قازاق «اۋرۋ – استان» دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك. قازىرگى تاڭدا دۇرىس تاماقتانباۋ سالدارىنان ەلىمىزدە ءولىم-ءجىتىم كوپ ورىن الۋدا.
دۇرىس تاماقتانباۋ تەمەكى شەگۋدەن دە زيان
Lancet مەديتسينالىق جۋرنالى راتسيوننىڭ قۇنارسىز ءارى دۇرىس بولماۋىنان دۇنيەجۇزىندە جىل سايىن 11 ميلليون ادام كوز جۇماتىنىن مالىمدەدى. سونداي-اق، ولار تۇزدىڭ ادام ءومىرىن قىسقارتاتىن قاۋىپتى ازىق-تۇلىك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە سۇيەنەتىن بولساق، الەمدە تۇزدىڭ شامادان تىس قولدانىلۋىنان 3 ميلليون، جەمىس جەتكىلىكسىزدىگىنەن 2 ميلليون ءولىم تىركەلەدى ەكەن.
جىل سايىن ەلىمىزدە 40 مىڭعا جۋىق ادام دۇرىس تاماقتانباعاننان قازا تابادى
قازاقستان دۇرىس تاماقتانباۋ سالدارىنان ادام ءولىمى ءجيى ورىن الاتىن مەملەكەتتەردىڭ وندىعىنا كىرەدى. بۇل زەرتتەۋ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ تاپسىرىسىمەن جۇرگىزىلگەن. «قاۋىپتى تاعام»تۇتىناتىن ەلدەردىڭ العاشقى وندىعى تومەندەگىدەي:
1. وزبەكستان (دۇرىس تاماقتانباۋ سالدارىنان 100 مىڭ ادامعا شاققاندا 394 ادام قايتىس بولعان);
2. تۇرىكمەنستان (376 كىسى ءولىمى);
3. قىرعىزستان (350 كىسى ءولىمى);
4. ۋكراينا (349 ءولىم);
5. مولدوۆا (328 ءولىم);
6. ءازىربايجان (319 ءولىم);
7. بەلارۋس (313 ءولىم);
8. تاجىكستان (310 ءولىم);
9. قازاقستان (306 ءولىم);
10. رەسەي (291 ءولىم).
جاستار اراسىندا قاۋىپتى ىشەك اۋرۋلارى كوبەيۋدە
بۇگىندە ءار قالادا تۇرىكتىڭ دونەرى، ۇيعىردىڭ سامساسى، وزبەكتىڭ پالاۋى جاڭبىردان كەيىنگى شىققان ساڭىراۋقۇلاقتارداي سامساپ تۇر. الايدا دۇڭگىرشەكتەردىڭ سانيتارلىق تازالىعى كوڭىل كوڭشىتپەيدى. وتكەن جىلعى ەپيدەميولوگيالىق زەرتتەۋ دەرەكتەرىنە سايكەس، قازاقستاندا كرون اۋرۋىنىڭ تارالۋى 100 مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا 35,8 جاعدايدى، ويىق جارالى كوليت – 100 مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا 91,5 جاعدايدى قۇراعان.
دەنساۋلىققا قانداي تاعامدار پايدالى؟
ءسۇت
ءسۇت قۇرامىندا ادام ومىرىنە قاجەتتى بارلىق ميكروەلەمەنتتەر بار. سيىردىڭ ءسۇتى نەسەپ اۋرۋلارىنا پايدالى. بۇل تاعام ءتاننىڭ جۇقپالى اۋرۋلارعا كۇرەسىن كۇشەيتەدى.
جۇمىرتقا
جۇمىرتقا قورەكتىك ءارى پايدالى ءونىم. ونىڭ اقۋىزى امينقىشقىلداردىڭ قالپىنا كەلۋىن رەتتەسە، سارى ۋىزى ءوز كەزەگىندە دەنەنى گورمونالدى تەپە-تەڭدىكتە ۇستايدى.
جاڭعاق
جاڭعاقتىڭ قۇرامى اقۋىز بەن قانىقپاعان ماي قىشقىلدارىنا تولى. كۇندەلىكتى راتسيونعا جەرجاڭعاق، كەشيۋ جانە برازيليالىق جاڭعاقتاردى قوسۋ ارقىلى جۇرەك دەرتىنە شالدىعۋ قاۋپىن 30% تومەندەتۋگە بولادى.
تەڭىز ونىمدەرى
تەڭىز ونىمدەرى وڭاي سىڭىرىلەدى جانە ۇزاق ۋاقىتقا توقتىق سەزىمىن بەرەدى. بالىقتىڭ اقۋىزىندا 20 ءتۇرلى امينقىشقىلى بار. ونىڭ سەگىزى (ليزين، مەتيونين، تريپتوفان، ۆالين، لەيتسين، يزولەيتسين، ترەونين، فەنيلالين), ادام ورگانيزمى ءۇشىن وتە قاجەتتى زات بولىپ ەسەپتەلەدى.
ديانا اسان،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
