ادام اناتومياسى مەن فيزيولوگياسى، ولاردىڭ قۇرىلىمى, ءاربىر ورگاننىڭ اتقارارقىزمەتءى وتە قىزىق. ءاربىرى ءبىر-ءبىرىن تولىقتىرىپ، بايلانىسىپ جاتىر. دەننىڭ ساۋلىعى مەن بارلىق اعزانىڭ بۇتىندىگىنە ەشتەڭە جەتە قويماس، دەسە دە، مەديتسينانىڭ بۇگىنگى مۇمكىندىكتەرىنىڭ ارقاسىندا كەيبىر جاندارمىناداي ورگاندارسىز دا ءومىر سۇرە الادى ەكەن:
كوكباۋىر
بۇل ورگان ءىشتىڭ سول جاق شەتىنىڭ ارتىندا ورنالاسقان. كوبىنەسە ونى جاراقاتتانعاندا الىپ تاستايدى. قابىرعاعا جاقىن ورنالاسقاندىقتان، ىشكى جاراقاتقا وتە سەزىمتال كەلەدى. ونىڭ سىرتىنداعى كاپسۋلا وتە جۇقا. ەگەر كاپسۋلا جىرتىلسا، كوكباۋىردان قان اعىپ كەتەدى. مۇنداي جاعدايدا كوكباۋىردى الىپ تاستاماسا، سوڭى ولىمگە اكەلۋى مۇمكىن.
ءسىز كوكباۋىرسىز دا جايلى ءومىر سۇرە الاسىز. سەبەبى ەريتروتسيتتەر مەن ولاردىڭ كومپونەنتتەرىن وڭدەۋدە ماڭىزدى ءرولءدى باۋىر اتقارادى.
اسقازان
اسقازاندا قاتەرلى ىسىك پايدا بولسا نەمەسە اۋىر جاراقاتتانىپ قالسا، ونى حيرۋرگيالىق جولمەن الۋ كەرەك. مۇنداي جاعدايدا وڭەشتى ءتىكەلەي اش ىشەككە بەكىتەدى. اسقازانىنان ايرىلعان جان قاتاڭ تۇردە ديەتاعا وتىرۋى ءتيىس.
جىنىس مۇشەلەرى
ۇرىقتىڭ بىرەۋىن، كەيدە, ءتىپتى، ەكەۋىن بىردەي, سول سەكىلدى انالىق بەزدى كوبىنە قاتەرلى ىسىك پەن سپورت، جول-كولىك وقيعالارى سالدارىنان بولعان جاراقاتتى جويۋ ءۇشىن الىپ تاستايدى. ءاسىرەسە، ءايەل زاتىنىڭ جاتىرىن الىپ تاستايتىن جايتتار كوپ كەزدەسەدى. بۇل پروتسەدۋرادان كەيىن (گيستەرەكتوميا) ايەل بالالى بولا المايدى، سونداي-اق ەتەككىر تسيكلى دە توقتايدى. بءىر قىزىعى، كەيبىر ەرلەر پوپۋلياتسياسىندا ەكى ۇرىقتى الىپ تاستاعان جاعدايدا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ارتاتىن كورىنەدى.
توق ىشەك
قاتەرلى ىسىك نەمەسە باسقا دا اۋرۋلاردىڭ بولۋى ىشەكتىڭ ءبىر بولىگىن نەمەسە بارلىعىن الىپ تاستاۋعا اكەلۋى مۇمكىن. كوپتەگەن ادامدار مۇنداي وپەراتسيادان كەيىن ءوز-وزىنە كەلىپ، وڭالىپ كەتەدى. بىراق ولار ىشەك قىزمەتىنىڭ وزگەرگەنىن انىق بايقايدى. قاتاڭ تۇردە ديەتا ۇستاسا، ءوزىن ارقاشان جايلى سەزىنە الادى. بىراق مۇنداي ناۋقاستار ءۇشىن كەيبىر تاعامدارعا ءومىر بويى تىيىم سالىنادى.
ءوت قابى
ءوت قابى باۋىردىڭ استىندا، ءىشتىڭ وڭ جاق جوعارعى بولىگىندە، قابىرعا استىندا ورنالاسقان. ول ءوتتى ساقتاپ تۇراتىن قاپشىق.
ءوت قۇرامىنداعى حولەستەريننىڭ مولشەرى ارتىپ كەتسە، ول تاسقا اينالۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا ءوت قابىن الىپ تاستاۋ كەرەك. وپەراتسييا حولەتسيستەكتوميا دەپ اتالادى. مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، جىل سايىن الەم بويىنشا جارتى ميلليوننان استام ادام وسىنداي وپەراتسيانى باستان كەشەدى.
اپپەنديكس
اپپەنديكس – ءپىشىنى قۇرت ءتارىزدى, توق ىشەكتىڭ باستاپقى بولىگىندە بولاتىن قۇرىلىم. باستاپقىدا ونى قاراپايىم قوسىمقا قۇرىلىم دەپ ساناپ, كەيىننەن ىشەك باكتەريالارىنىڭ سوندا جينالاتىنىن انىقتادى. ولار سول جەردە تىنىش ءوسىپ، قاجەتتى ۋاقىتتا ادەتتەگى ورتاعا قايتا كىرە الادى.
اپپەنديكسكە باكتەريالار قاتتى ناجىسپەن بىتەلىپ قالسا، نە ۇلعايعان ليمفالىق تۇيىندەر ساڭىلاۋدى بىتەپ قويعاندا قابىنۋعا اكەلۋى مۇمكىن. بۇل اپپەنديتسيت دەپ اتالادى. اۋىر جاعدايلاردا اپپەنديكستى حيرۋرگيالىق جولمەن الىپ تاستاۋ كەرەك. دەسە دە, اپپەنديكسى بار ادام وپەراتسيادان بۇرىنعى ءومىرى مەن ودان كەيىنگى ءومىرىنىڭ ايىرماشىلىعىن بايقامايدى.
بۇيرەك
ەكى بۇيرەكءتىڭ بار ەكەندىگى بەلگىلى. بىراق بىرەۋىمەن، ءتىپتى، بۇيرەكسىز, دياليز ارقىلى ءومىر سۇرۋگە بولاتىنىن بىلسەڭىز كەرەك؟
ادامنىڭ ءبىر نەمەسە ەكى بۇيرەگىن بىردەي الىپ تاستاۋدىڭ كوپتەگەن سەبەپتەرى بار: تۇقىم قۋالايتىن جاعدايلار، ەسىرتكى مەن الكوگول سالدارىنان، كەيدە ينفەكتسيا تۇسكەن جاعدايدا بولادى. ەگەر ەكى بۇيرەك تە جەتكىلىكسءىز بولسا، دارىگەرلەر دياليزگە جۇگىنۋدى ۇسىنادى. دياليز ارقىلى ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 5 جىلدان 20 جىلعا دەيىن سوزىلۋى مۇمكىن.
ايجان پەردەبەكقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
