Küllı Türkılerdıŋ basty simvoly bolyp tabylatyn Kökbörı belgısıne qatysty daudyŋ bıter tūsy baiqalmaidy. Äleumettık jelılerde Kökbörınıŋ belgısın körsetıp suretke tüsken jastarǧa qatysty türlı aqparat tarauda. Novaia epoha saity da osy mäselege qatysty jan-jaqty derekterden jinaqtalǧan maqala jariialady dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly. Maqalany mazmūnyn qazaqşalap, nazarlaryŋyzǧa ūsynudy jön kördık.
Soŋǧy uaqytta nege ekenı belgısız, naqty bır ortalyqtar Qaznettegı jūrtşylyqtyŋ qazaq tılıne jäne Türkılerdıŋ bırlıgıne qatysty jazǧan dünielerıne monitoring jasauǧa bel şeşe kırısken syŋaily. Tıptı, keibır aqparat közderınen naqty bır adamdardyŋ atalǧan mäseleler boiynşa qūqyqqorǧauşylardyŋ «qūryǧyna» ılıngenı, eger ılınbese qudalauǧa tüsıp jatqanyn aitady.
Taiauda bır top jas jıgıtterdıŋ tabiǧat aiasynda tüsken suretıne qatysty dau şyqty. Zaŋǧa qaişy keletın äreketterge barmasa da, būl jas jıgıtterdıŋ suretke sausaqtarymen Kökbörınıŋ belgısın körsetıp tüsuı keibır lauazymdy tūlǧalarǧa ūnamaǧan siiaqty. Küllı Türkı jūrtşylyǧy maqtanyşpen körsetetın Kökbörınıŋ belgısın sausaqtary arqyly körsetudı memleketke töngen ülken qauıp sanaǧany ma, älgı alaŋsyz demalǧan jas jıgıtter köp ötpei qūqyq qorǧau organy tarapynan jauapqa tartylǧan. Ärine, būlai jauapqa tartylu äreketı köpşılıktıŋ eŋ aldymen külkısın keltırse, soŋynan yzasyn da tudyrǧany anyq. Tıptı, qazaq blogerlerı soŋǧy uaqytta QR IIM arnaiy tapsyryspen saraptama jürgızıp jatqanyn, türlı jazbalarǧa ministrlık tarapynan monitoring jasalyp jatqanyn da aitady. Al osyndai saraptamanyŋ qorytyndy nätijesı qalyŋ bır kıtapqa teŋ material bolypty.Sarapşylardyŋ qorytyndysynyŋ eŋ negızgı tūsyn nazarlaryŋyzǧa ūsynyp körsek: «QR IIM tapsyrysy boiynşa Marǧūlan Boranbaevqa qatysty saraptama jūmysynyŋ qorytyndysynan tüsıngenımız: «Jalpyǧa qoljetımdı derekterge säikes, «Kökbörı» belgısı – būl ortaŋǧy jäne aty joq sausaq pen bas barmaqty qosu men sūq sausaq pen şynaşaqty joǧary qarata ūstau vizualdy tūrǧydan qasqyrdyŋ basynyŋ belgısın körsetedı. Qazaqşasy «Kökbörı», al türık tılınde Bozkurtular («Sūr qasqyrlar») atauynyŋ resmi aty Ulkuciiltik — İdealister. Būl pantiurkizm men neofaşizm ideologiiasyn jaqtaityn Türkiia jastarynyŋ ūlttyq qozǧalysy. Būl ūiymnyŋ ökılderı bırqataryna adam öltırgen, terroristık äreketterge barǧan, sonymen qatar Rim Papasy İonna Pavldy öltırmek bolǧan degen aiyptar taǧylǧan eken. Mıne, osydan keiın būl ūiymnyŋ ökılderı ūstanatyn belgıler de, olardyŋ ideologiiasy da qauıptı sanalady. Sonymen qatar «vatnik», iaǧni «maqtabastar» sözın qoldanu da qauıpke ainalypty. «Vatnik» sözı eŋ alǧaş 2012 jyly KSRO-ny jaqtauşylar men Resei saiasatyn qyzu qoldaityndarǧa arnap ukrain jastarynyŋ «qoiǧan aty» bolatyn. Endı mıne, kım de kım Kökbörınıŋ belgısın sausaqtarymen körsetse jäne öz jazbasynda «maqtabas» sözın qoldansa, ultraūltşyl, faşist, ekstremist bolyp ketuı ǧajap emes. Joǧaryda söz etken jas jıgıtter de suretke Kökbörınıŋ simvolyn sausaqtarymen körsetıp tüskenı üşın qylmystyq jauapqa tartylǧan.
Sol jıgıtterge qatysty aqparat Qaznettıŋ 80 paiyzyn dür sılkıntıp, äleumettık jelılerde avatarkasyn «Kökbörıge» auystyrǧandar sanyn arttyrdy. «Bız Türkılermız, Kökbörınıŋ ūrpaǧymyz!» degen belgını bıldıretın suretter äleumettık jelı betın toltyruda. Ötken tarihqa degen bügıngı jastarymyzdyŋ qūrmetı, babadan qalǧan belgını qasterleuı naqty kımderge jaqpai qalǧany belgısız. Alaida būl anyqtaluǧa tiıs mäsele.Sausaqpen tarihi simvol körsetkenı üşın jas jıgıtter jauapqa tartylyp jatsa, «men Türkınıŋ ūrpaǧymyn!» degen adamdy abaqtyǧa qamaudan taiynbaityndar paida bolǧany ma sonda? Qoǧamǧa qauıp tönedı dese, qaptap jür ǧoi köz aldarynda qauıptıŋ neşe «atasy». Türkılık ideologiiadan qaltyrai qorqu tek soltüstıktegı körşımızge tän ekenın eskersek, Kökbörı belgısı üşın jastardy jauapqa tartuşylar da reseilık saiasatty qoldauşylar bolǧany ma? Būl qalai?
Özderın Türkınıŋ ūrpaǧy sanaityn kez kelgen eldıŋ azamatynyŋ äleumettık paraqşasyn aşyp qaraŋyzşy. Mındettı türde Kökbörınıŋ simvolyn tabasyz. Osyndaida Türkiia prezidentı Redjep Erdoǧan erıksız eske tüsedı. «Türkınıŋ ūrpaǧymyn!» dep küllı älemnıŋ aldynda sausaǧyn büre ūstap, Kökbörınıŋ simvolyn körsetedı ünemı. Al Türkınıŋ Atajūrtyndaǧy bauyrlary sol simvoldy körsetıp, suretke tüskenı üşın jauapqa tartyluda.
Meruert HUSAİNOVA,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.Ūqsas jaŋalyqtar
