14 جەلتوقسان، ساعات 17:00-دە قازاقستان رەسپۋپبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا "قاز داۋىستى... بي" دەرەكتى ءفيلمى كورسەتىلەدى.
بيىل قازاق ورداسىنىڭ كەمەڭگەر ءبيى، مەملەكەت جəنە قوعام قايراتكەرى قاز داۋىستى قازىبەك ءبيدىڭ 350 جىلدىق مەرەيتويى قاراعاندى وبلىسىندا ءوز مəنىندە اتالىپ وتكەنى بەلگىلى.
كەزىندە، وسىدان 10-15 جىل بۇرىن مۇنداي ۇلى تۇلعالاردىڭ مەرەيتويلارى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە مەرەكەلەنىپ، رەسپۋبليكا استاناسىندا ەلباسى، مەملەكەت جəنە قوعام قايراتكەرلەرى، سونداي-اق ونەر شەبەرلەرى قاتىسقان سالتاناتتى، ۇلى جيىنمەن قورىتىندىلانىپ، تۇيىندەلەتىن. جəنە مۇنداي يدەولوگيالىق ماڭىزى زور شارالار تولىقتاي تەلەديدارعا ءتۇسىرىلىپ، مەملەكەتتىك تەلەارنالار ارقىلى قالىڭ بۇقارانىڭ نازارىنا ۇسىنىلىپ، جالپاق جۇرتقا ناسيحاتتالۋشى ەدى. قازىر مۇنىڭ ءبىرى دە جوق. سەبەبى جوعارىدا ەل يدەولوگياسىنا جاۋاپ بەرەتىن مەملەكەتشىل، حالىقشىل شەنەۋنىكتەر "قىزىل كىتاپقا" ەنەتىندەي دەڭگەيدە ازايىپ، مۇلدە قالماي بارا جاتىر. سوندىقتان قازىبەك بي سياقتى ۇلى تۇلعالاردىڭ مەرەيتويى اۋداندىق، ءəرى كەتسە وبلىستىق دەڭگەيدە عانا اتالىپ وتەلەتىن شاعىن شارا بولىپ قالۋدا.
بۇل دا ءبىر كەم دۇنيە...
باستى ايتپاعىم بۇل ەمەس، əرينە. ۇستىمىزدەگى جىلى قاراعاندى وبلىسى əكىمشىلىگىنىڭ باستاماسىمەن، قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا شəكەن ايمانوۆ اتىنداعى "قازاقفيلم" كينوستۋدياسى وتە قىسقا مەرزىم ىشىندە "قاز داۋىستى... بي" اتتى دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىپ ۇلگەردى.
اتالعان ءفيلمنىڭ رەجيسسەرلەرى: عازيز ناسىروۆ ەكەۋمىز بۇل فيلمدە قاز داۋىستى قازىبەك ءبيدىڭ مەملەكەتشىل بيىك تۇلعاسىن دەرەكتى فيلم ارقىلى سارالاۋعا، بەزبەندەۋگە تىرىستىق. قازىبەك بي جايلى ەل اۋزىنداعى اڭىزدار مەن رەسەي جəنە قىتاي مۇراعاتتارىندا ساقتالعان جازبا دەرەكتەردى قورىتىپ، وسى ماتەريالداردىڭ نەگىزىندە قازىبەك ءبيدىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن كينو تىلىندە رەكونسترۋكتسيا جاساۋعا تالاپتاندىق.
بۇل əرينە وڭايعا سوققان جوق. "دەليكا" جول تالعامايتىن جاپوننىڭ كولىگىمەن 8 000 شاقىرىمنان اسا جول ءجۇرىپ، ءبىر شەتى پاۆلودار، قاراعاندى ءبىر شەتى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ شەگىنە دەيىن بارىپ قايتتىق. از ۋاقىتتىڭ ىشىندە 20 ساعاتتاي ۆيدەو ماتەريال ءتۇسىرىپ ۇلگەردىك. Əرينە، ساپارىمىز قاۋىپ-قاتەرسىز بولعان جوق دەپ ايتا المايمىز. مəسەلەن، قاز داۋىستى قازىبەك بي 1764 جىلى اقپان ايىندا قايتىس بولعاندا قىس قاھارلى، قار قالىڭ بولعاندىقتان، جەر اياعى كەڭىگەنشە دەپ بالاسى بەكبولات پەن ەدىگە بيلەر ۇلى ءبيدىڭ ءمəيىتىن سورەگە ساقتاۋعا ۇيعارعان. وسى قىس ايىندا بولعان وقيعانى سۋرەتتەۋ ءۇشىن الاتاۋدىڭ ءبىر اسقار بيىگى - 3800 مەترلىك "مولودەجنىي" اتالاتىن بيىك شىڭىنا شىعىپ، التى قانات ءۇي تىكتىك. ويتكەنى مەزگىل تامىزدىڭ سوڭى، الاتاۋعا قار ءتۇسىپ ۇلگەرمەگەندىكتەن، وسىلاي جاننان بەزىپ، مəڭگى مۇزدىقتارعا كوتەرىلۋگە ءماجبۇر بولدىق. الاتاۋدىڭ قۇلاما جارتاستى، ءتۇپسىز شىڭىراۋلارىنان اسىپ وتكەنىمىزدىڭ ءوزى ءبىر عاجايىپ حيكايا. ءبəرىن جازىپ وتىرۋعا ۋاقىت تاپشى.
سونىمەن، ءفيلمدى قىسقا ۋاقىتتا اياقتاپ، 21-قىرقۇيەكتە، قاراعاندى قالاسىندا وتەتەتىن حالىقارالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيادا كورسەتۋگە جوعارىدان پəرمەن العان ءتۇسىرىلىم توبى كۇنى-ءتۇنى بەل شەشپەي ەڭبەك ەتىپ، دىتتەگەن ۋاقىتتا دايىن قىلۋعا تىرىستىق. ءتəڭىرى جار بولىپ، كونفەرەنتسيا ۋاقىتى كەيىنگە شەگەرىلۋىنە بايلانىستى ءبىر تىنىس الىپ العان بىزدەر قايتا جۇمىلا كىرىسىپ، ءفيلمدى اياقتاپ ۇلگەردىك. وكىنىشتىسى، وسىنشاما اسىقتىرىلعان فيلم كونفەرەنتسيادا كورسەتىلمەي، (بەلگىسىز سەبەپتەرمەن كەيىنگە قالدىرىلدى) ءبىزدىڭ كۇنى-ءتۇنى ۇيقىسىز-كۇلكىسىز ىستەگەن اۋىر ەڭبەگىمىز جەلگە ۇشتى، ماڭداي تەرىمىز زايا كەتتى. قانشاما جۇيكە جۇقارىپ، قانشا شاش اعاردى دەسەڭىزشى. كينوگەرلەردىڭ اۋىر بەينەتىن تۇسىنەتىن كىم بار بۇل جالعاندا، جۇرتتىڭ ءبəرى ءجون-جوسىقسىز سىن ايتۋعا عانا قۇشتار...
ەندى، مىنە، سول ءفيلمدى "قازاقفيلم" كينوستۋدياسى الماتى كورەرمەندەرى الدىندا (قاراعاندىلىقتاردىڭ ۋادەسى ۇزاپ كەتكەن سوڭ) كورسەتۋگە شەشىم قابىلداپتى. قۋانىپ تا، قوبالجىپ وتىرمىن. سىزدەر دە كەلىڭىزدەر اعايىن، كورىڭىزدەر، باعاسىن بەرىڭىزدەر. دەرەكتى كينو ونەرى تۋرالى پىكىرىمىزدى، ويىمىزدى ورتاعا سالايىق.
فيلمگە تۇسكەن بارلىق كينو جəنە تەاتر اكتەرلەرىن، وسى جوبادا ەڭبەك ەتىپ، تەر توككەن ءتۇسىرىلىم توبىنىڭ بارلىعىن ۇلتتىق كىتاپحانادا (اباي داڭعىلى 14) وتەتىن كورسەتىلىمگە شاقىرامىن. كينو ماماندارى، دەرەكتى كينونىڭ سىنشىلارى، جۋرناليستەر قاۋىمى - سىزدەردى دە دەرەكتى كينو كورەرمەنى رەتىندە كينوزالدان كورگىم كەلەدى. ەسىك بارلىقتارىڭىزعا اشىق!
ەرلان تولەۋتاي،
ونەرتانۋشى، ءانشى-كومپوزيتور،
ستسەناريست، جازۋشى.
