سەيسەنبى كۇنى دەماكراتيالىق پارتيا دجو بايدەن مەن سەناتور كامالا ءحارريستى اقش پرەزيدەنتى مەن ۆيتسە-پرەزيدەنتىنە ۇمىتكەر رەتىندە رەسمي تۇردە بەكىتكەن بولاتىن. بۇعان دەيىن ءبىر ەمەس، ەكى سايلاۋدا سۇرىنگەن دجو بايدەن بۇل جولى كوپشىلىكتىڭ فاۆوريتىنە اينالىپ وتىر. وسى ورايدا نازارلارىڭىزعا ترامپتىڭ باستى قارسىلاسى جايلى بىرەر دەرەكتى ۇسىنامىز.
دجو بايدەن – اقش-تىڭ 47-ءشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى جانە باراك وبامانىڭ جاقىن سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى. وباما بايدەننىڭ كانديداتتىعى پرەزيدەنتتىككە رەسمي بەكىتىلگەن سوڭ: «مەن 12 جىل بۇرىن ۆيتسە-پرەزيدەنتىمدى ىزدەي باستاعاندا، مەن سوڭىندا ءوز اعامدى تابامىن دەپ كۇتپەدىم»، - دەپ ءوزىنىڭ سەنىمىن بىلدىرگەن.
بايدەن – زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى. 60-جىلداردىڭ ورتاسىندا بايدەن دەلاۆەر ۋنيۆەرسيتەتىنەن تاريح جانە ساياساتتانۋ باكالاۆرى دارەجەسىن العان. بىرنەشە جىلدان كەيىن ول قوسىمشا نيۋ-يورك شتاتىنداعى سيراكۋزا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ مەكتەبىن ءبىتىرىپ، 1968 جىلى زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى دارەجەسىن يەمدەنەدى.
ەڭ العاشقى جاس سەناتور. 1972 جىلدىڭ كۇزىندە بايدەن، ءوزىنىڭ 30 جاسقا تولۋىنا بىرنەشە كۇن قالعاندا، دەلاۆەردەن سەناتور بولىپ سايلاندى. ال بۇل اقش-تاعى مۇنداي لاۋازىم ءۇشىن ەڭ تومەنگى جاس.
اقش-تاعى ەڭ تاجىريبەلى ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرى. بايدەن 1973 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ باراك وباما پرەزيدەنت بولىپ سايلانعانعا دەيىن 36 جىل سەناتور بولعان. وسى جىلدار ىشىندە ول سەناتتىڭ سوتتار كوميتەتى مەن حالىقارالىق قاتىناستار جونىندەگى كوميتەتىن باسقارعان. كەيىن ول اقش-تىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى بوپ سايلانىپ، وباما پرەزيدەنتتىگىنىڭ سەگىز جىلىندا دا وسى لاۋازىمىن ساقتاپ قالعان.
بولاشاقتىڭ 200 تۇلعاسىنىڭ تىزىمىنە ەنگەن. 1974 جىلى، بايدەن سەناتور كەزىندە، Time جۋرنالى ونى «بولاشاقتىڭ 200تۇلعاسى» تىزىمىنە ەنگىزدى. رەداكتورلار بايدەندى «سەنىمدى» جانە «وتە ءورشىل» دەپ اتادى.
بۇعان دەيىن ول ەكى رەت ءوزىن پرەزيدەنتتىككە ۇسىنعان. ول ەڭ الدىمەن 1987 جىلى امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر بولاتىندىعىن جاريالايدى. وعان دجون كەننەديدەن كەيىنگى ەڭ جاس پرەزيدەنت بولۋعا مۇمكىندىك تۋعان، بىراق ستۋدەنتتىك كەزى مەن كوپشىلىك الدىنداعى سوزدەرىنە قاتىستى پلاگيات دەگەن ايىپتاۋدان كەيىن باسى داۋ-دامايعا قالىپ، ءوز كانديداتۋراسىن الىپ تاستاۋعا شەشىم قابىلدايدى. سونداي-اق ونىڭ جۇرت الدىنداعى كوپتەگەن سوزدەرى ءساتسىز شىققان تۇستارى دا بار.
كەيىن 2008 جىلعى سايلاۋدا دەموكراتيالىق پارتيادان پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر بولۋعا نيەت ءبىلدىردى. بىراق باسقا كانديداتتاردىڭ – باراك وباما مەن حيللاري كلينتوننىڭ تانىمالدىلىعىنا بايلانىستى ناۋقان باسىندا ءوز كانديداتۋراسىن الىپ تاستادى.
ءوزىنىڭ قاراپايىمدىلىعىمەن تانىمال. دەلاۆەردىڭ سەناتورى كەزىندە بايدەن ۇزاق جىلدار بويى قوعامدىق كولىكتى پايدالانىپ كەلگەن. اتاپ ايتقاندا، قالالىق پويىزدى كۇندەلىكتى پايدالانعان.
سونىمەن قاتار، ول اقش-تاعى ەڭ باي سەناتورلاردىڭ ءبىرى رەتىندە تانىمال بولدى. 2007 جىلى سەناتتاعى ءوزىنىڭ سوڭعى جىلىندا بايدەن جىلدىق تابىسى 300 000 دوللاردان اساتىندىعىن مالىمدەدى.
حارراسمەنتى ءۇشىن بىرنەشە رەت ايىپتالعان. 2019 جىلدىڭ كوكتەمىندە بىردەن بىرنەشە ايەل بايدەننىڭ ورىنسىز ارەكەتى تۋرالى كوپشىلىك الدىندا مالىمدەدى. ولاردىڭ ءبىرى، بۇرىن نەۆادا اسسامبلەياسىندا جۇمىس ىستەگەن ليۋسي فلورەس ءوزىنىڭ ەستەلىكتەرىندە 2014 جىلى بايدەن ونى ءبىر رەت يىعىنان ۇستاعانىن، ەكىنشىسى، دەموكراتيالىق پارتيانىڭ قىزمەتكەرى ەمي لاپپوس ار اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا بايدەننىڭ قۇشاقتاعانىن ايتقان. ءدال سول جىلى تاعى التى ايەل ونىڭ قۇشاقتاپ-سۇيگەنى جايلى مالىمدەمە جاساعان.
اقش-تىڭ ايتۋلى ماراپاتىنىڭ يەگەرى. 2017 جىلى اق ۇيدە وتكەن قوشتاسۋ ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا باراك وباما بايدەنگە توسىن سىي جاساپ، ونى پرەزيدەنتتىك "ۇزدىك بوستاندىق" مەدالىمەن ماراپاتتاععان. بۇل ماراپات اقش-تىڭ بەيبىت تۇرعىندار ءۇشىن ەڭ جوعارى ەكى ماراپاتىنىڭ ءبىرى.
وباما اكىمشىلىگىندەگى ۋكراينامەن بايلانىستاعى باستى فيگۋرانىڭ ءبىرى. بايدەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ابىروي توڭكەرىسىنەن كەيىن ۋكراينانى قولداۋعا سەبەپكەر بولعان بىردەن-ءبىر تۇلعا. 2014 جىلعى ماۋسىمدا ول جاڭادان سايلانعان پرەزيدەنت پەتر پوروشەنكونىڭ يناۋگۋراتسياسىندا اقش دەلەگاتسياسىن باسقاردى. ال 2015 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ول كيەۆتەگى جوعارعى رادادا ءسوز سويلەدى.
بايدەننىڭ ساياسي مانسابىنىڭ باستالۋى مەن وتباسىنىڭ قايعىسى قاتار كەلگەن. 1972 جىلعى روجدەستۆو قارساڭىندا بايدەن العاش رەت سەناتقا سايلانىپ، جاڭا جىلدان كەيىن جاڭا وكىلەتتىكتەردى قابىلداۋعا دايىندالىپ جاتقاندا، ونىڭ ءبىرىنشى ايەلى نەليا مەن ءبىر جاسار قىزى ناومي جول اپاتىنان قايتىس بولدى. ايەلى مەن قىزىنان باسقا، كولىكتە بايدەننىڭ ۇلدارى بو مەن حانتەر دە بولعان. ولار اۋىر جاراقات الادى. بىراق امان قالىپ، دەنساۋلىقتارى قالىپقا كەلەدى.
بىرنەشە جىلدان كەيىن بايدەن اعىلشىن پروفەسسورى دجيلل ترەيسي دجەكوبسقا ۇيلەنىپ، بۇل نەكەدەن ەشلي ەسىمدى قىزدى كورەدى.
سونداي-اق BBC-ءدىڭ ورىس تىلىندەگى جاڭالىقتار قىزمەتىندە بايدەندى شەت ەلمەن ارازدىقتى قالامايتىن، ناعىز ديپلومات ەكەندىگى جايلى ايتىلىپ، پوليتسياعا قارسى زورلىق-زومبىلىق پەن Covid-19-عا قارسى تاكتيكاسىلارىنا بايلانىستى ونىڭ ترامپتان الدەقايدا الدا كەلە جاتقانى ساراپتالادى.
دەگەنمەن، 3 قاراشاعا دەيىن ءالى ۋاقىت كوپ. كىمنىڭ ءباسى بيىك بولارىنا الدا تالاي وقيعا سەبەپ بولماق.
ايجان پەردەبەكقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
