جۇزىك

3362
Adyrna.kz Telegram
(الاقانداي ەسسە)
قازاق پوەزياسىندا جۇزىكتى جىرلاعان اقىندار جەتىپ ارتىلادى. ءتىپتى ەرتەگىلەردە دە ايماڭداي ارۋلاردىڭ جاقۇت جۇزىگى مىڭ-سان وقيعالارعا سەبەپ بولادى. ءتۇرلى قولدان ءوتىپ، وت پەن سۋعا تۇسەدى. ونى ىزدەپ تابۋ ءۇشىن نەبىر جۇرەك جۇتقان جىگىتتەر جورىققا اتتانادى. تاۋىپ كەلسە، التىن ساقينا دا، ايداي ارۋ دا سونىكى. قورلاننىڭ ەستايعا تارتۋ ەتكەن جۇزىگى تۋرالى اڭىز بالا كەزىمىزدە ءبىزدى دە ەلىكتىرگەن ەدى.
جۋرفاكقا ءجۇز ولەڭ جاتتاپ كەلمەسەڭ قادىرىڭ بولمايتىن زاماندا بۇكىل ستۋدەنت مۇحتار شاحانوۆتىڭ «عاشىقتىق عالاماتىنىڭ» مىنا ءبىر ءۇزىندىسىن جارىسا ايتاتىن:
اتتەڭ، تاعدىر قوسا المادىم،
سورىم با؟
زامان – جىلان،
جاتىپ الدى-اۋ جولىمدا.
بىراق مەنىڭ باقىتىم دا، بارىم دا –
قورلان بەرگەن التىن جۇزىك جارقىراپ،
ەلۋ ءبىر جىل ساۋلە شاشتى قولىمدا.
بەسىنشى جاتاقحانادا ءبىز تاعى ءبىر جۇزىككە تاپ بولدىق. كازگۋ-ءدىڭ سوڭعى سەرىسى باۋىرجان ۇسەنوۆ ەكى كەشتىڭ اراسىندا ءوز بولمەسىندە وتىرىپ، الدەبىر ءبىر اسپيرانتتىڭ «جۇزىك» دەگەن ءانىن اۋەلەتسىن. تۇندە ءبىر جەرگە قوناققا كەتكەن، سول جاقتان ۇيرەنىپ قايتسا كەرەك. تەگىندە، كۋرستاسىمىزدىڭ ءاربىر ءانى ماڭايىنداعىلاردى ءجىپسىز بايلايتىن. بىراق مىنا اۋەننىڭ اسەرى ءتىپتى عالامات ەدى. سازى بولەك، بويدى شىمىرلاتىپ، جۇرەكتى سىزداتاتىن ەرەكشە دۇنيە ەكەن. سول كۇنى بۇكىل قالاشىق باۋىرجاننىڭ بالكونىنا كوز تىكتى. سودان ءبىزدىڭ ءداۋىردىڭ «جۇزىگى» بەرتىنگە دەيىن شىرقالدى. اقىن دوسىمىزدىڭ بۇل ءاندى ءوز اندەرىنەن دە ارتىعىراق قادىرلەيتىنىن تالاي رەت جازدىق.
ال الگى ءاننىڭ ءسوزى ءتىپتى كەرەمەت! ولەڭنىڭ اۆتورى سول تۇستا ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىتىرىپ كەلىپ، جىرلارىمەن جاسىن ويناتىپ تۇرعان جاس اقىن بولات ۇسەنباەۆ بولاتىن. بۇل ولەڭ ءبىر كەزدە شەت تىلدەرى ينستيتۋتىندا وقىعان سىر سۇلۋىنا ارنالىپتى. اعامىز بويىنا بىتكەن ۇياڭدىقتان اسا الماي، الگى قىزدى قيالىمەن ايالاپتى دا ءجۇرىپتى. سونى سەزگەن ارمان-ارۋ ارقانىڭ ءبىر سەرىسىنىڭ سىيلاعان جۇزىگىن جىلتىڭداتىپ اقىنعا قايتا-قايتا كورسەتە بەرسە كەرەك. سوعان كۇيىنگەن ءبىزدىڭ بۇيىرماعان جەزدەمىز جانى كۇيزەلىپ، جۇرەگىنەن سىر ساۋلاتقان. كەيىننەن مىڭداعان ستۋدەنتتىڭ زەردەسىندە جاتتالعان «جۇزىكتىڭ» ءماتىنى مىناۋ ەدى:
كوزدەرىمنەن ماڭگى وشپەيتىن سىر اڭعار،
القام-سالقام دالا-كوڭلىم تىم اڭعال.
ارمانىما ىڭكار بولىپ، ىنتىعىپ،
ءسۇيىپ تۇرىپ، سۇيە المايتىن كۇنام بار.
جۇرەگىمدە بولماپتى عوي تۇك سەكەم،
جۇزىك تە ءبىر ماحابباتقا نۇكتە ەكەن.
ۇياڭدىعىن جۇزىك سىيلاپ جەڭدىرگەن
مەنەن گورى باقتالاسىم مىقتى ەكەن.
الدىمدا ءالى شۇعىلالى بار تاڭىم،
ءبىر سۇلۋعا مەن دە جۇزىك تارتامىن.
ابايلاماي، ءبىر جىگىتتىڭ ارمانىن
تارتىپ الىپ كەتەم بە دەپ قورقامىن!
سول كەزەڭدە بوي-سويى كەلىسكەن، بۇيرا شاشى دۋدىراپ، ماسكەۋدەگى ارباتتىڭ اسەرىنەن ءالى دە ايىعا الماي جۇرگەن بولات اعامنىڭ «جۇزىگى» ءاربىر جاستى اق ماحابباتقا دەگەن ادالدىققا ۇندەيتىن-ءدى. بۇل ءبىر تازالىقتىڭ سيمۆولىنداي جاقۇت جىر ەدى. قىز-قىرقىنعا قىرعيداي تيەتىن ناعىز سەرىلەردىڭ ءوزى «جۇزىكتى» تىڭداعاندا ساناسىنا ساڭىلاۋ كىرىپ، ءسال-ءپال ويلانىپ قالاتىن. باۋىرجان وسى ءəندى بەرىلە شىرقاعان كەزدە جان بالاسىن جەنپي-گە جولاتپايتىن كيروۆ زاۋىتىنىڭ جۇدىرىعى بەس باتپان جىگىتتەرىنە دەيىن بۇرىن-سوڭدى بايقالماعان ءبىر موماقان كەيىپكە تۇسەتىن...
ەندى تاعى دا ۇسەنوۆتەن ۇسەنباەۆقا كوشەيىك. كەيىننەن بولات اعامەن «جاس الاشتا» بىرگە قىزمەت ىستەدىك. مىنەزى كوركەم، جۇرتقا جايلى. ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلەتىن ارتىق ءسوز ايتپايدى. جۇمىستان بوس ۋاقىتتا قانداي كەيىپكە ەنەتىنىن بىلمەيمىز، ال جەتىنشى قاباتتا جۇرگەندە ارقالى اقىننان گورى پاراساتتى پەداگوگكە كوبىرەك ۇقسايتىن. تىم نازىك بولىپ تۋعانىنا بايلانىستى وزدەرى «قوپارجان» دەپ اتايتىن ءبىر پەرزەنتى بار ەدى. سول ۇلى بۇگىندە ونەرگە تالاسى بار تانىمال ازامات بولدى. ءوز سالاسىندا قوپارىپ جۇمىس ىستەپ ءجۇر. ءبىر كەزدەگى «جاس الاشتىڭ» بالا قوپارى اتانعان دۋلات ۇسەنباەۆ – الماتىداعى اشارشىلىق جانە قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنا ارنالعان «انا» مونۋمەنتى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى، «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى. «مەن اۆتوردىڭ اۆتورمىن» دەپ اكە ديۋما ايتقانداي، بولات اعامىز ومىرگە جالپاق جۇرتقا بەلگىلى «جۇزىكتى» عانا ەمەس، دارىندى سۋرەتشىنى دە اكەلىپتى...
وسى كۇنى ويلايمىز عوي... كىم ەكەن سول ءاننىڭ اۆتورى؟ قايدا ەكەن سول ءبىر اسپيرانت؟ «جۇزىكتى» جۇزىكتىڭ كوزىنەن وتكەندەي ەتىپ ارلەپ-اسپەتتەگەن، بىراق تاسادا قالعان تالانتتى ءبىز نەگە ىزدەمەدىك؟ ەپتەپ سۇراۋ سالعاندا انىقتاعانىمىز، بۇل ءاننىڭ اۆتورى كازگۋ-دە اقىنمەن قاتارلاس وقىعان اسقار وماروۆ دەگەن جىگىت ەكەن. ودان كەيىنگى تىرلىگى جونىندە كوپ مالىمەت جوق. ال بولات ۇسەنباەۆتىڭ جىر جاۋھارىنا اينالعان «جۇزىگى» ۋاقىت وتكەن سايىن سايىن جاڭارا، جاڭا قىرىنان اشىلا ءتۇستى. ول ءبىر كىتابىن "جۇزىك" دەپ اتادى. جالپى، بۇل ولەڭدى ۇسەنباەۆ شىعارماشىلىعىنىڭ تولقۇجاتى دەسە دە بولار...
* * *
بۇگىن – قازاقتىڭ بەلگىلى اقىنى بولات ۇسەنباەۆتىڭ تۋعان كۇنى. ءجۇزىڭىز دە، جۇزىگىڭىز دە جارقىراي بەرسىن، اعا!
باۋىرجان ومارۇلى
پىكىرلەر