ءبىزدى تانىستىرعان دا، دوس ەتىپ تابىستىرعان دا قاسيەتتى قازاق راديوسى ەدى. 2009-2011 جىلداردا كىلەڭ سايدىڭ تاسىنداي ىرىكتەلگەن قىز-جىگىتتەر «قايىرلى تاڭ، قازاق ەلى» تاڭعى باعدارلاماسىندا تالاسا حابار جاسادىق.
كۇندەستىك تە، ەشبىر پەندەلىك تە ارالاسپاعان تازا شىعارماشىلىق باسەكەلەستىك بولدى. جۇما كۇنگى تاڭعى تىكەلەي ەفيرگە شىعۋعا تالاسۋدىڭ ءوزى قىزىق ءارى تارتىستى ەدى. قاسيەتتى كۇندە قاسيەتتى راديودان جالپاق جۇرتقا جاقسى ءسوز ايتساق دەپ جارىسۋشى ەدىك.
اتالعان تاڭعى باعدارلامانىڭ جەتەكشىسى باقىت جاعىپارۇلى ءبارىمىزدى ورتاق ۇلتتىق مۇددەگە بەرەكە-بىرلىكتى ساقتاي وتىرا ساپالى قىزمەت ەتۋگە باعىتتادى. ءوزى باستاپ تىكەلەي ەفيرگە شىعىپ، باعدارلامالار مازمۇنىنىڭ بارىنشا باي، كوركەم ءارى پايدالى بولۋىنا ىقپال ەتتى. نەگە ەكەنىن قايدام، بۇكىل راديونىڭ قىزمەتكەرلەرى ءبىزدىڭ رەداكتسياعا كەلىپ، اڭگىمە ايتىپ، جاڭالىعىن ءبولىسىپ، ءوزى شاقىرعان قوناعىنىڭ جاقسى ويلارىن ءبىزدىڭ باعدارلاما ارقىلى ەلگە جەتكىزۋگە اسىعاتىن بولدى. وسى قۇرامدا جان-جۇرەگىمەن ۇلت ءۇشىن، جۇرت ءۇشىن بارىن سالا ايانباي ەڭبەك ەتكەن باعدات مۇحتارۇلىنىڭ كوپتەگەن يگىلىكتى ءىسى كوز الدىمىزدا ىسكە استى.
ءالى ەسىمدە، ءبىر كۇنى تاڭعى ەفيدە باعدات: «جەردى ساتقاندى كوردىك، بالا ساتقاندى كوردىك، ال ەندى مەشىت ساتىلادى دەگەندى ەستىپ-كورىپ پە ەدىڭىزدەر» دەپ سەلك ەتكىزگەنى بار. ءسويتتى دە: «سول مەشىتتى ساتام دەگەن پاقىرىڭىز قاسىمدا تۇر، ءمان-جايىن وزىنەن بىلەيىك» دەپ ميكروفوندى ۇسىنا قويدى. ارمەن قاراي ارقالىقتاعى جاعدايدى ەرىكسىز بىلۋگە ىنتىقتىق. ءدال وسى سەكىلدى تىڭدارمانىن عانا ەمەس، ۇكىمەتتەگىلەر مەن اكىمدىكتەگىلەردى ورىن العان ماسەلەگە قالايدا نازار اۋدارۋعا باعىتتايتىن باعداتقا ءتان ەرەكشە ۇلگىدەگى كوپتەگەن حابارلار ەفيردەن ەلگە تاراپ جاتتى، تاراپ جاتتى…
ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ مالىباي اۋىلىندا ورىن العان وقيعانىڭ شىنايى بەينەسى، جاپپاي تويلاناتىن جاڭا جىلعا قاتىستى جاڭا كوزقاراس، ءتىل مەن جەردىڭ تاعدىرى، رۋحاني سالاداعى ۇشان-تەڭىز ماسەلەلەردىڭ باعدات جەرىنە جەتە كوتەرمەگەن تۇسى كەمدە-كەم بولسا كەرەك. سونداي-اق، باكەڭ كەڭ بايتاق قازاقيانىڭ ءار ءوڭىرىن تىنباي ارالاپ، ەل ىشىنەن ەڭ قىزىقتى، ەڭ وزەكتى، ەڭ پايدالى مالىمەتكە تولى اقپارات تاراتۋدى باستى ماقساتى سانادى. بۇل ونىڭ كاسىبي عانا ەمەس ازاماتتىق ۇستانىمى ەدى.
سان سالۋان تاقىرىپتىڭ ىشىنەن ۋاقىت وتە كەلە باكەڭ بارىنشا دەن قويعان سالا ايقىندالا باستادى. ول – «جىلقى جىرىنان» باستالعان قازاق مادەنيەتى مەن ءومىرىنىڭ اسا ماڭىزدى سالاسى – جىلقىتانۋعا ءبىرجولا بەتبۇرۋى ەدى. وسىلايشا، قازاق راديوسىنان جىلقىنىڭ كىسىنەگەن جاعىمدى ءۇنى ەستىلىپ، جىلقى جايىندا نەبىر تاڭعاجايىپ ھام ەشكىم ەستىمەگەن اسەرلى اڭگىمەلەر ايتىلىپ، قازاق جىلقىسىنىڭ تاريحى مەن بۇگىنگى ءحالى ءجيى ساراپقا سالىنا باستادى. ستۋدياعا قاباعى قاتۋلى، بالۋان دەنەلى قامشىسىن ۇستاعان اتبەگىلەر مەن شاعىن دەنەلى شاباندوزار كىرىپ، قازاق راديوسىنىڭ قازاقى بوياۋىن ودان ارى ارتتىرا ءتۇستى. اپتا سايىن وتەتىن ءار جۇرگىزۋشىنىڭ باعدارلاماسىنا جاسالاتىن شولۋدى كۇتپەي، ءتىپتى، ەفيرگە جەتپەي ىزدەپ تىڭدالاتىن حابارلار قاتارىنا قوسىلا كەتتى. جىلقىنى جاقسى كورگەنىمىزبەن ءبىز بىلمەيتىن بەيمالىم قىرلارى قانشاما؟ باعداتپەن ارىپتەس بولا ءجۇرىپ قاجىتاي اعا باستاعان كوپتەگەن بىلەرمەندەردى تىڭداي ءجۇرىپ، جىلقى جايىندا بىلەرىمىز ارتا ءتۇستى. ۋاقىت وتە باعداتپەن اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ، اسحانادا ارقا-جارقا ءشاي ءىشىپ، ەفيردەن وتكەن باعدارلامانى تالقىلاۋ ورايى ازايا ءتۇستى. ءتىپتى، ونىڭ تىكەلەي ەفيرگە شىعۋى دا سيرەدى. «باعدات قايدا؟» – دەگەن سۇراۋلى جانارلارعا: «قىردا بايگە، سىردا توي، ورالدا الامان، استانادا ات جارىس، سولاردىڭ باعداتسىز ءسانى مەن ءمانى بولماس» دەپ ازىلدەي جاۋاپ قاتاتىن بولدىق.
«جىلقى اۋرۋىنا» شالدىققان باعداتتى ەندى «ايىقتىرۋدىڭ» قيىن ەكەنى سول كەزدە-اق بەلگىلى بولدى. كوپ وتپەي رەداكتسيانىڭ ايرانداي ۇيىعان ۇجىمدى ءتۇرلى سەبەپپەن ىدىراتىلدى، كەيبىرى جۇمىستان شىعارىلدى. سول قاتاردا باكەڭ دە راديومەن قوش ايتىستى. ەندى ونىڭ شىن تاۋەلسىزدىككە قولى جەتىپ، ەل مەن جەردى ەمىن-ەركىن ارالاۋعا جولى اشىلدى. سان الاماندا جاياۋ ءارى جالعىز جورتىپ، ميكروفونىن ارقالاپ، بايگەدەن قالعان شاڭدى جۇتىپ، جۇلدەگەرلەردى قۋانا-كۇلىمسىرەي قۇتتىقتاعان ءساتى بۇكىل اتبەگىلەردىڭ كوڭىل تۇكپىرىندە ساقتالىپ قالعانى ايدان انىق.
2013 جىلى جانتالاسا ءجۇرىپ، جولىن تاۋىپ، «ارعىماق» دەگەن اتپەن جىلقىعا ارنالعان ارنايى جۋرنال شىعاردى. قىسقا ۋاقىتتا ساناۋلى عانا سانى شىققان جۋرنالدا دا پايدالى ماقالالار از ەمەس ەدى. تۇراقتى قولداۋشىسى بولماعان سوڭ «ارعىماقتىڭ» ادىمى الىسقا اتتاي المادى. ەسەسىنە جاياۋلى-جالپىلى ەل كەزىپ، جۇرت ارالاعان باكەڭنىڭ جاڭا تىنىسى اشىلدى دا، 2017-جىلى «ارعىماق» اتتى انىقتامالىق كولەمدى ەڭبەگى جارىق كورىپ، جىلقىسۇيەر جالپى قاۋىمدى قۋانىشقا بولەدى. بۇل باكەڭنىڭ كوپ جىل بويى جاتپاي-تۇرماي ەل اراسىنان ءوزى بارىپ جيناعان، ىزدەنگەن، مۇراعات اقتارىپ توپتاعان، ات سىنشىلارىنان جازىپ العان مول ماعۇلماتىنىڭ ساراپتاۋدان ءوتىپ، ساپالى شىققان باعالى ەڭبەگى. قىسقا عانا قايىرساق، XX-XXI عاسىرداعى قازاق جىلقى مادەنيەتىنىڭ جاڭا زامان تاريحىنىڭ ايشىقتى ھام شەجىرەلى بەتتەرى.
«ارعىماق» – اتقۇمارلارعا عانا ەمەس، جىلقىتانۋشىلار مەن زەرتتەۋشىلەرگە جانە جالپى جۇرتقا پايدالى مالىمەتكە تولى قۇندى كىتاپ. الدىنا قويعان ماقسات-مۇراتىنا جارناماسىز ءارى جانكەشتى ەڭبەگىمەن جەتۋدى كوزدەيتىن باكەڭنىڭ ءومىرى مەن ەل بىلمەيتىن قىزىقتى وقيعالارى سان تاراۋلى كىتاپقا جەتەرلىك ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. الايدا، سوڭعى 3 جىلدا سول ارداقتى ازامات – باعدات مۇحتارۇلى دا ءومىردىڭ سىناعىنا ءتۇستى. بىراق، وعان سىنبادى، سابىر ساقتاپ كۇرەسۋمەن كەلەدى. ەشكىمگە جاعداي ايتىپ، الاقان جايمادى. ءبورى مىنەزىمەن اعايىنعا «ارىقتىعىن» بىلدىرمەي، قولداۋ كورسەتەم دەگەندەرگە دە توقتاۋ سالىپ كەلدى. ەندى مىنە ەكى بۇيرەگى قاتار قىزمەتىن توقتاتىپ، اپتاسىنا ءۇش رەت جاساندى بۇيرەك اپپاراتىنا جاتىپ (ديالەزگە بارىپ، قاندى تازارتۋ ارقىلى) ەم الىپ ءجۇر. ال جاقىن-جاناشىرلاردىڭ بەرۋگە نيەت ەتكەن بۇيرەگى سايكەس كەلمەدى.
ەلىمىزدەگى دونور ماسەلەسىنىڭ وزەكتى ەكەنىن جاقسى بىلەسىزدەر. ماسەلەن، جاقىندا عانا بەلگىلى بولعان مالىمەتكە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە 3061 ناۋقاس بۇيرەك اۋىستىرۋ ءۇشىن كەزەكتە تۇرسا، جىل سايىن ساناۋلى ادام عانا ونى اۋىستىرۋ ورايىنا يە بولادى ەكەن. سوندىقتان، شەكارا اتتاپ شىبىن جانعا شيپا ىزدەگەننەن باسقا شارا قالمادى. اتاپ ايتقاندا، بەلارۋس ەلىنە بارىپ بۇيرەككە ترانسپلانتاتسيا جاساتۋدان ىڭعايلى جول قالماي وتىر. ال وسى باعىتتاعى ەم-دومعا 30 ميلليوننان (وتىز ميلليوننان) استام تەڭگە قاجەت. قاجەتتى قارجى جينالسا، قازاقستاننىڭ بەلارۋس رەسپۋبليكاسىنداعى ەلشىلىگىندە قىزمەت اتقاراتىن شىڭعىس ءادىلوۆ (اديلوۆ) ەسىمدى ازامات بەلارۋستاعى كولىك، جاتار ورنى مەن دارىگەرلىك تەكسەرىستەر كەزىندە قولداۋ جاساۋعا قۇلشىنىپ وتىر.
«كوپ تىلەۋى – كول» ەكەنى انىق. ەندەشە ازاماتتىڭ باسىنا تۇسكەن سىناقتىڭ سۇرىنبەي ءوتۋىن اللادان تىلەپ، قولىمىزدان كەلگەن جاقسىلىعىمىزدى جاساساق نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
باعدات مۇحتارۇلىنا كومەك قولىن سوزامىن دەگەن ازاماتتار بولسا:
كاپباسوۆ باگدات مۋكتارۇلى
او Kaspi Bank
CASPKZKA
KZ08722C000028675929
Kaspi COLD:
5169 4971 5975 9327
ين: 821104350164
باعداتتىڭ تەلەفون نومەرى: 87755997711
جارقىن سالەنۇلى، جۋرناليست
