شەشەم مەنى ارقالاپ الىپ كەتىپ، قارىنداسىمدى قاسقىرلار جەدى — مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى

6618
Adyrna.kz Telegram

بالا كۇنىندە اشارشىلىقتىڭ ازابىن ءوز كوزىمەن كورگەن، عالىم، ابايتانۋشى — مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى كەزەكتى سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە قاسىرەتكە تولى ەستەلىكتەرىنەن سىر شەرتتى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.

"مەن اشارشىلىقتى ءوز كوزىممەن كوردىم. 3-4 جاسار كەزىم. شەشەم مەنى كوتەرىپ بارا جاتتى. اي̆نالامدا ءولىپ جاتقان ادامدار. بازاردان ءبىر نارسەلەر الىپ، قاي̆تىپ كەلە جاتتىق. كوزىم قارنى جارىلىپ جاتقان ادامعا ءتۇسىپ ەدى، شەشەم كوزىمدى كولەگەي̆لەپ جابا بەردى. سوندا ادامنىڭ ءىشى كەۋىپ، جارىلىپ كەتەدى ەكەن. مۇنىڭ ءبارى سانالى تۇردە قولدان جاسالعان گەنوتسيد ەكەنىن كەي̆ىن ءبىلدىم»، - دەي̆دى عالىم. ول 1932-1933 جىلدارداعى اشارشىلىق تۋرالى اي̆تتى. «شەشەم، قارىنداسىم ۇشەۋمىز جولعا شىقتىق. كەش بولىپ قالعان كەزدە ءبىزدى ءۇش قاسقىر قورشاپ الدى. مەن قورىققانىمنان انامنىڭ ەتەگىنىڭ ىشىنە كىرىپ كەتتىم. قاسقىرلاردىڭ كوزدەرى جارقىراپ تۇردى. ءبىر كەزدە تاياعىنا سۇي̆ەنگەن شەشەم مەنى ارقالاپ، قاشا جونەلدى. قاسقىرلار جىم بولىپ قالدى. ودان كەي̆ىن قارىنداسىمنىڭ شىڭعىرعان داۋىسىن ەستىدىم. قاسقىرلار تالاسىپ، ونى جەپ جاتتى. ءبىز ساي̆عا ءتۇسىپ كەتىپ، امان قالدىق. وسىنداي̆ جاعداي̆ قازاق دالاسىنىڭ ءار جەرىندە بولىپ جاتتى... سول كەزدە «ستالين مۇنى بىلسە – قوي̆دىرار ەدى» دەگەن سوزدەر اي̆تىلۋشى ەدى. نەگىزىندە كەرىسىنشە ەكەن عوي̆... ونىڭ ماقساتى ۇلى دالانى يەسىز قالدىرۋ ەدى. ءوزىمىزدى ءوزىمىز قولعا الماساق، باسقا ەشكىم جاناشىر بولماي̆دى. جاستار تاريحتى جاقسى ءبىلىپ، شىندىقتى اشۋى كەرەك. ءبىز سول اشارشىلىق كەزىنەن باستاپ ۇلتتىق سانادان اي̆ىرىلدىق. ينستيتۋت بىتىرگەننەن كەي̆ىن عانا مەنىڭ سانام اشىلا باستادى. «قازاق قالاي̆ ورىستاندىرىلدى؟» دەگەن كىتاپتى جازىپ، قازاقتىڭ وي̆ ساناسىنا اسەر ەتە العانداي̆ بولدىق", - دەي̆دى مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ.

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر