نۇر-سۇلتاندا 40 مىڭداي باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسىنىڭ اتا -اناسى مەكتەپكە بارىپ ساباق وقۋعا ءوتىنىش جازىپتى. «ەگەر بالامىزعا الدەنە بولىپ قالسا، جاۋاپكەرشىلىكتى وزىمىزگە الامىز» دەگەن سىڭايداعى بۇل ءوتىنىشتىڭ ارتىندا مىڭداعان بالانىڭ ساۋلىعى تۇر ەمەس پە؟ الدە، ءارىپ پەن ساندى ەندى تانيتىن باستاۋىش سىنىپتىڭ وقۋشىسى مەكتەپكە بارىپ ءبىلىم العانى، قاشىقتان وقۋدان گورى الدەقايدا تيىمدىرەك پە؟
ارينە، كەز كەلگەن اتا-انا ءۇشىن بالاسىنىڭ ساپالى ءبىلىم الۋى ماڭىزدى. بىراق، ساپالى ءبىلىم الۋ ءۇشىن بالاعا ەڭ الدىمەن دەنساۋلىق كەرەك ەمەس پە؟ تارازىنىڭ باسىنا ەكى ماڭىزدى جاعداي قويىلعاندا، كىم دە بولسا، ويلانىپ قالادى ەكەن. ءبىر جاعىنان قاراساڭىز، ۇيدە وتىرىپ ءبىلىم الۋ مۇمكىن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە ينتەرنەتى دۇرىس ەمەس ءبىزدىڭ قازاقستاندا قاشىقتان وقۋ ەگەن بوس ءسوز. ال ءبىر جاعىنان قاراساق، ساپالى ءبىلىم الۋ ءۇشىن مەكتەپكە بارعان بالامىز ۆيرۋس جۇقتىرىپ السا، نە بولادى؟ وسىنداي سۇراقپەن بىرنەشە اتا-اناعا حابارلاسىپ، ويلارىن سۇرادىق.
«بيىل ەگىز بالالارىم ءبىرىنشى سىنىپقا بارۋى كەرەك. ەلدە مىنانداي جاعداي بولىپ، ەندى باسىمىز قاتىپ وتىر. ءبىر ەمەس، ەكى بالانى ۇيدە وقىتۋ، ءارىپ، ساندارى جازعىزىپ ۇيرەتۋ وتە قيىن عوي. كۇيەۋىم ەكەۋمىز جۇمىستامىز. بالا وقىتام دەپ ۇيدە وتىرساق، بىرەۋمىزدىڭ تاپقان اقشامىزبەن كۇن كورۋ مۇمكىن بولماي قالادى. بالالاردى مەكتەپكە جىبەرىپ وقىتايىق دەسەك، دەنساۋلىعىن ۋايىمدايمىز. قاتتى قيىن بولدى بۇل جاعداي»، دەيدى شىمكەنتتىك نۇرجامال ساۋلەتبەك. نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تۇرعىنى گۇلىم ايدارقىزى بيىل ۇلى ءبىرىنشى، قىزى ءۇشىنشى سىنىپقا باراتىنىن ايتىپ: «بالالارىمنىڭ مەكتەپكە بارىپ ءبىلىم الۋىن ءوتىنىپ، ءوتىنىش جازدىم. سەبەبى، ەكى بالاما دا مەكتەپتەگىدەي ءبىلىم بەرە المايمىن. مەن قانشا جەردەن وقىتسام دا، مۇعالىمنىڭ تۇسىندىرگەنىندەي بولمايدى. ال دەنساۋلىعىن ءبىر قۇدايعا تاپسىردىق ەندى، باسقا نە ىستەيمىز؟» دەگەندى العا تارتادى.
«نەگىزىنەن قاشىقتان وقىتۋ قازاقستانعا بيىل كەلگەن جاڭا دۇنيە بولعانىمەن، الەمدىك تاجىريبەدە بۇعان دەيىن سىناقتان ءوتىپ، قولدانىسقا ەنگىزىلگەن ءبىلىم جۇيەسى. ماسەلەن، كوكتەمدە ورتا ازيا ەلدەرى قالاي ساباق وقىتامىز دەپ باس اۋىرتىپ جاتقاندا، اقش، كانادا، جاپونيا، قىتاي، گەرمانيا سەكىلدى مەملەكەتتەر ەش كەدەرگىسىز قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسىنە اۋىسا سالىپتى. سەبەبى بۇل ەلدەردە قاشىقتان وقۋ وتىز قىرىق جىل بۇرىن سىناقتان ءوتىپ، سوڭعى جيىرما جىلدا ابدەن قالىپتاسىپ قويعان. كارانتين كەزىندە قىتايدا بەس ميلليون ادام بىردەن قوسىلعاندا جىلدامدىعىن توقتاتپايتىن ينتەرنەت جەلىسى ىسكە قوسىلعان.
قاشىقتان وقىتۋعا ەش قارسى ەمەسپىن، ەگەر بىزدە دە وسىنداي جاعداي جاسالسا. بىراق بىزدە نە ينتەرنەت جوق، نە كومپيۋتەر جوق قوي! بالالار قالاي ءبىلىم الادى؟ وسىنى ويلاعاندا، ودان دا مەكتەپكە بارىپ وقىسىن دەيسىڭ امال جوقتان. مەكتەپتە بارسىن دەيىن دەسەڭ، ۆيرۋس دەگەن پالەدەن قورقامىز. ءبىلىم السىن دەپ ءجۇرىپ بالامىز اۋىرىپ قالسا، قايتەمىز؟ قورىتا ايتقاندا، ەكى وتتىڭ ورتاسىندا قالدىق»، دەيدى الماتىلىق امانجول. قالاي بولعاندا دا، بالامىزدىڭ اماندىعى ءبىرىنشى ورىندا دەگەن جاننا اسانقىزى: «ءبىزدىڭ سىنىپتاعى وتىز وقۋشىنىڭ جيىرماسىنىڭ اتا-اناسى مەكتەپتە وقىتۋدى سۇراپ ديرەكتورعا ءوتىنىش جازدى. مەن قارسىمىن. ەرتەڭ بالام اۋىرىپ قالسا نە ىستەيمىن؟
وقىلماعان ساباق بالامنىڭ دەنساۋلىعى جاقسى بولسا، وقىلار. بالامنىڭ دەنساۋلىعىن قاتەرگە تىگە المايمىن. سوندىقتان قاشىقتان وقۋدى قولدايمىن. قيىن بولادى، بىلەمىن. بىراق بالالارىمدى مەكتەپكە جىبەرمەيمىن. ساباق وقيتىن بالا ۇيدە وتىرىپ تا ءبىلىمدى بولا الادى. ال وقىمايتىن بالانى مەكتەپتە كۇندىز ءتۇنى وقىتسا دا، وقىمايدى»، دەدى.
ساناۋلى كۇننەن سوڭ جاڭا وقۋ جىلى باستالادى. قازاقستاندا قاشىقتان وقيمىز با، مەكتەپكە بارىپ وقيمىز با دەگەن سۇراققا اتا-انالار ءالى ناقتى ءبىر شەشىمگە كەلە المادى. دەگەنمەن، جاڭا وقۋ جىلىندا ەلىمىزدەگى وقۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى قاشىقتان ساباق وقۋعا وتىراتىنى ءسوزسىز. ەندىگى ەڭ باستى نارسە بالالاردىڭ ءبىلىم ساپاسى بولماق.
P.S قازاقستاندا 883 اۋىلدا ينتەرنەت مۇلدە جوق ەكەن. بۇل تۋرالى قازاقپارات اگەنتتىگى تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى تەلەكوممۋنيكاتسيالار كوميتەتىنىڭ توراعاسى ۆيتالي ياروشەنكونىڭ سوزىنە سىلتەمە جاساپ حابارلادى.
راۋانا ديماشقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو:اشىق دەرەككوزدەردەن الىندى.
