سۋرەتتە "حان" قىمىز تسەحىندا ازىرلەنەتىن قىمىز تۇرلەرى
وسىدان ءبىر اي بۇرىن بەلگىلى كاسىپكەر، قىمىز ءوندىرۋشى «زاڭ» جشس-نىڭ ديرەكتورى دۇيسەنبەك ىبىناليەۆتىڭ «حان قىمىز» تسەحىنا بال تاتيتىن بيە سۇتىنەن ءدام تاتۋعا بارىپ، كوڭىل-كۇيىمىز ءتۇسىپ قايتتى. نەگە دەسەڭىز، قازاق قىمىزىنىڭ پاتەنتىن گەرمانيادان قايتارىپ العان، قىمىزدى دايارلاۋدىڭ ەرەكشە تەحنولوگياسىن مەڭگەرگەن، حالىقتى ساپالى سارى قىمىزبەن، شيپالى ءدارى قىمىزبەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان، «ابسەنت» اسىل تۇقىمدى جىلقى فەرمەرلىگىنىڭ ديرەكتورى دۇيسەنبەك ىبىناليەۆتىڭ 100 گەكتار جەرىن الۋعا بايلانىستى قالا اكىمدىگى سوتقا جۇگىنگەن ەكەن. داۋلى ماسەلەدەن حاباردار بولعان بويدا «قالا اكىمدىگى «حان قىمىز» تسەحىن تارتىپ الىپ، ورنىنا تەننيس كورتىن سالماقشى» دەگەن تاقىرىپپەن «ادىرنا» اقپاراتتىق اگەنتتىگى سۇحبات جاريالادى. ال بۇگىن ءبىر اي ىشىندە جاعدايدىڭ قالاي وزگەرگەنىن ءبىلۋ ماقساتىندا پورتال ءتىلشىسى تسەحقا تاعى دا ات باسىن بۇرعان ەدى. ەندەشە دۇيسەنبەك ىبىناليەۆ پەن وعان اراشا تۇسكەن قازاقستان فەرمەرلەرىنىڭ قاۋىمداستىعى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارىنىڭ پىكىرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.
- دۇيسەنبەك اتا، تاراز قالاسىنىڭ اكىمدىگەن حات-حابار بار ما؟ جەرگىلىكتى سوتتىڭ شەشىمى قانداي بولىپ جاتىر؟
- ولار قازىر تىنىشتالىپ قالدى. ءبىز سوتقا بەرگەنبىز. دەگەنمەن جەرگىلىكتى سوت اكىمدىكتى جاقتاپ وتىر. وبلىستىق سوتقا اپپەلياتسيا جازدىق. الايدا وبلىستىق سوت قاشان شاقىراتىنىن ءالى بىلمەيمىز. جوعارعى سوتقا دا حات جولدادىق. قازىر كۇنىنە 100-150 ادام بيەنىڭ ءسۇتىن ءىشىپ جاتىر عوي. سونىڭ ءبارى ەندى كورت ويناي ما؟ تەننيس كورتى – قالاي تارتساڭ دا ماڭىزدى وبەكتىلەردىڭ قاتارىنا جاتپايدى. قازىر ءبارىمىزدىڭ ويلاعانىمىز حالىقتىڭ دەنساۋلىعى، ءتىرى قالۋى. سونىڭ جولىندا كۇن-ءتۇن دەمەي ەتىمىزدى، ءسۇتىمىزدى، قىمىزىمىزدى حالىققا بەرىپ جاتىرمىز. اكىمدىك جامبىلدان ءدال بىزدىكى سەكىلدى شارۋاشىلىقپەن اينالىسىپ جۇرگەن ادام تاپسا، ۇندەمەي-اق قويالىق. جوق، ولاردىڭ قولىنان تارتىپ الۋ عانا كەلەدى عوي. وسى كۇنگە دەيىن حالىق قىمىزدىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنبەدى عوي. دەگەنمەن بيىل قۇداي دا جاردەم بەردى. جەر دۇنيە «بيە ءسۇتىن ىشسەڭ، يممۋنيتەتىن كوتەرىلەدى» دەپ اتويلاپ جاتىر. ال ءبىز ونى 20 جىلدان بەرى دارىپتەۋدەمىز. ەلدىڭ ءبارى «نەگە ءوزىڭىزدى قورعامايسىز، ەرتەڭ كورتقا كىم كەلەتىنىڭ بىلەمىز عوي» دەپ جاتىر. ءوزىمدى وسى كۇنگە دەيىن قورعاپ كەلدىم. تارازعا جاڭا اكىم كەلسە بولدى، جەرىمە كوز تىگەدى. سەكسەنگە تاياعان قاۋساعان شالدى سوتتان سوتقا سۇيرەيدى. سونىڭ ناتيجەسىندە مەندە دەنساۋلىق دەگەن قالمادى. جاقىندا عانا جۇرەگىمە وتا جاساتتىم. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى كەشەگى جولداۋىندا «حالىقتى ازىقتاندىرۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك» دەپ ەدى عوي. سول جولداۋدى تاراز قالاسى اكىمدىگى ىسكە اسىرىپ جاتىر ما؟! مىسالى، مەن ەت پەن بيە سۇتىمەن، 3-4 وتباسىنى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرمىن. بۇنىڭ ءبارىن ءوزىم جەپ-ءىشىپ جاتقان جوقپىن. مال وزىمىزدىكى، ءوزىمىز ساۋامىز، ءوزىمىز قىمىزعا اينالدىرامىز، ءوزىمىز ساتامىز. ءبارىن ادال ەڭبەكتەن، جوقتان بار جاساپ وتىرمىز. الماتى مەن نۇر-سۇلتانداعى قىمىزدىڭ اسقاقتاپ تۇرعان باعاسى مەندە سۋ تەگىن. نەگە؟ سەبەبى الىپ-ساتارعا بەرمەيمىز. ءوزىمىز قولدان ساتامىز. بۇل حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن، دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا ءوز ۇلەسىمىزدى ايتارلىقتاي قوسىپ جاتىرمىز دەگەن ءسوز. بىلايشا ايتقاندا، بيزنەس ينفلياتسيامەن كۇرەسۋدەمىز. ۇكىمەت، اكىمدىك ەڭبەك ەتكەن ادامدى نەگە باعالامايدى وسى؟
بيە ءسۇتىن ساتىپ الۋعا كەلگەن تاراز تۇرعىندارى
- ال ادۆوكات نە دەۋدە؟!
- ادۆوكات زاڭ جۇزىندە بىزدىكى دۇرىس دەۋدە. نەگە؟ بىرىنشىدەن، ۇكىمەتكە ەشقانداي بەرەشەگىم جوق. بىرەۋدىڭ جەرىن تارتىپ المادىم. تىپتەن اكىم جەرىمدى كورت سالۋعا تارتىپ العان كۇننىڭ وزىندە ءبىزدىڭ قىمىز تسەحىمىز، كافەمىز، 25 ميلليونعا كرەديت الىپ سوققان باسسەينىمىز، كولىك تۇراعىمىز، دەمالىس ورنىمىز بار. سونىڭ ءبارىن ماعان زاڭ جۇزىندە تولەۋى ءتيىس. الا ما، تولەسىن! ونىڭ ۇستىنە بۇل رەاكتسيالىق زوناعا جاتادى. بۇل جەرگە ءۇي سالۋعا بولمايدى، حالىق تا تۇرمايدى. كورتقا قانشا ادام كەلەدى؟! بۇنىڭ ۇكىمەتكە بولماسا حالىققا پايداسى قانشالىقتى؟ ەكىنشىدەن، 20 جىلدان بەرى 200 شاقتى جىلقىم وسى جەردە جايىلىپ، ساۋىلادى. ولاردى قالاعا كۆارتيراعا اپارىپ تىقپايمىن عوي. باسقا جەر كەرەك. تىپتەن باسقا جەرگە اپارىپ قويسام، جىلقىلاردىڭ اداپتاتسيالانۋىنىڭ ءوزى وڭاي تىرلىك ەمەس. ۇكىمەت نەگە وسىنىڭ ءبارى ۇلكەن شىعىن اكەلەتىنىن ويلامايدى؟ ۇكىمەت نەگە جامبىل جۇرتشىلىعىنىڭ دەنساۋلىعىنا قام جەمەيدى؟ قىمىزدىڭ حالىق ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن تۇسىنبەيدى؟
ەرمەك ابۋوۆ، قازاقستان فەرمەرلەرىنىڭ قاۋىمداستىعى باسقارما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
- ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە «حان قىمىز» تسەحىن ساقتاپ قالۋ تۋرالى حات جولداعان ەدىك. 15 جۇمىس كۇنى ىشىندە جاۋاپ بەرۋلەرى ءتيىس. حاتتىڭ جاۋابىن كۇتىپ وتىرمىز. پرەزيدەنتتىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن ۇلعايتۋ كەرەك، كومەك كورسەتۋ كەرەك دەگەن تاپسىرماسى بار. سونى ورىنداۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟! وسەمىز، ونەمىز دەگەن ادامعا مۇمكىندىك بەرىپ، قازاق قىمىزىن نەگە دامىتپاسقا؟! بۇل ۇلكەن ماسەلە! اكىمدىك اتانىڭ جەرىنە قاراپ قالىپ پا؟ باسقا جەردە كورت سالسىن! كومەكتەسۋدىڭ ورنىنا نەگە كەرى كەتەدى ەكەن؟!
اقگۇل ايداربەكوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
