وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن گەرمانيادا قالىپ كەتكەن جازۋشى ماۋلەكەش قايبالديننىڭ فوتوسۋرەتى جايلى حابارلاپ ەدىك (ماۋلەكەش قايبالديننىڭ فوتوسۋرەتتەرى // https://adyrna.kz/post/73841).
سول ماتەريالعا ارقاۋ بولعان ميۋنحەندە تۇراتىن قانداسىمىز ءاليحان جانالتاي جىبەرگەن فوتوسۋرەتتەردىڭ تاعى بىرەۋىندە نەمىس جەرىندەگى قازاق ەميگرانتتارى قارەس قاناتباي، داۋلەتكەرەي تاعىبەرلى جانە ابدوللا ءدۇسىپۇلى بەينەلەنگەن ەكەن.
«ءاليحان اعامىز جولداعان بۇل فوتو ۇلكەن ءبىر فوتوسۇگىرەتتەن ءبىر كورىنىس، فراگمەنت، – دەيدى وسى ورايدا بەلگىلى جازۋشى، ەسسەيست، الاشتانۋشى ماقسات ءتاج-مۇرات. – فوتونىڭ تولىق نۇسقاسى بار، ونى ماعان 2017 جىلى كۇزدە ميۋنحەنگە ادەيىلەپ تۇرىپ بارىپ، نەمەرە اتاسى قارەس قاناتبايدىڭ باسىنا توپىراق سالىپ قايتقان ورالدىق سەرىك قاناتباەۆ جىبەرگەن بولاتىن. ول جانالتايدىڭ قولىنداعى فوتونىڭ ۇستىنەن باسىپ الىپتى. ءاليحان اعامىزعا وسى جونىندە حابارلاسقانىمدا، ول فوتودا 1969 جىلدىڭ 23 مامىرىندا ميۋنحەندەگى Waldfriedhef اتىنداعى قابىرستاندا ماۋلەكەش قايبالديندى جەرلەۋ ءساتى بەينەلەنگەنىن ايتتى.
وسى سۋرەتتەگى داۋلەت تاعىبەرلى جايىندا از-ماز حابارىمىز بار-دى. سوعىستا تۇتقىنعا ءتۇسىپ، نەمىس جاعىندا قىزمەت ەتكەن. «ازاتتىق» راديوسىنىڭ «تۇركىستان» رەداكتسياسى بولشەكتەنگەندە ءبولىنىپ شىققان قازاق ءبولىمىن باسقارعان. ەۋروپا قازاقتارى فەدەراتسياسىنىڭ جەتەكشىسى ك.كەسيدجيدىڭ جازۋىنشا، تۇركيادان ءبىراز قازاق جىگىتى شاقىرىلعان، سونىڭ ءبىرى – حاسەن ورالتاي. داۋلەتكەرەي اسا ۇلتجاندى كىسى ەكەن. كەيىن اقش-قا كەتىپ، 1967 جىلى سوندا قايتىس بولادى، سۇيەگىن ميۋنحەنگە، جوعارىداعى قابىرستانعا اكەپ قويادى.
ۇمىتپاسام، 2020 جىلعى كۇز ايلارىنىڭ بىرىندە ماعان ورالدان اقىن عايسا-عالي سەيتاق حابارلاسىپ، سونىڭ الدىندا گەرمانياعا بارىپ كەلگەن مارقۇم ەسەنعالي راۋشانوۆ داۋلەتكەرەي تاعىبەرلين جايىندا دەرەك-ماعلۇمات ىزدەپ جاتقانىن ايتتى. ەسەكەڭنىڭ انىقتاۋىنشا، داۋلەت اعامىز باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شىڭعىرلاۋ اۋدانىنىڭ تۋماسى ەكەن، سوعىستىڭ الدىڭعى جىلدارى جامبىل جاعىندا قىزمەت ەتىپتى».
ماقسات ءتاج-مۇراتتىڭ وسى اڭگىمەسىنەن كەيىن ىلە-شالا داۋلەت اعامىزدىڭ سوعىستاعى ءجۇرىپ وتكەن جولىن بىلگىمىز كەلدى. ارحيۆ دەرەكتەرىندە داۋلەتكەرەي تاعىبەرليننىڭ 1916 جىلى (ەندى ءبىر دەرەكتە 1919 جىلى) باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شىڭعىرلاۋ اۋدانىندا تۋعانى، 1941 جىلدىڭ 31 قازانىندا رەسەيدىڭ ورلوۆ وبلىسى (ەندى ءبىر دەرەكتە چكالوۆ وبلىسى) ەلەتس اۋدانىنان اسكەري قىزمەتكە الىنعانى، العاشقىدا اعا لەيتەنانت، كەيىن كاپيتان شەنىن يەلەنگەنى، مايداندا 41-گۆارديالىق اتقىشتار پولكىنىڭ 14-گۆارديالىق اتقىشتار ديۆيزياسى قۇرامىندا شايقاسقانى كورسەتىلىپتى. ەڭ قىزىعى، داۋلەتكەرەيدىڭ 1943 جىلدىڭ 27 جەلتوقسانىندا جاۋ قولىنان «قازا تاۋىپ»، ۋكراينانىڭ كيروۆوگرادسك وبلىسى زنامەنسكي اۋدانى ترەپوۆكا سەلوسىندا «جەرلەنگەنى» جازىلىپتى. تۇتقىنعا تۇسكەننەن كەيىن تاعىبەرليننىڭ كەيىنگى ءومىربايانىن وسىلاي جوبالاپ جازا سالعانعا ۇقسايدى. «ازاتتىق» راديوسىنىڭ قازاق ءبولىمىن قۇرعان، قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن، 1987 جىلى اقش-تا دۇنيە سالىپ، سۇيەگى ميۋنحەندە جەرلەنگەن اردا ازامات داۋلەتكەرەي تاڭبايۇلى تۋرالى الداعى ۋاقىتتا قايتا قايىرىلامىز.
سەرىكبول حاسان
