Bizdi tanystyrǵan da, dos etip tabystyrǵan da qasıetti Qazaq radıosy edi. 2009-2011 jyldarda kileń saıdyń tasyndaı iriktelgen qyz-jigitter «Qaıyrly tań, Qazaq eli» tańǵy baǵdarlamasynda talasa habar jasadyq.
Kúndestik te, eshbir pendelik te aralaspaǵan taza shyǵarmashylyq básekelestik boldy. Juma kúngi tańǵy tikeleı efırge shyǵýǵa talasýdyń ózi qyzyq ári tartysty edi. Qasıetti kúnde qasıetti radıodan jalpaq jurtqa jaqsy sóz aıtsaq dep jarysýshy edik.
Atalǵan tańǵy baǵdarlamanyń jetekshisi Baqyt Jaǵyparuly bárimizdi ortaq ulttyq múddege bereke-birlikti saqtaı otyra sapaly qyzmet etýge baǵyttady. Ózi bastap tikeleı efırge shyǵyp, baǵdarlamalar mazmunynyń barynsha baı, kórkem ári paıdaly bolýyna yqpal etti. Nege ekenin qaıdam, búkil radıonyń qyzmetkerleri bizdiń redakııaǵa kelip, áńgime aıtyp, jańalyǵyn bólisip, ózi shaqyrǵan qonaǵynyń jaqsy oılaryn bizdiń baǵdarlama arqyly elge jetkizýge asyǵatyn boldy. Osy quramda jan-júregimen ult úshin, jurt úshin baryn sala aıanbaı eńbek etken Baǵdat Muhtarulynyń kóptegen ıgilikti isi kóz aldymyzda iske asty.
Áli esimde, bir kúni tańǵy efıde Baǵdat: «Jerdi satqandy kórdik, bala satqandy kórdik, al endi meshit satylady degendi estip-kórip pe edińizder» dep selk etkizgeni bar. Sóıtti de: «Sol meshitti satam degen paqyryńyz qasymda tur, mán-jaıyn ózinen bileıik» dep mıkrofondy usyna qoıdy. Ármen qaraı Arqalyqtaǵy jaǵdaıdy eriksiz bilýge yntyqtyq. Dál osy sekildi tyńdarmanyn ǵana emes, úkimettegiler men ákimdiktegilerdi oryn alǵan máselege qalaıda nazar aýdarýǵa baǵyttaıtyn Baǵdatqa tán erekshe úlgidegi kóptegen habarlar efırden elge tarap jatty, tarap jatty…
Eńbekshiqazaq aýdanynyń Malybaı aýylynda oryn alǵan oqıǵanyń shynaıy beınesi, jappaı toılanatyn jańa jylǵa qatysty jańa kózqaras, til men jerdiń taǵdyry, rýhanı saladaǵy ushan-teńiz máselelerdiń Baǵdat jerine jete kótermegen tusy kemde-kem bolsa kerek. Sondaı-aq, Bákeń keń baıtaq Qazaqııanyń ár óńirin tynbaı aralap, el ishinen eń qyzyqty, eń ózekti, eń paıdaly málimetke toly aqparat taratýdy basty maqsaty sanady. Bul onyń kásibı ǵana emes azamattyq ustanymy edi.
San salýan taqyryptyń ishinen ýaqyt óte kele Bákeń barynsha den qoıǵan sala aıqyndala bastady. Ol – «Jylqy jyrynan» bastalǵan qazaq mádenıeti men ómiriniń asa mańyzdy salasy – jylqytanýǵa birjola betburýy edi. Osylaısha, Qazaq radıosynan jylqynyń kisinegen jaǵymdy úni estilip, jylqy jaıynda nebir tańǵajaıyp ham eshkim estimegen áserli áńgimeler aıtylyp, qazaq jylqysynyń tarıhy men búgingi hali jıi sarapqa salyna bastady. Stýdııaǵa qabaǵy qatýly, balýan deneli qamshysyn ustaǵan atbegiler men shaǵyn deneli shabandozar kirip, Qazaq radıosynyń qazaqy boıaýyn odan ary arttyra tústi. Apta saıyn ótetin ár júrgizýshiniń baǵdarlamasyna jasalatyn sholýdy kútpeı, tipti, efırge jetpeı izdep tyńdalatyn habarlar qataryna qosyla ketti. Jylqyny jaqsy kórgenimizben biz bilmeıtin beımálim qyrlary qanshama? Baǵdatpen áriptes bola júrip Qajytaı aǵa bastaǵan kóptegen bilermenderdi tyńdaı júrip, jylqy jaıynda bilerimiz arta tústi. Ýaqyt óte Baǵdatpen áńgime-dúken quryp, ashanada arqa-jarqa sháı iship, efırden ótken baǵdarlamany talqylaý oraıy azaıa tústi. Tipti, onyń tikeleı efırge shyǵýy da sıredi. «Baǵdat qaıda?» – degen suraýly janarlarǵa: «qyrda báıge, syrda toı, Oralda alaman, Astanada at jarys, solardyń Baǵdatsyz sáni men máni bolmas» dep ázildeı jaýap qatatyn boldyq.
«Jylqy aýrýyna» shaldyqqan Baǵdatty endi «aıyqtyrýdyń» qıyn ekeni sol kezde-aq belgili boldy. Kóp ótpeı redakııanyń aırandaı uıyǵan ujymdy túrli sebeppen ydyratyldy, keıbiri jumystan shyǵaryldy. Sol qatarda Bákeń de radıomen qosh aıtysty. Endi onyń shyn táýelsizdikke qoly jetip, el men jerdi emin-erkin aralaýǵa joly ashyldy. San alamanda jaıaý ári jalǵyz jortyp, mıkrofonyn arqalap, báıgeden qalǵan shańdy jutyp, júldegerlerdi qýana-kúlimsireı quttyqtaǵan sáti búkil atbegilerdiń kóńil túkpirinde saqtalyp qalǵany aıdan anyq.
2013 jyly jantalasa júrip, jolyn taýyp, «Arǵymaq» degen atpen jylqyǵa arnalǵan arnaıy jýrnal shyǵardy. Qysqa ýaqytta sanaýly ǵana sany shyqqan jýrnalda da paıdaly maqalalar az emes edi. Turaqty qoldaýshysy bolmaǵan soń «Arǵymaqtyń» adymy alysqa attaı almady. Esesine jaıaýly-jalpyly el kezip, jurt aralaǵan Bákeńniń jańa tynysy ashyldy da, 2017-jyly «Arǵymaq» atty anyqtamalyq kólemdi eńbegi jaryq kórip, jylqysúıer jalpy qaýymdy qýanyshqa bóledi. Bul Bákeńniń kóp jyl boıy jatpaı-turmaı el arasynan ózi baryp jınaǵan, izdengen, muraǵat aqtaryp toptaǵan, at synshylarynan jazyp alǵan mol maǵulmatynyń saraptaýdan ótip, sapaly shyqqan baǵaly eńbegi. Qysqa ǵana qaıyrsaq, XX-XXI ǵasyrdaǵy Qazaq jylqy mádenıetiniń jańa zaman tarıhynyń aıshyqty ham shejireli betteri.
«Arǵymaq» – atqumarlarǵa ǵana emes, jylqytanýshylar men zertteýshilerge jáne jalpy jurtqa paıdaly málimetke toly qundy kitap. Aldyna qoıǵan maqsat-muratyna jarnamasyz ári jankeshti eńbegimen jetýdi kózdeıtin Bákeńniń ómiri men el bilmeıtin qyzyqty oqıǵalary san taraýly kitapqa jeterlik ekeni beseneden belgili. Alaıda, sońǵy 3 jylda sol ardaqty azamat – Baǵdat Muhtaruly da ómirdiń synaǵyna tústi. Biraq, oǵan synbady, sabyr saqtap kúresýmen keledi. Eshkimge jaǵdaı aıtyp, alaqan jaımady. Bóri minezimen aǵaıynǵa «aryqtyǵyn» bildirmeı, qoldaý kórsetem degenderge de toqtaý salyp keldi. Endi mine eki búıregi qatar qyzmetin toqtatyp, aptasyna úsh ret jasandy búırek apparatyna jatyp (dıalezge baryp, qandy tazartý arqyly) em alyp júr. Al jaqyn-janashyrlardyń berýge nıet etken búıregi sáıkes kelmedi.
Elimizdegi donor máselesiniń ózekti ekenin jaqsy bilesizder. Máselen, jaqynda ǵana belgili bolǵan málimetke súıensek, elimizde 3061 naýqas búırek aýystyrý úshin kezekte tursa, jyl saıyn sanaýly adam ǵana ony aýystyrý oraıyna ıe bolady eken. Sondyqtan, shekara attap shybyn janǵa shıpa izdegennen basqa shara qalmady. Atap aıtqanda, Belarýs eline baryp búırekke transplantaııa jasatýdan yńǵaıly jol qalmaı otyr. Al osy baǵyttaǵy em-domǵa 30 mıllıonnan (otyz mıllıonnan) astam teńge qajet. Qajetti qarjy jınalsa, Qazaqstannyń Belarýs respýblıkasyndaǵy elshiliginde qyzmet atqaratyn Shyńǵys Ádilov (Adılov) esimdi azamat Belarýstaǵy kólik, jatar orny men dárigerlik tekserister kezinde qoldaý jasaýǵa qulshynyp otyr.
«Kóp tileýi – kól» ekeni anyq. Endeshe azamattyń basyna túsken synaqtyń súrinbeı ótýin Alladan tilep, qolymyzdan kelgen jaqsylyǵymyzdy jasasaq nur ústine nur bolar edi.
Baǵdat Muhtarulyna kómek qolyn sozamyn degen azamattar bolsa:
Kapbasov Bagdat Mýktaruly
AO Kaspi Bank
CASPKZKA
KZ08722C000028675929
Kaspi COLD:
5169 4971 5975 9327
Iın: 821104350164
Baǵdattyń telefon nomeri: 87755997711
Jarqyn Sálenuly, jýrnalıst
