭ پىكىرى بويىنشا 2023 جىلى جەكە كومپيۋتەرلەر ادام ميىنىڭ ەسەپتەۋ قۋاتتىلىعىنا جەتەدى.
- ادام ميى 100 ملرد نەيرون مەن تريلليون گليالدى جاسۋشادان تۇرادى.
- ءبىزدىڭ گەندەرىمىزدىڭ جارتىسى ميدىڭ كەشەندى قۇرىلىمىن سۋرەتتەسە، ەكىنشى جارتىسى قالعان 98% دەنەنىڭ قۇرىلىمىن سۋرەتتەيدى.
- عالىمدار ديەتا ميدىڭ ءوزىن-ءوزى «جەۋىنە» اكەلەدى دەپ ەسەپتەيدى.
- ۇمىتۋ — بۇل مي ءۇشىن جاقسى: قاجەتسىز اقپاراتتىڭ جويىلۋى جۇيكە جۇيەسىنە كومەكتەسەدى.
تاعى ءبىر قىزىق، ەر ادامداردىڭ ميى ايەلدەرگە قاراعاندا ۇلكەن. سونداي-اق عالىمداردىڭ انىقتاۋىنشا اۋىرۋ سەزىمدەرىن ەركەكتەر مەن ايەلدەردىڭ ميى ءارتۇرلى قابىلدايدى ەكەن. دەگەنمەن «ايەلدەردىڭ ميى تاۋىقتىڭ ميىنداي ەكەن» دەپ قورىتىندى جاساۋعا اسىقپاڭىز. ويتكەنى، اقىلدىلىق ميدىڭ سالماعىمەن ولشەنبەيدى.
وسى ورايدا امەريكاندىق پسيحياتورلار مەن نەۆروپاتولوگتاردىڭ پىكىرىنە نازار اۋدارساق، ايەلدەر ميىنىڭ نەيرونى مەيلىنشە بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى. ءىس جۇزىندە قانشاما جەتىلگەن دەپ سانالعانىمەن، ەرلەر ميىنىڭ نەيروندارى بەلگىلى ءبىر اۋماقتاردا عانا جۇمىس ىستەسە، ايەلدەر ميىنىڭ نەيروندارى الدەقايدا كەڭ كولەمدى قامتيدى. ونى عالىمدار ايەل ميىنداعى «سەزىمتالدىق» پەن «ۇعىمتالدىق» بايلانىستىڭ اناعۇرلىم تىعىزدىعىنان دەپ تۇسىندىرەدى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
