كۇللى تۇركىلەردىڭ باستى سيمۆولى بولىپ تابىلاتىن كوكبورى بەلگىسىنە قاتىستى داۋدىڭ بىتەر تۇسى بايقالمايدى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە كوكبورىنىڭ بەلگىسىن كورسەتىپ سۋرەتكە تۇسكەن جاستارعا قاتىستى ءتۇرلى اقپارات تاراۋدا. نوۆايا ەپوحا سايتى دا وسى ماسەلەگە قاتىستى جان-جاقتى دەرەكتەردەن جيناقتالعان ماقالا جاريالادى دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى. ماقالانى مازمۇنىن قازاقشالاپ، نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.
سوڭعى ۋاقىتتا نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ناقتى ءبىر ورتالىقتار قازنەتتەگى جۇرتشىلىقتىڭ قازاق تىلىنە جانە تۇركىلەردىڭ بىرلىگىنە قاتىستى جازعان دۇنيەلەرىنە مونيتورينگ جاساۋعا بەل شەشە كىرىسكەن سىڭايلى. ءتىپتى، كەيبىر اقپارات كوزدەرىنەن ناقتى ءبىر ادامداردىڭ اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا قۇقىققورعاۋشىلاردىڭ «قۇرىعىنا» ىلىنگەنى، ەگەر ىلىنبەسە قۋدالاۋعا ءتۇسىپ جاتقانىن ايتادى.
تاياۋدا ءبىر توپ جاس جىگىتتەردىڭ تابيعات اياسىندا تۇسكەن سۋرەتىنە قاتىستى داۋ شىقتى. زاڭعا قايشى كەلەتىن ارەكەتتەرگە بارماسا دا، بۇل جاس جىگىتتەردىڭ سۋرەتكە ساۋساقتارىمەن كوكبورىنىڭ بەلگىسىن كورسەتىپ ءتۇسۋى كەيبىر لاۋازىمدى تۇلعالارعا ۇناماعان سياقتى. كۇللى تۇركى جۇرتشىلىعى ماقتانىشپەن كورسەتەتىن كوكبورىنىڭ بەلگىسىن ساۋساقتارى ارقىلى كورسەتۋدى مەملەكەتكە تونگەن ۇلكەن قاۋىپ ساناعانى ما، الگى الاڭسىز دەمالعان جاس جىگىتتەر كوپ وتپەي قۇقىق قورعاۋ ورگانى تاراپىنان جاۋاپقا تارتىلعان. ارينە، بۇلاي جاۋاپقا تارتىلۋ ارەكەتى كوپشىلىكتىڭ ەڭ الدىمەن كۇلكىسىن كەلتىرسە، سوڭىنان ىزاسىن دا تۋدىرعانى انىق. ءتىپتى، قازاق بلوگەرلەرى سوڭعى ۋاقىتتا قر ءىىم ارنايى تاپسىرىسپەن ساراپتاما جۇرگىزىپ جاتقانىن، ءتۇرلى جازبالارعا مينيسترلىك تاراپىنان مونيتورينگ جاسالىپ جاتقانىن دا ايتادى. ال وسىنداي ساراپتامانىڭ قورىتىندى ناتيجەسى قالىڭ ءبىر كىتاپقا تەڭ ماتەريال بولىپتى.
ساراپشىلاردىڭ قورىتىندىسىنىڭ ەڭ نەگىزگى تۇسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ كورسەك: «قر ءىىم تاپسىرىسى بويىنشا مارعۇلان بورانباەۆقا قاتىستى ساراپتاما جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسىنان تۇسىنگەنىمىز: «جالپىعا قولجەتىمدى دەرەكتەرگە سايكەس، «كوكبورى» بەلگىسى – بۇل ورتاڭعى جانە اتى جوق ساۋساق پەن باس بارماقتى قوسۋ مەن سۇق ساۋساق پەن شىناشاقتى جوعارى قاراتا ۇستاۋ ۆيزۋالدى تۇرعىدان قاسقىردىڭ باسىنىڭ بەلگىسىن كورسەتەدى. قازاقشاسى «كوكبورى»، ال تۇرىك تىلىندە Bozkurtular («سۇر قاسقىرلار») اتاۋىنىڭ رەسمي اتى Ulkuciiltik — يدەاليستەر. بۇل پانتيۋركيزم مەن نەوفاشيزم يدەولوگياسىن جاقتايتىن تۇركيا جاستارىنىڭ ۇلتتىق قوزعالىسى. بۇل ۇيىمنىڭ وكىلدەرى بىرقاتارىنا ادام ولتىرگەن، تەرروريستىك ارەكەتتەرگە بارعان، سونىمەن قاتار ريم پاپاسى يوننا پاۆلدى ولتىرمەك بولعان دەگەن ايىپتار تاعىلعان ەكەن. مىنە، وسىدان كەيىن بۇل ۇيىمنىڭ وكىلدەرى ۇستاناتىن بەلگىلەر دە، ولاردىڭ يدەولوگياسى دا قاۋىپتى سانالادى.
سونىمەن قاتار «ۆاتنيك»، ياعني «ماقتاباستار» ءسوزىن قولدانۋ دا قاۋىپكە اينالىپتى. «ۆاتنيك» ءسوزى ەڭ العاش 2012 جىلى كسرو-نى جاقتاۋشىلار مەن رەسەي ساياساتىن قىزۋ قولدايتىندارعا ارناپ ۋكراين جاستارىنىڭ «قويعان اتى» بولاتىن. ەندى مىنە، كىم دە كىم كوكبورىنىڭ بەلگىسىن ساۋساقتارىمەن كورسەتسە جانە ءوز جازباسىندا «ماقتاباس» ءسوزىن قولدانسا، ۋلتراۇلتشىل، فاشيست، ەكسترەميست بولىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس.
جوعارىدا ءسوز ەتكەن جاس جىگىتتەر دە سۋرەتكە كوكبورىنىڭ سيمۆولىن ساۋساقتارىمەن كورسەتىپ تۇسكەنى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلعان.
سول جىگىتتەرگە قاتىستى اقپارات قازنەتتىڭ 80 پايىزىن ءدۇر سىلكىنتىپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اۆاتاركاسىن «كوكبورىگە» اۋىستىرعاندار سانىن ارتتىردى. «ءبىز تۇركىلەرمىز، كوكبورىنىڭ ۇرپاعىمىز!» دەگەن بەلگىنى بىلدىرەتىن سۋرەتتەر الەۋمەتتىك جەلى بەتىن تولتىرۋدا. وتكەن تاريحقا دەگەن بۇگىنگى جاستارىمىزدىڭ قۇرمەتى، بابادان قالعان بەلگىنى قاستەرلەۋى ناقتى كىمدەرگە جاقپاي قالعانى بەلگىسىز. الايدا بۇل انىقتالۋعا ءتيىس ماسەلە.
ساۋساقپەن تاريحي سيمۆول كورسەتكەنى ءۇشىن جاس جىگىتتەر جاۋاپقا تارتىلىپ جاتسا، «مەن تۇركىنىڭ ۇرپاعىمىن!» دەگەن ادامدى اباقتىعا قاماۋدان تايىنبايتىندار پايدا بولعانى ما سوندا؟ قوعامعا قاۋىپ تونەدى دەسە، قاپتاپ ءجۇر عوي كوز الدارىندا قاۋىپتىڭ نەشە «اتاسى». تۇركىلىك يدەولوگيادان قالتىراي قورقۋ تەك سولتۇستىكتەگى كورشىمىزگە ءتان ەكەنىن ەسكەرسەك، كوكبورى بەلگىسى ءۇشىن جاستاردى جاۋاپقا تارتۋشىلار دا رەسەيلىك ساياساتتى قولداۋشىلار بولعانى ما؟ بۇل قالاي؟
وزدەرىن تۇركىنىڭ ۇرپاعى سانايتىن كەز كەلگەن ەلدىڭ ازاماتىنىڭ الەۋمەتتىك پاراقشاسىن اشىپ قاراڭىزشى. مىندەتتى تۇردە كوكبورىنىڭ سيمۆولىن تاباسىز. وسىندايدا تۇركيا پرەزيدەنتى رەدجەپ ەردوعان ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. «تۇركىنىڭ ۇرپاعىمىن!» دەپ كۇللى الەمنىڭ الدىندا ساۋساعىن بۇرە ۇستاپ، كوكبورىنىڭ سيمۆولىن كورسەتەدى ۇنەمى. ال تۇركىنىڭ اتاجۇرتىنداعى باۋىرلارى سول سيمۆولدى كورسەتىپ، سۋرەتكە تۇسكەنى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلۋدا.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
