وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ەل پرەزيدەنتءى قاسىم-جومارت توقاەۆ «مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ» زاڭ جوباسىنا قول قويعان بولاتىن. اتالعان زاڭ 2020 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ كۇشىنە ەندى.
«مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورى" اق-نىڭ باس ديرەكتورى الماس قۇرمانوۆتىڭ سوزىنشە، زاڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ 2018 جىلدىڭ 10 قاڭتارىنداعى ء"تورتىنشى ونەركاسىپتىك رەۆوليۋتسيا جاعدايىنداعى دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرى" اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتىلعان مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان تولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەمدەردىڭ ەڭبەك ءوتىلى مەن مولشەرى اراسىنداعى ءوزارا بايلانىستى كۇشەيتۋگە قاتىستى تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ازىرلەنگەن. مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇمىس ىستەيتىن حالىقتى الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋدىڭ قوسىمشا نىسانى رەتىندە 2005 جىلدان باستاپ ەنگىزىلگەن. ونىڭ 15 جىل بويى مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان (ماسق) الەۋمەتتىك تولەمدەردى تاعايىنداۋ پارامەترلەرى تۇجىرىمدامالىق تۇرعىدان قايتا قارالماعان.
بيىلعى جىلدان باستاپ الەۋمەتتىك تولەم مولشەرىن انىقتاۋ كەزىندە جۇيەگە قاتىسۋ مەرزىمى 5 جىلدان اسسا، ءاربىر جىل ءۇشىن كوەفيتسەنتتەر 2%-عا ۇلعايادى. مۇگەدەك ادامداردىڭ الەۋمەتتىك دەڭگەيىن دۇرىس سارالاۋ جانە ارتتىرۋ ماقساتىندا، ەڭبەككە قابىلەتتىلىگىنەن ايىرىلۋ ماسەلەسى بويىنشا تولەمدەردىڭ ءمولشەرى ەندى مەديتسينالىق-الەۋمەتتىك ساراپتاما بەلگىلەگەن جالپى ەڭبەككە قابىلەتتىلىگىنەن ايىرىلۋ دارەجەسىنە ساي ايقىندالادى.
بۇرىن اتالمىش جۇيەدە ورتاشا كوەففيتسيەنتتەر قولدانىلعان. وسىلايشا، ەگەر 95% ەڭبەك ەتۋ قابىلەتىنەن ايىرىلۋ دارەجەسى كەزىندە 0,7 كوەففيتسيەنتى قولدانىلعان بولسا، جاڭادان 0,95 بولادى. مىسالى، ورتاشا ايلىق تابىسى 150 مىڭ تەڭگە، جۇيەگە قاتىسۋىنىڭ 10 جىلدىق ءوتىلى بار جانە جالپى ەڭبەككە قابىلەتتىلىگىنەن ايىرىلۋ دارەجەسى 95% دەڭگەيىندە بەلگىلەنگەن جۇمىسكەرگە جاڭا پارامەترلەردى ەسكەرە وتىرىپ، تولەم مولشەرى 53 183 تەڭگەدەن 79 394 تەڭگەگە دەيىن ء(وسىم 49,3%) ۇلعايدى. سونداي – اق، اتالعان قىزمەتكەر بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن مۇگەدەكتىگى بويىنشا مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك جاردەماقى الادى. ول 1 توپتاعى مۇگەدەك ءۇشىن 59 872 تەڭگە. سايكەسىنشە جۇيەنىڭ اتالعان قاتىسۋشىسى ءۇشىن تولەمنىڭ جالپى سوماسى - 139 266 تەڭگەنى قۇرايدى،-دەيدى الماس قۇرمانوۆ.
وسىلايشا، مۇگەدەكتىك تۋىنداعان كەزدە مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ قاتىسۋشىسى بولىپ جۇمىس ىستەگەن ادام ەكى كوزدەن (بيۋدجەت جانە ماسق), ال جۇمىس ىستەمەگەن ادام - تەك بيۋدجەتتەن تولەم الادى. اسىراۋشىسىز قالعان وتباسىلاردىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىن ارتتىرۋ ماقساتىندا زاڭدا اسىراۋىنداعىلار سانىنىڭ كوەففيتسيەنتتەرى دە ۇلعايتىلدى:
1) ءبىر اسىراۋىنداعى ادام 0,4-تەن 0,5-كە دەيىن;
2) ەكى جاعدايدا 0,5-تەن 0,65-كە دەيىن;
3) ءۇش جاعدايدا 0,6-دان 0,8-گە دەيىن;
4) ءتورت جانە ودان كوپ اسىراۋىنداعى ادامدار 0,8-دەن 1,0-گە دەيىن.
جالپى، ءاربىر كوەففيتسيەنتتىڭ ءوسۋى بۇرىنعى ساننىڭ شاممامەن 25% - ىن قۇرايدى. مىسالى، ورتاشا ايلىق تابىسى 150 مىڭ تەڭگەنى قۇراعان جانە جۇيەگە قاتىسۋ ءوتىلى 10 جىل بولعان اسىراۋشى قايتىس بولعان جاعدايدا اسىراۋىنداعى ءۇش كىسىگەتولەنەتىن الەۋمەتتىك تولەم مولشەرى 45 585 تەڭگەدەن 66 858 تەڭگەگە دەيىن ء(وسىم 46,7%) ۇلعايدى. ءۇش اسىراۋىنداعى ادامعا بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن اسىراۋشىسىنان ايرىلۋىنا بايلانىستى مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك جاردەماقى 57 689 تەڭگەنى قۇرايدى. تيىسىنشە, تولەمنىڭ جالپى سوماسى – 124 547 تەڭگە (بيۋدجەت جانە ماسق). وسىلايشا، بەلگىلى ءبىر الەۋمەتتىك تاۋەكەلدەر تۋىنداعان كەزدە جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار بيۋدجەتتەن مەملەكەتتىك جاردەماقى جانە ماسق - تان الەۋمەتتىك تولەم الا وتىرىپ، جۇمىس ىستەمەيتىندەرگە قاراعاندا ارتىقشىلىققا يە بولادى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
