كاسپي تەڭىزىندە ەكولوگيالىق اپات بولۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى ەكولوگتار مەن قوعام بەلسەندىلەرى ايتتى، - دەپ حابارلايدى tengrinews.kz «استانا» تەلەارناسىنا سىلتەمە جاساپ.
جەرگىلىكتى تۇرعىندار تەڭىز بىرتىندەپ تاياز بولىپ بارا جاتقانىنا الاڭداۋلى. وعان NCOC كومپانياسىنىڭ ءتۇپتى تەرەڭدەتۋ جۇمىستارى سەبەپ بولعان. كونسورتسيۋم قايراڭدا (قۇرلىقتىڭ تەڭىزگە تۇيىسەتىن تۇسىندا-ەسك.) ەكى ءىرى كانال قازۋدى جوسپارلاپ وتىر، سەبەبى تەڭىزدىڭ تاياز بولۋىنا بايلانىستى اۋىر كەمەلەر مۇناي نىساندارىنا بارا المايدى.
ال بەلسەندىلەر بۇل ەكوجۇيەگە كەرى اسەر ەتەتىنىنە سەنىمدى. بالىقتار ازايىپ، كليمات وزگەرىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلەدى.
ماماندار ءتۇپتى تەرەڭدەتۋ جۇمىستارى كاسپيدىڭ سولتۇستىك-شىعىسىنىڭ ەكوجۇيەسىن تولىعىمەن جويىپ جىبەرەتىنىنە سەنىمدى. ەكولوگ گالينا چەرنوۆانىڭ سوزىنشە، بەكىرە تۇقىمداس بالىقتاردىڭ 90 پايىزى سۋ قويماسىنىڭ وسى بولىگىندە.
«ولار زيان كەلەتىنىمەن كەلىسىپ وتىر. بەكىرە تۇقىمداس بالىقتاردىڭ انالىعى جويىلىپ، ءبىز كەم دەگەندە 54 توننا قارا ۋىلدىرىقتى جوعالتامىز. جوبا بارىپ تۇرعان ابسۋرد. ولار ءبىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ كەڭىستىگىمىزدى بۇزادى جانە ەلىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە كەرى اسەر ەتەدى. ءبىز بۇل جوبانى زيان جانە قاۋىپتى دەپ تانۋدى تالاپ ەتەمىز!»، - دەيدى قازاقستاننىڭ ۇەۇ ەكوفورۋمى ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ مۇشەسى.
قازاقستاندىقتار ءتۇپتى تەرەڭدەتۋ جۇمىستارىن توقتاتۋ تۋرالى پەتيتسيا شىعاردى. پەتيتسياعا قول قويعان 15 مىڭعا جۋىق ادام سۋ قويماسىنىڭ سولتۇستىك-شىعىس بولىگىنە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماق رەتىندە تانۋدى جانە ءتۇبىن قۇرعاتۋعا جانە تەرەڭدەتۋگە موراتوري ەنگىزۋدى سۇرايدى.
«ءبىر ارنانىڭ ەنى 80 مەتردەن 115 مەترگە دەيىن جەتەدى. 18,5 ميلليون تەكشە مەتر توپىراق الىنادى. جەر كوتەرىلەتىن ايماق - 29 ميلليون شارشى مەتر. تەرەڭدەتىلگەن جاعدايدا بالىقتار جويىلادى»، - دەلىنگەن پەتيتسيا ماتىنىندە.
الايدا ەكولوگيا مينيسترلىگى ۇزاق ۇنسىزدىكتەن كەيىن بۇل جوبا قوعامدىق تىڭداۋلاردا تالقىلانعانىن مالىمدەدى. وڭ قورىتىندى، ەسكەرتۋلەرمەن بىرگە، ۆەدومستۆودان تىس كەشەندى ساراپتاما جاسالعان. جالپى كونسورتسيۋم بارلىق كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋگە دايىن.
«ارنا قۇرىلىسى بارىسىندا بالىق رەسۋرستارىنا كەلتىرىلەتىن زيانعا كەلەتىن بولساق، جوسپارلانعان جۇمىستاردى جۇرگىزۋ كەزىندە جوبامەن (NCOC) تەڭىز ەكوجۇيەسىن ساقتاۋ جانە قورشاعان ورتاعا اسەرىن تومەندەتۋ ءۇشىن تابيعاتتى قورعاۋ شارالارىنىڭ كەشەنى قاراستىرىلعانى قۇجاتتالعان»، - دەپ مالىمدەدى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ ەكولوگيالىق رەتتەۋ جانە باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى زۋلفۋحار جولداسوۆ.
بىراق تابيعات قورعاۋشىلارى كاسپي تەڭىزى ماسەلەسىنە سىرتتان ساراپشىلار تارتۋ قاجەتىن ايتادى.
«مەنىڭشە، بۇل جوبانىڭ تيىمدىلىگى نەگىزدەلەتىن عىلىمي كونسيليۋم قۇرۋ قاجەت. ول ەكولوگياعا قانشالىقتى وزگەرىستەر ەنگىزە الادى»، - دەدى Kاz ECO PATROL قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى تيمۋر ەلەۋسىزوۆ.
ال قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەر ەكولوگيادان تەڭىزدىڭ تايازدانۋى تابيعي قۇبىلىس ەكەنىن ايتادى. 20 عاسىردا ونىڭ دەڭگەيى وزگەرىپتى-مىس.
الايدا جەرگىلىكتى تۇرعىندار مۇنداي مالىمدەمەگە سەنبەيتىندەرىن ايتادى.
«بىزگە بۇرىن ەشتەڭە بولمايدى دەپ ايتاتىن. سودان كەيىن يتبالىقتار ءولدى، بەكىرە جوعالىپ كەتتى، تەڭىز تارتىلدى. جاس كەزىمدە دامبا اۋىلىندا بالىق اۋلايتىنمىن. 2006 جىلدان باستاپ سۋ جاعادان 20 شاقىرىمعا تارتىلىپ كەتكەن. ەگەر ارنا قازىلسا، بالىق ۋىلدىرىق شاشۋعا ورالعا تۇسپەي مە دەپ قورقامىن. سوندىقتان ءبىز وعان قارسىمىز. ءبىزدىڭ اۋداندا قىزىل بالىق 20 جىلدان كەيىن مۇلدەم جوعالىپ كەتتى. ەگەر بۇل ارنا سالىنسا، ءتىرى ەشتەڭە قالمايدى»، - دەيدى تۇرعىندار.
نەمىس عالىمدارىنىڭ پىكىرىنشە، 2100 جىلعا قاراي كاسپي تەڭىزىندەگى سۋ دەڭگەيى 18 مەترگە تومەندەيدى. ال ونىڭ اۋماعى ۇشتەن بىرگە قىسقارادى. ەگەر بۇل بولجامدار ورىندالسا، كاسپي ارال تەڭىزىنىڭ تاعدىرىن قايتالاۋى مۇمكىن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
