Kaspıı teńizinde ekologııalyq apat bolýy múmkin. Bul týraly ekologtar men qoǵam belsendileri aıtty, - dep habarlaıdy tengrinews.kz «Astana» telearnasyna silteme jasap.
Jergilikti turǵyndar teńiz birtindep taıaz bolyp bara jatqanyna alańdaýly. Oǵan NCOC kompanııasynyń túpti tereńdetý jumystary sebep bolǵan. Konsorıým qaırańda (qurlyqtyń teńizge túıisetin tusynda-esk.) eki iri kanal qazýdy josparlap otyr, sebebi teńizdiń taıaz bolýyna baılanysty aýyr kemeler munaı nysandaryna bara almaıdy.
Al belsendiler bul ekojúıege keri áser etetinine senimdi. Balyqtar azaıyp, klımat ózgerip, jergilikti turǵyndardyń densaýlyǵyna zııan keledi.
Mamandar túpti tereńdetý jumystary Kaspııdiń soltústik-shyǵysynyń ekojúıesin tolyǵymen joıyp jiberetinine senimdi. Ekolog Galına Chernovanyń sózinshe, bekire tuqymdas balyqtardyń 90 paıyzy sý qoımasynyń osy bóliginde.
«Olar zııan keletinimen kelisip otyr. Bekire tuqymdas balyqtardyń analyǵy joıylyp, biz kem degende 54 tonna qara ýyldyryqty joǵaltamyz. Joba baryp turǵan absýrd. Olar bizdiń ómir súrý keńistigimizdi buzady jáne elimizdiń azyq-túlik qaýipsizdigine keri áser etedi. Biz bul jobany zııan jáne qaýipti dep tanýdy talap etemiz!», - deıdi Qazaqstannyń ÚEU ekoforýmy úılestirý keńesiniń múshesi.
Qazaqstandyqtar túpti tereńdetý jumystaryn toqtatý týraly petıııa shyǵardy. Petıııaǵa qol qoıǵan 15 myńǵa jýyq adam sý qoımasynyń soltústik-shyǵys bóligine erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaq retinde tanýdy jáne túbin qurǵatýǵa jáne tereńdetýge moratorıı engizýdi suraıdy.
«Bir arnanyń eni 80 metrden 115 metrge deıin jetedi. 18,5 mıllıon tekshe metr topyraq alynady. Jer kóteriletin aımaq - 29 mıllıon sharshy metr. Tereńdetilgen jaǵdaıda balyqtar joıylady», - delingen petıııa mátininde.
Alaıda Ekologııa mınıstrligi uzaq únsizdikten keıin bul joba qoǵamdyq tyńdaýlarda talqylanǵanyn málimdedi. Oń qorytyndy, eskertýlermen birge, vedomstvodan tys keshendi saraptama jasalǵan. Jalpy konsorıým barlyq keltirilgen zalaldy óteýge daıyn.
«Arna qurylysy barysynda balyq resýrstaryna keltiriletin zııanǵa keletin bolsaq, josparlanǵan jumystardy júrgizý kezinde jobamen (NCOC) teńiz ekojúıesin saqtaý jáne qorshaǵan ortaǵa áserin tómendetý úshin tabıǵatty qorǵaý sharalarynyń kesheni qarastyrylǵany qujattalǵan», - dep málimdedi ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń ekologııalyq retteý jáne baqylaý komıtetiniń tóraǵasy Zýlfýhar Joldasov.
Biraq tabıǵat qorǵaýshylary Kaspıı teńizi máselesine syrttan sarapshylar tartý qajetin aıtady.
«Menińshe, bul jobanyń tıimdiligi negizdeletin ǵylymı konsılıým qurý qajet. Ol ekologııaǵa qanshalyqty ózgerister engize alady», - dedi Kaz ECO PATROL qoǵamdyq qozǵalysynyń jetekshisi Tımýr Eleýsizov.
Al qazaqstandyq sheneýnikter ekologııadan teńizdiń taıazdanýy tabıǵı qubylys ekenin aıtady. 20 ǵasyrda onyń deńgeıi ózgeripti-mys.
Alaıda jergilikti turǵyndar mundaı málimdemege senbeıtinderin aıtady.
«Bizge buryn eshteńe bolmaıdy dep aıtatyn. Sodan keıin ıtbalyqtar óldi, bekire joǵalyp ketti, teńiz tartyldy. Jas kezimde Damba aýylynda balyq aýlaıtynmyn. 2006 jyldan bastap sý jaǵadan 20 shaqyrymǵa tartylyp ketken. Eger arna qazylsa, balyq ýyldyryq shashýǵa Oralǵa túspeı me dep qorqamyn. Sondyqtan biz oǵan qarsymyz. Bizdiń aýdanda qyzyl balyq 20 jyldan keıin múldem joǵalyp ketti. Eger bul arna salynsa, tiri eshteńe qalmaıdy», - deıdi turǵyndar.
Nemis ǵalymdarynyń pikirinshe, 2100 jylǵa qaraı Kaspıı teńizindegi sý deńgeıi 18 metrge tómendeıdi. Al onyń aýmaǵy úshten birge qysqarady. Eger bul boljamdar oryndalsa, Kaspıı Aral teńiziniń taǵdyryn qaıtalaýy múmkin.
"Adyrna" ulttyq portaly
