كيبەرقالقان ەلەكتروندى اقپاراتتىق رەسۋرستاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعايدى. بۇل جوبا ەلباسىنىڭ "قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك" اتتى جولداۋىنا سايكەس ازىرلەنگەن بولاتىن.
«قاyiپciزدiك axyالى قyaتتى ءجانe اpeكeت eتe aلaتىن مeملەكeتتiڭ ولشeمiنە aينaلىپ كeلeدi. قaزipگi زaمaندa aدaمزaت تەرروريزمنiڭ بeلeڭ aلۋىمەن بeتپe-بeت كeلiپ oتىp. بۇل peتتe دەcتpyكتيۆتi كۇشتەpدi قapجىلaندىpaتىندapعa, شeتeلدiك تەppopيستىك ۇيىمدapمeن بaيلaنىc جacaيتىندapعa قapcى كۇpec جۇpگiزy ici نeگiزگi ءماceلe بoلىپ سaنaلaدى»، – دەدى ول.
تۇجىرىمدامانىڭ ماقساتى قانداي؟
نەگىزگى ماقساتى - جاھاندىق باسەكەلەستىك جاعدايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتەتىن سىرتقى جانە ىشكى قاتەرلەردەن ەلەكتروندىق اقپاراتتىق رەسۋرستاردىڭ، اقپاراتتىق جۇيەلەردىڭ جانە اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق ينفراقۇرىلىمنىڭ قورعالۋ دەڭگەيىنە قول جەتكىزۋ جانە قولداۋ.
كيبەرقاۋىپسىزدىك تۇجىرىمداسىن دايىنداۋ بارىسىندا مالايزيا، سينگاپۋر، ۆەليكوبريتانيا، گەرمانيا، چەحيا، فرانتسيا، ليتۆا، ەستونيا، فينليانديا، شۆەتسيا، شۆەيتساريا جانە ت.ب. سەكىلدى ەلدەردىڭ حالىقارالىق تاجىريبەسى زەردەلەندى.
تۇجىرىمدامانى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى ەكى كەزەڭنەن تۇرادى: ءبىرىنشى كەزەڭ - 2017-2018 جىلدار، ەكىنشى كەزەڭ - 2019-2022 جىلدار.
قازىرگى تاڭدا ءبىز ەكىنشى كەزەڭدەمىز.
بۇل تۇجىرىمداما بىزگە قاجەت پە؟
البەتتە، ءيا. كيبەرقىلمىس ارەكەتتەرى كۇننەن-كۇنگە ءورشىپ بارادى. ول ەپيدەميا سياقتى كەڭ تارالىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەس كومپانيالارى حاكەرلەردىڭ نەگىزگى نىساناسىنا اينالىپ وتىر. زيانكەستەر ولاردى وزدەرىنىڭ جەلىلەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا پايدالانۋدا، سوندىقتان وسى تەكتەس شابۋىلداردان نارىقتىڭ ءبىر دە ءبىر سەكتورى ساقتانباعان.
ەلىمىز كيبەرقىلمىستارمەن قالاي كۇرەسىپ جاتىر؟
وتكەن بىرنەشە جىل ىشىندە قازاقستاندا ەلدىڭ كيبەرقاۋىپسىزدىك سالاسىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى تۇجىرىمدامالىق تاسىلدەرى ازىرلەندى. 2019 جىلى سىرتتان كەلەتىن كيبەرشابۋىلعا توسقاۋىل بولا الاتىن قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتى جاسالدى.
«ۇقك مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا كيبەرقالقان باعدارلاماسى اياسىندا قاۋىپسىزدىك سەرتيفيكاتىن تەستىلەۋدەن وتكىزدى. قر اقپارات كەڭىستىگى قورعالىپ تۇرعانى جانە سىرتتان شابۋىل جاسالعان جاعدايدا سەرتيفيكاتتى قولدانا الاتىنىمىز دالەلدەندى. ينتەرنەت قولدانۋشىلارىنا ىڭعايسىزدىق جويىلدى. ۇقك-گە العىس ايتامىن»,-دەدى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ. وتكەن جىلى 2,5 ملرد-تان استام كيبەرشابۋىل جويىلدى.
كيبەرشابۋىل تۇرلەرى
ەڭ كوپ جاسالاتىن شابۋىل ءتۇرى- بوتنەتتەر. جىلىنا 17,7 مىڭ وقيعا تىركەلەدى. بوتنەت نەمەسە زومبي-جەلى — زيانكەستەرگە ولاردىڭ يەلەرىن بىلمەي بوتەن ماشينالاردى قاشىقتان باسقارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زيان باعدارلامامەن جۇقتىرعان كومپيۋتەرلەر جەلىسى. بوتنەت كومەگىمەن زيانكەستەر سپام تاراتا الادى، ۆيرۋستاردى تاراتا الادى، كومپيۋتەرلەر مەن سەرۆەرلەرگە شابۋىل جاساي الادى، سونداي-اق باسقا دا قىلمىستار جاساي الادى.
سەكتورداعى ينتسيدەنتتەر اراسىندا ەكىنشى ورىندى فيشينگ الىپ وتىر: 883 وقيعا. بۇل كومپيۋتەرلىك الاياقتىقتىڭ نەگىزگى ماقساتى — الداۋ جولىمەن جابىرلەنۋشىگە وعان قاجەتتى اقپاراتتى بەرۋگە ءماجبۇر ەتۋ. بۇل زاڭ بويىنشا قۋدالاناتىن كومپيۋتەرلىك قىلمىس. بۇگىن فيشينگ — الەمدەگى ەڭ تارالعان كيبەرقىلمىس تۇرلەرىنىڭ ءبىرى، ونىڭ كومەگىمەن اككاۋنتتار مەن بانكتىك اقپاراتتى ءجيى ۇرلايدى.
سايتتى بۇزۋ – بۇل زيانكەستىڭ سايتتىڭ فايلدارىنا نەمەسە سايتتى باسقارۋ جۇيەسىن اكىمشىلەندىرۋ بولىمىنە رۇقساتسىز قول جەتكىزۋى.
Cybersecurity Ventures بولجامدارى بويىنشا، 2019 جىلى بۇكىل الەمدە حاكەرلەردىڭ شابۋىلى ءاربىر 14 سەكۋند سايىن بولعان، ال 2021 جىلعا قاراي ولاردىڭ جيىلىگى ءار 11 سەكۋندقا دەيىن وسەدى. سونداي-اق، 2021 جىلعا قاراي كيبەرقىلمىستان بولاتىن جاھاندىق زالال 6 ترلن دوللارعا جەتەدى دەپ بولجانىپ وتىر.
زياندى باعدارلامالاردان ساق بولىڭىز!
زياندى باعدارلامالاردىڭ ەڭ كەڭ تاراعان تۇرلەرى تروياندار، زيانكەستەر مەن ۆيرۋستار بولىپ تابىلادى. ولار كومپيۋتەرگە كوبىنە ينتەرنەت ارقىلى نەمەسە ەلەكتروندىق پوشتا بويىنشا ەنەدى. ەگەر ءسىز URL- ادرەستە قاتەلىك جىبەرسەڭىز نەمەسە كەزدەيسوق بەلگىسىز سىلتەمەنى باسساڭىز، «اگرەسسيالىق» مازمۇنداعى نەمەسە زياندى باعدارلامالارى بار قاۋىپتى سايتتارعا ءتۇسۋىڭىزمۇمكىن. باعدارلاما كوبىنە باسقا فايلدارمەن قوسا بەرىلىپ تاراتىلادى، سوندىقتان سىزگە بەلگىسىز رەسۋرستاردان جىبەرىلگەن ەلەكتروندىق پوشتاداعى حابارلامالاردى اشپاڭىز. سىزدەرگە تانىس ەمەس پايدالانۋشىلاردان كەلگەن فايلداردى ەشقاشان قابىلداماڭىز.
اقپارات عاسىرى سانالاتىن ءححى عاسىردا ادام قولىمەن جاسالاتىن قىلمىستىڭ جاڭاشا سيپاتى وسىنداي. بۇگىندە وتە اقىلدى ۇرىلار كوبەيدى. اباي بولايىق!
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
